Lá giang hay còn gọi dây dang, giang chua, Chu-mon (dân tộc Mường) lá vón vén, lá sủm lum (dân tộc Thái) (danh pháp hai phần: Aganonerion polymorphum), là một loài cây thuộc họ La bố ma (Apocynaceae).

Tổng quan về lá giang

Mô tả

Lá giang là cây mọc hoang dại, họ dây leo, dây leo dài 1,5-4m, nhẵn, có mủ trắng. Lá đơn, mọc đối. Lá có phiến mỏng, hình trái xoan ngọn giáo, chóp nhọn sắc, gốc hình tim hoặc tù ở gốc, mặt trên có màu sáng hơn, dài 3,5–10 cm, rộng 2–5 cm. Hoa đỏ hoặc trắng, xếp 2-5 bông một thành chùm xim ở ngọn.

Các cánh hoa đều nhau đài hoa hình ống, tràng hoa hình chuông, nhị ngắn và có nhiều noãn. Hoa thường ra vào khoảng tháng 5 âm lịch. Quả gồm hai quả đại hình dải, thẳng hay cong, rẽ đôi, màu đen đen, khía rãnh dọc. Hạt dài 3-4mm, màu nâu, thuôn, có mào lông mềm màu hung ở đỉnh.

Phân bố

Lá giang là loài đặc hữu của Việt Nam, mọc hoang ở ven rừng vùng núi trong các quần hệ thứ sinh, đồi cây bụi các tỉnh miền Trung và vùng đồng bằng sông Cửu Long. Thường được thu hái làm rau, nấu canh chua.

Thành phần hóa học

Lá giang chứa 26mg vitamin C, 0.6mg carotene, 3.5g gluside, 85.3g nước và 3.5g nước (hàm lượng trong 100g dược liệu tươi). Ngoài ra cây còn chứa coumarin, tannin, flavonoid, saponin, axit hữu cơ, chất béo, khoáng chất,…

Bộ phận thường dùng

Cành và lá cây được dùng để làm thuốc. Ngoài ra rễ của cây cũng được dùng làm dược liệu nhưng ít phổ biến hơn.

Công dụng của lá giang

Tác dụng theo Đông Y

• Công dụng: Lá có tác dụng thanh nhiệt, sát khuẩn, chỉ khát, tiêu viêm. Cành và thân có tác dụng lợi tiểu, bài thạch (trị sỏi thận), chỉ khát, giải độc, thanh nhiệt và tiêu thũng.
• Chủ trị: Thân được dùng để trị các bệnh về đường tiết niệu (viêm thận mãn, viêm đường tiết niệu, sỏi thận, sỏi bàng quang,…). Lá dùng ngoài trị lở ngứa, mụn nhọt, viêm da có mủ. Dùng trong trị đau dạ dày, phong thấp, viêm ruột ăn uống khó tiêu, đau nhức người, bụng đầy trướng,…
• Một số địa phương dùng lá lồm và lá khoai lang giã nát, vắt lấy nước cốt trị ngộ độc củ mì (củ sắn).

Tác dụng của lá giang theo nghiên cứu dược lý hiện đại

• Saponin trong lá có tác dụng ức chế Klebsiella, Salmonella typhi và một số vi khuẩn có hại khác

Món ăn ngon từ lá giang

Lẩu gà lá giang

Nguyên liệu

• 150g lá giang
• 200g nấm rơm
• 800g thịt gà
• Bún tươi
• Rau muống
• Hoa chuối
• Rau thơm
• 50g đường phèn
• 3 nhánh sả
• 4 trái ớt
• Vài củ tỏi, hành tím
• Gia vị: Đường, hạt nêm, bột ngọt, nước mắm

Cách làm

• Thịt gà làm sạch, chặt thành từng miếng vừa ăn.
• Nấm rơm cắt chân, ngâm với nước muối cho sạch, vớt ra để ráo nước.
• Rau muống, hoa chuối làm sạch, bào sợi, ngâm trong âu nước có vắt nước cốt chanh để không bị thâm đen.
• Tỏi, hành tím, ớt làm sạch, băm nhuyễn. Sả bỏ lá già, rửa sạch, phần gốc băm nhuyễn, phần lá đập dập, cắt khúc.
• Rau thơm nhặt sạch, cắt khúc.
• Lá giang nhặt sạch, dùng tay xé nhỏ để khi nấu, vị chua trong lá giang được tiết ra giúp món lẩu thơm ngon hơn.
• Gà sau khi làm sạch, bạn đem ướp với sả, ớt, tỏi, hành tím băm cùng 1 muỗng canh hạt nêm, 1.5 muỗng canh bột ngọt, 1 muỗng canh đường, 1 muỗng canh nước mắm. Trộn đều và để 10 phút cho gà ngấm gia vị.
• Đặt nồi lên bếp, đun nóng cùng một ít dầu ăn. Cho tỏi băm, sả cắt khúc vào phi thơm. Tiến hành xào thịt gà đã ướp
• Khi thấy thịt gà đã săn, bạn cho lượng nước vừa đủ ngập mặt thịt gà vào, đậy nắp và nấu sôi.
• Khi thấy thịt gà đã chín, bạn tiến hành cho lá giang đã xé nhỏ vào, sau đó là nấm rơm.
• Nêm thêm 50g đường phèn, khuấy nhẹ tay để đường tan đều
• Khi thấy các nguyên liệu đã chín, bạn cho rau thơm cắt nhỏ vào, khuấy đều rồi tắt bếp. Nên ăn lẩu khi còn nóng, thưởng thức cùng bún tươi, rau muống, hoa chuối bào là ngon hết sẩy. Sẽ tuyệt vời hơn khi bạn chấm kèm với nước mắm ớt

