Sầu riêng có nguồn gốc từ Đông Nam Á, được thế giới phương Tây biết đến khoảng 600 năm. Vào thế kỷ XIX, nhà tự nhiên học người Anh Alfred Russel Wallace đã mô tả thịt của nó như là”một món trứng sữa nồng hương vị hảo hạng hạnh nhân”.

Có thể ăn thịt quả ở các độ chín khác nhau, và được sử dụng để tạo hương vị cho nhiều loại món ngọt và món mặn trong ẩm thực Đông Nam Á. Hạt của sầu riêng cũng có thể ăn được sau khi nấu chín. Và có thể gây đầy hơi.

Tổng quan về sầu riêng

Mô tả

Cây có thể cao tới 40 mét. Lá luôn xanh, đối xứng hình êlip đến hình thuôn dài từ 10–18 cm. Hoa nở từng chùm từ 3-30 trên cành lớn và thân, mỗi hoa có đài hoa và 5 (ít khi 4 hay 6) cánh hoa.

Nó có thân cây lớn, quả có mùi độc đáo và vỏ có nhiều gai. Quả có dạng hình bầu dục đến tròn, với chiều dài 30 xentimét (12 in) và đường kính 15 xentimét (6 in), và trọng lượng từ 1 đến 4kg. Cơm của quả thường có màu vàng nhạt.

Trái chín sau 3 tháng sau khi thụ phấn. Trái có thể dài tới 40 cm và đường kính 30 cm, nặng từ 1 đến 7 kg. Trái có thể mọc trên thân cây cành.

Nó có thể có trái sau khi trồng 4 tới 5 năm. Màu của trái có thể từ xanh sang nâu, hình dạng thuôn đến tròn. Bên ngoài có lớp vỏ cứng bao với gai nhọn, và mùi nồng đặc trưng tỏa từ thịt bên trong.

Nhiều người xem đó là thơm, nhưng có người cho đó là thối. Cả hai kết quả phẩm bình, tuy mâu thuẫn nhưng đều có lý. Trong trái sầu riêng chín, theo các chuyên gia hóa học, có hơn 100 chất, trong đó có một số thuộc ête (ether) thơm, và một số ête thối, có thành phần lưu huỳnh.

Thơm hay thối là kết quả của khứu giác cá nhân: tiếp nhận ête thơm trước tiên, hay tiếp nhận ête thối trước tiên mà thôi.

Một đặc điểm nữa là trái chín chỉ rơi (rụng) vào một thời điểm nhất định trong ngày: trái rơi (rụng) nhiều nhất vào lúc giữa đêm (từ 0 tới 1 giờ) và một số ít vào giữa trưa (12 tới 13 giờ), những giờ khác không có trái rơi (rụng). Nhờ đó con người tránh được tai nạn.

Trái có nhiều “múi”, mỗi múi có 1 đến 3 hạt. Phần ăn được là phần thịt (cơm) bao quanh hạt cứng. Hạt có kích cỡ như hạt mít, có thể ăn được nếu được nướng, chiên hay luộc.

Phân bố

Phân bố chủ yếu ở Indonesia (Nam Dương), Malaysia (Mã Lai) và Brunei, tuy nhiên có thể mọc ở mọi nơi có điều kiện khí hậu tương tự.

Các vùng khác có thể mọc là Thái Lan, Mindanao (Philippines), Queensland ở Úc, Campuchia, Việt Nam, Lào, Ấn Độ, Sri Lanka và một phần của Hawaii.

Thái Lan là nước xuất khẩu chủ yếu sầu riêng.

Cây được trồng ở Việt Nam có diện tích khoảng 30000 ha (năm 2018) tập trung chủ yếu ở các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Tiền Giang, Đắk Lắk với hai giống chính được trồng nhiều đó là sầu riêng Ri 6 và sầu riêng Monthong Thái Lan.

Vì lý do nó là một cây ăn quả nhiệt đới nên không thể chịu đựng được cái lạnh của mùa đông nên cây sầu riêng chỉ trồng được ở các tỉnh thành phía nam của Việt Nam, cây sầu riêng được trồng ở giới hạn cuối cùng là ở các tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Trị.

Giá trị dinh dưỡng

Phần thịt quả này cung cấp nhiều dưỡng chất. Giá trị dinh dưỡng trên 100g sầu riêng theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ như sau:

Nước: 64,99g

Năng lượng: 147 kcal

Chất đạm: 1,47 g

Tổng chất béo: 5,33 g

Carbohydrate: 27,09 g

Chất xơ: 3,8 g

Canxi: 6 mg

Sắt: 0,43 mg

Magie: 30 mg

Phốt pho: 39 mg

Kali: 436 mg

Vitamin C, tổng axit ascorbic: 19.700 mg

Với hàm lượng carbohydrate cao, sầu riêng được xem là loại thực phẩm cung cấp năng lượng tức thì. Sầu riêng chứa chất béo không bão hòa đơn có lợi cho tim (giúp giảm cholesterol xấu LDL).

Ngoài ra, sầu riêng cũng cung cấp một lượng kali cao giúp giảm mệt mỏi, căng thẳng và lo lắng.

Cứ 100g sầu riêng sẽ chứa 147 calo. Múi sầu riêng trung bình khoảng 250g sẽ cung cấp cho bạn 367 calo.

Để dễ hình dung hàm lượng sầu riêng bạn nên ăn, bạn có thể tham chiếu với lượng calo mỗi ngày cơ thể cần theo khuyến cáo của chuyên gia dinh dưỡng.

Lượng calo cần thiết trong 1 ngày dành cho phụ nữ trưởng thành dao động từ 1.600 – 2.400 calo. Hàm lượng calo cần thiết trong 1 ngày ở nam giới sẽ cao hơn một chút. Cụ thể là trong khoảng từ 2.200 – 3.200 calo mỗi ngày.

Ăn sầu riêng có lợi gì cho sức khỏe

Loại trái cây này cũng rất giàu polyphenol như flavonoid và carotenoid – những hợp chất có đặc tính chống oxy hóa. Nhờ đó sầu riêng có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư và tiểu đường nếu được đưa vào chế độ ăn uống lành mạnh.

Lợi ích tổng hợp của sầu riêng đối với sức khỏe, bao gồm:

Khả năng tăng cường hệ miễn dịch

Ngăn ngừa ung thư và ức chế hoạt động của các gốc tự do

Cải thiện tiêu hóa

Giúp xương chắc khỏe

Cải thiện các dấu hiệu thiếu máu

Ngăn ngừa lão hóa

Giúp giảm huyết áp

Ngăn ngừa các bệnh tim mạch

Ngoài ra, các nghiên cứu cũng ghi nhận một số lợi ích bổ sung sầu riêng là giảm viêm khớp, giúp tuyến giáp khỏe mạnh, giảm đau đầu và giảm các triệu chứng trầm cảm, lo lắng và căng thẳng.

Hầu hết các lợi ích sức khỏe đến từ hàm lượng vitamin và khoáng chất ấn tượng có trong sầu riêng.

Ăn sâu riêng nhiều có hại gì cho sức khỏe?

Bên cạnh những lợi ích sức khỏe sầu riêng mang lại, bạn nên cân nhắc những rủi ro tiềm ẩn mà loại thực phẩm này mang lại. Ngoài giá trị vitamin và khoáng chất, sầu riêng cũng chứa nhiều đường. Sầu riêng chứa các loại đường đơn – sucrose, fructose và glucose.

Lượng calo cao

Mặc dù sầu riêng không chứa cholesterol hoặc chất béo không lành mạnh, nhưng nó chứa hàm lượng calo cao. Trung bình một quả sầu riêng chứa đến 884 calo. Con số này chiếm đến 44% lượng calo được khuyến nghị cho một người trưởng thành trung bình.

Ăn quá nhiều sầu riêng nghĩa là bạn hấp thụ dư thừa calo so với lượng cần thiết. Việc này có thể dẫn đến việc tăng cân, tích tụ mỡ cho cơ thể của bạn.

Gây nóng trong người, khó tiêu

Theo Đông y, sầu riêng là loại thực phẩm có “tính ấm”. Nếu ăn nhiều sầu riêng, bạn có thể gặp các triệu chứng nóng trong người như: đau họng, loét miệng, táo bón hoặc tăng đờm.

Từ quan điểm dinh dưỡng khoa học, sầu riêng có thể gây ra cảm giác nóng trong người. Sầu riêng giàu calo. Do đó, khi ăn nhiều sầu riêng, cơ thể cần tăng cường hoạt động trao đổi chất để tiêu hóa. Điều này sẽ dẫn đến nhiệt độ cơ thể của chúng ta tăng lên.

Ngoài ra, nạp quá nhiều calo từ sầu riêng sẽ gây áp lực khiến hệ tiêu hóa phải làm việc nhiều hơn. Ăn quá nhiều sầu riêng có thể gây khó tiêu và đầy bụng.

Ảnh hưởng đến thận

Trong sầu riêng có chứa ethanol, methanol, ethyl methacrylate, và chất lưu huỳnh. Rủi ro đến từ việc bệnh nhân có vấn đề về thận không thể chuyển hóa những chất này.

Ngoài ra, hàm lượng kali cao trong sầu riêng cũng mang đến nhiều nguy cơ cho người bệnh thận. Lượng kali tích tụ quá nhiều có thể làm suy thận.

Ai không nên ăn sầu riêng?

Bệnh nhân tiểu đường

Người gặp các vấn đề về thận

Người béo phì, thừa cân

Tóm lại

Sầu riêng là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và dễ gây nghiện bởi hương vị đặc trưng của nó. Vậy thì, ăn sầu riêng nhiều có tốt không?

Câu trả lời là không, vì những lý do sau:

Lượng calo quá cao trong sầu riêng có thể khiến bạn tăng cân và tích mỡ.

Lượng đường cao trong sầu riêng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe đường huyết.

Ăn quá nhiều sầu riêng sẽ gây nóng trong người và nguy cơ đầy bụng.

Sầu riêng chứa những khoáng chất thận không thể chuyển hóa. Nếu ăn quá nhiều sầu riêng có thể ảnh hưởng đến thận của bạn.

Những món ăn ngon từ sầu riêng

Chè sầu riêng

Nếu nhắc đến các món ngon từ sầu riêng thì không thể nào bỏ qua món chè sầu riêng, một món ăn được nhiều bạn trẻ yêu thích. Nếu không thích ra ngoài, bạn có thể tự tay vào bếp nấu món chè béo ngậy chỉ với vài bước làm siêu đơn giản.

 Nguyên liệu

Đậu xanh không vỏ: 220gr

Sầu riêng: 300gr

Nước: 500ml

Sữa tươi: 400ml

Nước cốt dừa: 2/3 lon

Bột năng: 1 thìa

Đường, muối, đậu phộng rang chín giã dập

Nguyên liệu cho phần nước cốt dừa: 1 lon nước cốt dừa, 1 ít muối, lá dứa, 2 thìa đường, ½ lon nước, 1 thìa bột năng.

Cách làm

Đậu xanh vo vài lần cho sạch, sau đó ngâm khoảng 1 tiếng để nấu nhanh mềm. Sầu riêng, tách vỏ bỏ hạt, lấy phần thịt ra đĩa.

Đậu xanh sau ngâm để ráo nước rồi cho đậu vào nồi cùng 1 ít muối và 500ml nước, nấu sôi. Khi đậu sôi, để nhỏ lửa đến khi hạt đậu chín mềm và nước trong nồi cạn bớt nước là được. Lưu ý, không đậy nắp khi nấu đậu.

Đậu chín cho vào máy xay sinh tố cùng sầu riêng, đường, bột năng, sữa tươi, nước cốt dừa và xay nhuyễn. Sau đó, cho hỗn hợp vừa xay ra nồi, bắt lên bếp đun nhỏ lửa. Khuấy liên tục khi nấu đến khi sôi thì tắt bếp.

Sau khi tắt bếp, đỗ hỗn hợp đậu xanh sầu riêng ra ly để thật nguội và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.

Lúc này bạn nấu nước cốt dừa: Cho 1 lon nước cốt dừa, bột năng, 1 chút xíu muối, 1/3 lon nước, đường và lá dứa vào nồi, rồi bật bếp và khuấy đều, Nấu hỗn hợp sôi thì tắt bếp, vớt bỏ lá dứa và chờ nước cốt dừa nguội.

Khi ăn, bạn múc hỗn hợp đậu xanh sầu riêng ra ly, cho thêm nước cốt dừa, đậu phộng rang và đá lạnh là đã có ngay một món ăn thơm ngon, bổ dưỡng.

Pizza sầu riêng

Nghe rất lạ đúng không nhưng nó lại là món ăn rất được ưa chuộng. Món ăn này thực tế rất đơn giản và bạn cũng có thể chế biến được ngay tại nhà.

Nguyên liệu

Múi sầu riêng: 200gr

Phô mai: 25gr

Bột mì: 200gr

Trứng gà: 1 quả

Sữa tươi: 70ml

Bơ: 15gr

Kem sữa tươi: 20ml

Sữa đặc: 20ml

Đường: 20gr

Muối: ¼ thìa cà phê

Men Instant: 1 thìa cà phê

Cách làm

Cho các nguyên liệu trứng, sữa tươi, đường, men instant vào tô, đánh cho hỗn hợp hòa tan. Thêm bột mì, muối và bơ vào hỗn hợp, tiếp tục trộn đều cho đến khi thành hỗn hợp bột mịn. Ủ hỗn hợp này trong 2 tiếng.

Sau khi ủ xong, chia bột thành 4 phần, mỗi phần vo tròn lại, sau đó dùng gậy cán mỏng bột, tạo nên dáng tròn cho phần vỏ bánh.

Đặt vỏ bánh lên khay nướng, dùng nĩa hoặc tăm tre để tạo ra các lỗ trên bề mặt vỏ bánh. Để yên trong 10 phút vào cho khay bánh vào lò, nướng trong 5 phút ở nhiệt độ 200 độ C.

Sầu riêng tách lấy phần thịt, bỏ hạt, dùng thìa nghiền nhuyễn rồi cho thêm kem sữa tươi, sữa đặc vào trộn đều, Sau đó, cho hỗn hợp vào ray lượt lại cho thật mịn.

Cho phần sầu riêng lên trên phần vỏ bánh pizza vừa nướng xong, tiếp theo cho phần phô mai bào sợi lên trên. Cho bánh pizza vào lại lòng, nướng tiếp ở nhiệt độ 200 độ C trong 10 phút là hoàn thành.

Bánh sầu riêng chiên

Thay đổi một chút với bánh sầu riêng giòn rụm, thơm ngon phù hợp để bạn cùng gia đình có thể lai rai cho những buổi trưa hè. Đây là một trong các món ngon từ sầu riêng được nhiều người yêu thích.

Nguyên liệu

Sầu riêng: 5 miếng

Bánh tráng: 10gr

Đường trắng: 4 muỗng canh

Sữa đặc: 5 muỗng canh

Bột chiên giòn: 400gr

Cách làm bánh

Sầu riêng tách bỏ hạt, lấy phần thịt cho vào tô, dùng nĩa dầm mịn phần sầu riêng ra. Cho thêm sữa đặc vào sầu riêng đã tách, trộn đều thành hỗn hợp mịn.

Bột chiên giòn và đường cho vào một cái tô lớn, rồi dùng que đánh trứng trộn đều. Cho nước sạch từ từ vào tô, đánh đều tay để hỗn hợp dần trở nên sền sệt.

Thấm 1 ít nước, phết đều lên bánh tráng cho bánh hơi mềm sẽ dễ cuốn hơn. Cho muỗng nhân sầu riêng vào giữa, dùng muỗng dàn mỏng ra giữa, gấp 4 mép của bánh tráng lại thành chữ nhật hoặc hình vuông.

Nhúng bánh qua bột chiên giòn đã pha sữa. Đổ một lượng dầu vừa đủ ngập bánh vào chảo, đun dầu nóng, sau đó cho bánh vào chiên, trở đều.

 Đợi đến khi bánh vàng đều các mặt, vớt bánh ra để trên giấy thấm dầu, rồi xếp ra đĩa là đã có thể thưởng thức được rồi.