Canh thịt bò lá giang

Nguyên liệu

• Thịt bò bắp 5 lạng + gân bò 5 lạng.
• Gừng 1 củ
• Tỏi 1 củ nhỏ
• Lá giang 2 nắm nhỏ
• Dầu ăn 3 muỗng
• Nước mắm ngon 2 muỗng
• Bột nêm 1 muỗng
• Bột ngọt 1 muỗng
• Đường 1 muỗng
• Tiêu xay ¼ muỗng
• Bột điều 2 muỗng

Cách làm

• Thịt bò + gân bò rửa sạch để ráo thái miếng ngang thớ vừa ăn.
• Gừng cạo vỏ đập dập
• Tỏi bóc vỏ đập dập băm nhỏ
• Lá giang rửa sạch vò sơ
• Bắc nồi lên bếp đổ một ít nước vào bật bếp nấu sôi, cho gừng đã đập dập vào sôi một lát trút tất cả thịt bò và gân bò vào nhanh tay đảo đều, khi thịt săn thì vớt ra để ráo. Ướp thịt với gừng, tỏi, tiêu, mắm, đường, bột nêm, bột ngọt để trong khoảng thời gian 15 phút cho thịt ngấm gia vị.
• Bắc nồi lên bếp, để lửa to cho dầu ăn vào khi dầu nóng cho tỏi vào phi thơm, cho bột điều vào rồi cho thịt vào nhanh tay đảo cho thịt ngấm đều gia vị, cho thêm nước sôi ninh lửa liu riu thịt chín nhừ thì cho lá giang vào nêm gia vị vừa ăn rồi tắt bếp.

Lẩu cá đuối măng chua lá giang

Nguyên liệu

• 1 con cá đuối khoảng 1kg
• 500g măng chua
• Me
• Sả cây
• Tỏi
• Rau ăn lẩu
• Nước mắm, hạt nêm, đường, ớt

Cách làm

• Sau khi thái cá thành từng miếng nhỏ, bạn cho cá vào tô và ướp cá cùng với 2 muỗng nhỏ mước mắm, ½ muỗng muối, 1 muỗng hạt nêm và 1 chút bột ngọt. Tiếp theo, dùng đũa đảo đều và ướp cá trong khoảng 20 phút cho cá thấm đều gia vị.
• Măng chua bạn đem chần sơ qua nước sôi rồi xả lại với nước lạnh, sau đó đem măng xé thành miếng nhỏ dài vừa ăn rồi để ráo nước.
• Bạn cho me vào ngâm với một chút nước ấm, rồi dùng muỗng tán ra, sau đó lọc bỏ xác me và lấy nước cốt.
• Sả cây đập dập, băm nhỏ.
• Tỏi bóc vỏ, băm nhỏ.
• Bạn đặt nồi lên bếp, cho dầu ăn vào, khi dầu sôi, bạn cho sả và tỏi băm vào phi thơm. Tiếp đến, bạn cho măng chua vào xào sơ khoảng 5 phút.
• Tiếp theo, bạn cho nước cốt me đã lọc cùng lượng nước vừa phải vào nồi. Khi nước lẩu sôi, bạn cho phần sụn cá đuối vào nấu cùng để ngọt nước.
• Nêm nếm cùng với các loại gia vị gồm 3 muỗng nước mắm, 2 muỗng nhỏ đường để nước lẩu có vị chua chua ngọt ngọt vừa ăn.
• Vậy là hoàn thành, giờ bạn chỉ việc cho thả cá đuối đã ướp vào, cùng với ớt, sả tỏi phi thơm và vài cọng ngò gai là có thể thưởng thức rồi đấy.
• Đối với món lẩu cá đuối măng chua bạn có thể chọn các loại rau ăn kèm tùy vào sở thích. Có thể là các loại dùng với lẩu chua như: Bắp chuối, rau muống, rau cải, ngò om…
• Và đừng quên chuẩn bị kèm chén nước chấm với nước mắm ngon cùng vài lát ớt mặn mặn cay cay sẽ làm tăng thêm hương vị tuyệt vời cho món lẩu.

Canh cá lóc lá giang 

Nguyên liệu

• Cá lóc: 1 con
•  Lá giang: 1 bó
•  Cà chua: 2 quả
•  hành tím, hành lá, ớt, gừng
•  Gia vị nêm

Cách làm

• Cá lóc mua về bỏ ruột, rửa nước muối, rồi rửa sạch lại.
• Lá giang lặt lá rửa sạch để ráo.
• Hành, ớt, tỏi, tiêu băm nhỏ.
• Ướp cá lóc với 1/2 muỗng cà phê muối, 1/4 muỗng cà phê bột ngọt, 1 muỗng canh nước mắm,1 muỗng canh đường, chút xíu tiêu, hành tím băm.
• Bắc nồi cho dầu ăn vào đun nóng. Rồi phi thơm hành tím cho cà chua cắt múi cau lên xào nhuyễn.
• Sau đó cho cá lên um cho săn lại. Đổ lên 1 tô nước sôi rồi cho lá giang lên cho canh sôi vài phút. Nhớ nêm lại cho vừa ăn, thêm hành ớt.

Gỏi lá giang

Nguyên liệu

• 1/2 quả xoài
• 50g lá giang
• 200g mực
• 50g củ kiệu
• 50g cà-rốt
• 1 thìa cà-phê tương ớt
• 1 thìa cà-phê đường
• 1 thìa súp nước mắm
• 1/3 thìa cà-phê ớt xay
• 1 thìa cà-phê tỏi
• 1 thìa cà-phê hạt nêm
• Dầu ăn

Cách làm

• Lá giang rửa sạch, bóp nhẹ.
• Cà-rốt và xoài gọt vỏ, dùng dao răng cưa thái sợi
• Mực rửa sạch, để ráo, sau đó khứa vài đường ngang dọc trên thân rồi thái miếng vừa ăn. Ướp mực với hạt nêm rồi đem xào chín với dầu ăn.
• Làm nước trộn: Hòa đều nước mắm với đường, tương ớt, ớt xay và tỏi.
• Cho xoài, cà-rốt, lá giang, củ kiệu và mực vào thố, đổ nước trộn vào trộn đều tay.

Canh vịt lá giang

Nguyên liệu

• 1 con vịt khoảng 2 kg
• lá giang
• gia vị, hành, tiêu, tỏi, ớt, sả băm…
• Ăn kèm bún

Cách làm

• Muốn làm sạch lông vịt nhanh thì bạn cần cho một vài lá khế hoặc vài tàu lá đu đủ vào nước nhúng vịt. Đảm bảo tất cả các loại lông cứng lông tơ đều được nhổ lên dễ dàng và sạch bong.
• Còn khử mùi hôi của vịt, đơn giản thôi. Cách hiệu quả nhất chính là đập dập chút gừng pha chút rượu trắng rồi xoa đều lên khắp mình vịt, rửa sạch đi vịt sẽ trắng hơn và không còn mùi hôi nữa
• Trước tiên vịt chặt thành từng miếng nhỏ vừa ăn, ướp với hành, tỏi, ớt, sả băm, đường, muối, bột ngọt, dầu ăn, chút nước mắm (đã băm cùng tỏi ớt), ướp trong vòng 15 phút
• Sau đó cho vịt lên chảo nóng đảo đều cho thịt săn lại rồi cho 1 ít nước vào đun lên cho đến khi thịt vịt mềm
• Cuối cùng, bạn cho lá giang đã rửa sạch và thái qua vào, đun sôi lên, lá giang chín thì tắt bếp
• Chỉ với vài bước đơn giản là bạn đã có món canh vịt nấu lá giang vô cùng hấp dẫn và bổ dưỡng rồi. Món này khi ăn bạn sẽ cảm nhận rõ vị chua chua của lá giang cùng với ngọt thanh mát của thịt vịt đấy.
• Mùa hè có bát canh này thì mát hết sảy luôn. Bạn có thể ăn cùng với bún hoặc cơm trắng cũng được nhé

Lẩu ếch lá giang

Nguyên liệu

• 700 gr thịt ếch.
• 150 gr lá giang.
• 200 gr bún tươi ăn kèm.
• Hành tây, ớt, sả, tỏi, cà chua, hành phi, giá, hoa chuối, xà lách.
• Gia vị: Nước mắm, đường, hạt nêm, muối ăn, bột ngọt, me vắt.

Cách làm

• Ếch bạn mua về làm sạch chủ lấy nguyên phần thịt đùi ếch thôi nhé.
• Lá giang bạn nhặt phần lá  sau đó rửa sạch, rồi để ráo. Trước khi bạn cho vào nồi lẩu thì hãy vò nát.
• Nếu là me xanh bạn rửa sạch.
• Hành tây bạn gọt vỏ rửa sạch sau đó cắt thành từng múi cau.
• Cà chua bạn rửa sạch rồi cũng cắt thành múi cau.
• Sả bạn rửa sạch đem cắt khúc.
• Hoa chuối bạn thái mỏng rồi ngâm với nước muối pha loãng cho đỡ bị thâm.
• Giá bạn đem rửa sạch.
• Xà lách bạn nhặt những phần lá ăn được đem rửa sạch.
• Ớt rửa sạch băm nhỏ.
• Tỏi bạn bóc vỏ rồi băm nhỏ.
• Hành tím bóc vỏ rửa sạch băm nhuyễn.
• Thịt ếch đã làm sạch bạn cho vào đĩa rồi sau đó cho thêm: 1 thìa phê bột ngọt + ½ thìa cà phê muối + 2 thìa cà phê hạt nêm + ⅓ thìa canh đường  trộn đều rồi ướp trong khoảng thời gian là 15 – 30 phút.
• Cho nồi lên bếp từ và điều chỉnh nhiệt độ ở max rồi bạn cho 1 thìa dầu ăn, khi đầu nóng bạn cho một nửa phần tỏi và hành tím băm nhuyễn vào phi thơm vàng.
• Tiếp tục, bạn cho phần thịt ếch vào đảo đều tay cho đến khi thịt ếch chuyển sang màu hơi vàng và săn lại, cho vào nồi 1/2 thìa cà phê nước mắm cho đậm đà, sau đó tắt bếp từ đi.
• Bạn cho me vào một nồi nấu sạch, rồi đổ nước vào đặt lên bếp điều chỉnh nhiệt độ rồi đun sôi, đun sôi nước me tầm 10’ bạn tắt bếp từ đi, sau đó ta đổ phần nước này qua một cái rây để lọc lấy phần nước cốt me còn phần cái bỏ đi.
• Bạn cho nồi nấu lẩu lên bếp ở nhiệt độ lớn, cho ½ thìa dầu ăn vào và chờ dầu ăn nóng bạn cho phần tỏi, hành tím băm, ớt, sả vào phi thơm.
• Tiếp đến, Cho thêm vào 1 lít nước lọc vào rồi đun sôi rồi cho phần lá giang vào.
• Sau đó, đổ nước cốt me và cà chua bổ múi cau vào cùng, nấu khoảng 5 phút cho lá giang chín và ra vị chua thì cho thêm vào 3 thìa cà phê hạt nêm + 1/2 thìa cà phê muối + 1 thìa cà phê mì chính + 1/4 thìa canh đường, khuấy đều cho các gia vị hòa quyện với nhau.
• Cuối cùng, bạn cho phần thịt ếch + rau ăn kèm vào nấu chín rồi thưởng thức nhé.

Canh nghêu lá giang

Nguyên liệu

• Nghêu 1/2 kg
• Lá giang 1 bó
• Tỏi băm 50 gr
• Ớt băm 30 gr
• Dầu ăn 1 muỗng canh
• Nước 1 lít
• Nước mắm 2 muỗng cà phê
• Đường trắng 1 muỗng cà phê

Cách làm

• Nghêu mua về rửa sạch, ngâm với ớt và kim loại như muỗng, nĩa để nghêu nhả hết cát. Khoảng 30 phút thì vớt nghêu ra để ráo, sau đó đem nghêu đi hấp, vừa chín thì vớt ra để nguội, giữ lại phần nước luộc nghêu.
• Nghêu vừa hé miệng là để chín,nên vớt ra ngay, để lâu sẽ làm nghêu bị teo lại.
• Lặt lấy lá giang, rửa sạch, để ráo nước, rồi vò hơi nát (khi nấu sẽ nhanh ra vị chua hơn). Bắc nồi lên bếp, cho 1 muỗng dầu ăn vào, cho tiếp tỏi ớt băm vào phi đến thơm thì cho lá giang vào đảo đều.
• Khi lá giang đổi sang màu vàng đất thì cho nước luộc nghêu vào, cho thêm một ít nước lọc cho săm sắp lá giang. Nêm nếm đường, nước nắm cho vừa ăn. Để lửa nhỏ liu riu khoảng 5 phút thì cho nghêu đã luộc vào, đảo đều rồi tắt bếp.
• Cho canh ra tô và thưởng thức. Canh nghêu lá giang có thể ăn không hoặc ăn với cơm đều được, khi ăn nên chấm với nước mắm ớt cắt sẽ giúp món ăn đậm vị hơn

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC