Nhãn có công dụng gì? (1)

Nhãn

Nhãn chữ Hán: 龙眼/龍眼; âm Hán Việt: “long nhãn”; nghĩa là “mắt rồng” vì hạt có màu đen bóng) là loài cây cận nhiệt đới lâu năm thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae), có nguồn gốc miền nam Trung Quốc.

Tổng quan về nhãn

Mô tả

Cây cao 9 -10 m. Vỏ cây xù xì, có màu xám. Thân nhiều cành, lá um tùm xanh tươi quanh năm. Lá kép hình lông chim, mọc so le, gồm 5 đến 9 lá chét hẹp, dài 7 – 20 cm, rộng 2,5 – 5 cm.

Mùa xuân vào các tháng 2, 3, 4 ra hoa màu vàng nhạt, mọc thành chùm ở đầu cành hay kẽ lá, đài 5 – 6 răng, tràng 5 – 6, nhị 6 – 10, bầu 2 – 3 ô.

Quả tròn có vỏ ngoài màu vàng xám, hầu như nhẵn. Hạt đen nhánh, có áo hạt màu trắng bao bọc. Mùa quả là vào khoảng tháng 7- 8. Cây này tương đối chịu rét hơn so với các cây cùng họ như vải, đồng thời cũng ít kén đất hơn.

 

Nhãn

 

Các giống phổ biến

Nhãn xuồng cơm vàng

Giống nhãn xuồng cơm vàng là giống có nguồn gốc ở Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, được trồng bằng hạt, cùi dày, màu hanh vàng, ráo nước, dòn, rất ngọt, được thị trường ưa chuộng.

Đặc điểm dễ nhận diện là quả có dạng hình xuồng. Quả chưa chín gần cuống có màu đỏ. Khi chín vỏ nhãn có màu vàng da bò. Xuồng cơm vàng thích hợp trên vùng đất cát; nếu trồng trên đất thịt hoặc sét nhẹ nên ghép trên gốc ghép là giống tiêu da bò.

Nhãn lồng Hưng Yên

Cây “nhãn tổ” với hàng trăm năm tuổi hiện vẫn còn ở chùa Thiên Ứng, tục gọi là chùa Hiến, Phố Hiến Hạ, nay thuộc phường Hồng Châu, thành phố Hưng Yên.

Giống xuất phát từ Hưng Yên từ lâu đã có tiếng là ngon ngọt nên từng được tiến cung dâng vua. Cũng vì vậy mà còn được gọi là “nhãn tiến vua”. Lê Quý Đôn đã ghi nhận hương vị xuất sắc của nhãn xứ Hưng Yên.

Tên “nhãn lồng” bắt nguồn từ việc khi chín phải dùng lồng bằng tre, nứa giữ cho chim, dơi khỏi ăn. Nhãn Hưng Yên có quả to, vỏ gai và dày, vàng sậm. Cùi nhãn dày và khô, mọng nước, hạt nhỏ. Vị thơm ngọt như đường phèn. Đáy quả có hai dẻ cùi lồng xếp rất khít.

Nhãn tiêu da bò

Có nguồn gốc từ Huế. Quả nhỏ, vỏ mỏng, nhẵn và có màu nâu sáng vàng.

Phân bố

Ở Việt Nam đâu cũng có, nhưng nhiều và quý nhất là ở Hưng Yên. Có mọc ở miền Nam Trung Quốc, Thái Lan, Đông Ấn Độ.

Thu hoạch vào tháng 7-8.

Có nhiều loại nhãn: loại trơ cùi rất mỏng, không chế được long nhãn. Loại nước cùi rất nhiều nước, chế được long nhãn, nhưng phẩm chất kém, chế tốn nhiều công (18-20kg nhãn tươi mới được 1kg).

Nhãn lồng (vì khi quả gần chín người ta thường dùng lồng tre hay nứa để giữ chim, dơi khỏi ăn) loại này cùi dày và mọng.

Mua về để cả chùm cả vỏ, nhúng vào nước sôi 1-2 phút (không để lâu quá sẽ nứt vỏ), để nguyên cả chùm, ngày phơi, đêm sấy- chừng 36-42 giờ-cho đến khi khô vừa phải (lúc lắc quả thấy kêu lóc cóc) thì bóc vỏ, bỏ hạt, lấy cùi đem sấy cho đến khi cầm không dính tay là được.

Nhiệt độ sấy không cao quá 50-60°C. Tỷ lệ chế biến: 100kg quả tươi cho 10-12kg.

Thành phần hóa học

Cùi khi tươi có 77,15% nước, độ tro 0,01%, chất béo 0,13%, protit 1,47%, hợp chất có nitơ tan trong nước 20,55%, đường sacaroza 12,25%, vitamin A và B.

Cùi khô chứa 0,85% nước, chất tan trong nước 79,77%, chất không tan trong nước 19,39%, độ tro 3,36%. Trong phần tan trong nước có glucoza 26,91%, sacaroza 0,22%, axit taetric 1,26%. Chất có nitơ 6,309%.

Hạt có chứa tinh bột, saponin, chất béo và tanin.

Trong chất béo có các axit xyclopropanoit và axit dihydrosterculic C19H36O2 khoảng 17,4% (C. A. 1969, 71, 103424m). Hạt nhãn cạo bỏ lớp vỏ đen, thái mỏng tán bột rắc lên những vết thương chảy máu, hoặc trộn với dầu bôi lên nơi bị bỏng.

Trong lá nhãn có quexitrin, quexitin, tanin (C. A. 1949, 43, 8611 861lc), ngoài ra còn có β-sitosterol, epifriendelanol friedelin C30H52O và 16 -hentriacontanol (C. A. 1972,76] 1978y). Lá có vị nhạt, tính bình, có tác dụng chữa cảm mạo với liều 10-15g dưới dạng thuốc sắc.

Giá trị dinh dưỡng

Trái dễ ăn, có thể ăn quả tươi, khô hoặc chế biến thành những loại đồ uống, thức ăn đa dạng, vừa ngon miệng lại đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thành phần dinh dưỡng cơ bản của trên 100g cùi gồm có:

Carbohydrate: 15,14 g

Chất xơ: 1,1 g

Chất béo: 0,10 g

Chất đạm: 1,31 g

Nhãn rất giàu giá trị dinh dưỡng như carbs, đường tự nhiên, các loại vitamin và khoáng chất. Cứ 100g chứa hàm lượng vitamin dồi dào:

Vitamin C: 84 mg

Riboflavin (B2): 0,14 g

Thiamin (B1): 0,03 mg

Niacin (B3): 0,3 mg

Với nguồn dinh dưỡng giàu vitamin C, nó và các món ăn chế biến từ loại quả này không chỉ tốt cho da mà còn tăng sức đề kháng. Ngoài ra, nó còn chứa hàm lượng khoáng chất phong phú:

Đồng: 0,17 mg

Kali: 266,0 mg

Mangan: 0,05 mg

Magiê: 10,0 mg

Phốt pho: 21,0 mg

Sắt: 0,13 mg

Kẽm: 0,05 mg

Canxi: 1,0 mg

 

Nhãn

 

Công dụng 

Cải thiện sức khỏe thị lực

Hoạt chất Riboflavin trong vitamin B2 có tác dụng giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về mắt, đặc biệt là căn bệnh đục thủy tinh thể.

Ngoài ra, trong thành phần dinh dưỡng, quả này còn nguồn cung cấp vitamin B-complex rất tốt như thiamin, riboflavin, niacin và folate. Những loại vitamin này có nhiệm vụ hỗ trợ cơ thể chuyển hóa carbohydrate, protein và chất béo.

Ngăn ngừa trầm cảm

Việc tiêu thụ loại quả này thường xuyên được xem là một phương pháp hiệu quả giúp bạn ngăn ngừa các chứng bệnh về thần kinh, điển hình là trầm cảm.

Quả này có khả năng làm thư giãn và tăng cường chức năng hoạt động của các dây thần kinh. Điều này cũng góp phần ngăn ngừa nguy cơ mắc chứng mất ngủ, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của bạn.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể uống nước ấm pha với long nhãn giúp cải thiện các triệu chứng của suy nhược thần kinh do ốm đau, kiệt sức và mệt mỏi gây ra.

Cải thiện khả năng tuần hoàn máu

Ăn loại trái cây này là một cách tuyệt vời giúp bạn tăng cường khả năng hấp thụ sắt vào cơ thể, từ đó ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh thiếu máu.

Ngoài ra, nó cũng giúp hệ thần kinh gần tim và lá lách cảm thấy dễ chịu hơn, bớt áp lực hơn.

Hơn nữa, việc tiêu thụ trái cây này còn có tác dụng bảo vệ cơ thể trước những yếu tố gây ra các vấn đề về tuyến tụy, đồng thời cải thiện sức khỏe cho các cơ quan sinh sản ở phái nữ.

Tăng tuổi thọ

Loại trái cây này được xem là một loại trái cây có khả năng giúp tăng tuổi thọ và hỗ trợ quá trình làm lành các vết thương của cơ thể. Điều này giúp giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các tế bào khỏi bị tổn hại bởi các gốc tự do.

Bên cạnh đó, việc tiêu thụ nhãn thường xuyên cũng giúp bạn giảm được các nguy cơ mắc một số căn bệnh ung thư.

Cung cấp vitamin C cho cơ thể

Vitamin C giữ một vai trò quan trọng đối với sức khoẻ của các mô trong cơ thể.

Quả này có chứa hàm lượng vitamin C rất cao, giúp thúc đẩy quá trình chữa lành các vết cắt và những tổn thương, đồng thời kích thích sản sinh ra collagen – một phần thiết yếu đối với sụn, da, cơ và xương cũng như hầu hết các cơ quan khác của cơ thể.

Ngoài ra, vitamin C có trong quả cũng góp phần tăng cường độ chắc khỏe cho răng và nướu của bạn.

Bổ sung năng lượng cho cơ thể

Việc thường xuyên tiêu thụ quả này sẽ giúp bạn nhận được đầy đủ nguồn năng lượng cần thiết cho cơ thể, điều trị tốt chứng mất ngủ và cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ.

Bên cạnh đó, lượng calo và chất béo trong nó tương đối thấp, vì vậy những người đang thực hiện chế độ ăn kiêng giảm cân có thể yên tâm lựa chọn sử dụng loại quả này vào mỗi ngày.

Những lưu ý khi dùng loại trái cây này

Hoa quả là phần không thể thiếu trong một chế độ ăn uống lành mạnh. Vì chúng chứa các vitamin, chất khoáng, chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe…

Mỗi loại trái cây sẽ mang đến những tác dụng khác nhau. Vì vậy, bạn không nên chỉ ăn mỗi nhãn. Hãy bổ sung đa dạng các loại trái cây với số lượng vừa phải.

Theo khuyến cáo, mỗi ngày bạn nên cung cấp cho cơ thể từ 200–300g hoa quả. Lưu ý, nếu bạn gặp vấn đề về béo phì, đái tháo đường… bạn nên hạn chế những hoa quả ngọt.

Tác dụng của quả này đã được nhiều nghiên cứa khoa học chứng minh. Tuy nhiên, nó lại có lượng chất xơ thấp, giàu carbs và đường.

Vì vậy, nếu bạn đang giảm cân hoặc mắc bệnh tiểu đường, bạn nên kiểm soát số lượng quả nhãn mà bạn tiêu thụ. Chúc bạn có thêm một sự lựa chọn lành mạnh mới cho thực đơn ăn uống mùa hè này.

Ai không nên ăn loại trái cây này

Nó chứa nhiều carbohydrate và chất đường, bạn chỉ nên ăn một lượng vừa phải để tránh tăng đường huyết. Đối với một số người, ăn nhiều nhãn có thể khiến đường huyết tăng cao đột ngột rất nguy hiểm.

Các chuyên gia sức khỏe khuyến cáo bệnh nhân tiểu đường, thừa cân béo phì nên hạn chế ăn .

Những món ngon

Kem

Nguyên liệu

Nhãn tươi: 300g

Sữa tươi không đường: 100ml

Whipping cream: 100ml

Đường cát trắng

Cách làm

Bóc vỏ nhãn, lọc bỏ hạt, cắt cùi nhạt thành các miếng nhỏ (không cần quá nhỏ khiến nó bị nhũn nát).

Trộn sữa tươi, whipping cream cùng đường, đánh đều tay tới khi bông nhuyễn thì dừng lại (nếu có máy đánh trứng thì nên sử dụng).

Hòa hỗn hợp kem sữa với nhãn, khuấy đều và mịn mềm. Sau đó bảo quản trong ngăn đông lạnh ít nhất 2 tiếng bạn sẽ có một ly kem ngon mê ly.

Trà

Thưởng thức một ly trà ngọt thanh, thoang thoảng hương tắc có lẽ là điều bạn cần để thư giãn tâm trí sau những giờ làm việc căng thẳng.

Nguyên liệu

Nhãn tươi: 200g

Nước: 200ml

Trà túi lọc: 2 túi

Tắc: 1 trái

Đường cát trắng, đường phèn, muối

Đá viên

Cách làm

Lột vỏ, tách bỏ hạt. Đem ướp cùi nhãn với một chút đường cát trắng trong khoảng 20 phút.

Đun sôi nước, cho đường phèn và muối khuấy đều, tới khi tan thì cho nhãn vào. Đun nhỏ lửa, đảo đều tay tới thịt cùi nhãn đổi màu nâu cánh gián, nước đường cô đặc lại thì tắt bếp.

Pha trà túi lọc, vắt nước tắc vào. Hòa đều nước trà, nước đường nhãn,  4 – 5 cùi nhãn và đá viên là có thể thưởng thức ly trà thơm phức.

Rau câu

Không cần phải tìm kiếm nhiều nguyên liệu cầu kì, từ những quả nhãn ngọt thơm bạn cũng có thể cho ra đời món tráng miệng mát lành – rau câu nhãn.

Nguyên liệu

Nhãn tươi: 700g

Nước dừa: 500ml

Bột rau câu: 15g

Nước: 400ml

Sữa đặc: 80g

Đường phèn

Cách làm

Bóc vỏ nhãn, nhẹ nhàng dùng dao khứa lên cùi nhãn để lấy hạt nhãn ra. Chia làm 2 phần nhãn: một phần đem xay nhuyễn lấy nước, một phần giữ nguyên.

Đun nước dừa khoảng 2 – 3 phút, khi sôi cho hỗn hợp đường phèn và bột rau câu vào, bật lửa nhỏ lại, liên tục khuấy đều để không bị vón cục.

Đổ rau câu vào khuôn, hơi khô sánh lại thì xếp phần cùi nhãn vào, rưới thêm một lớp rau câu nữa tới khi đầy khuôn. Đợi khoảng 5 – 10 phút, rau câu đông lại thì đem bảo quản trong tủ lạnh để khi dùng hương vị thơm ngon hơn.

Sinh tố

Nó vốn có vị ngọt khá đặc trưng, do vậy khi pha chế sinh tố nhãn hòa trộn với một chút sữa chua là sự lựa chọn hoàn hảo nhất.

Nguyên liệu

Nhãn tươi: 300g

Sữa chua: 2 hộp

Sữa tươi không đường: 100ml

Đá viên

Cách làm

Bóc vỏ nhãn, khéo léo tách cùi nhãn để lấy hạt ra.

Hòa sữa chua, sữa tươi không đường, nhãn và đá viên rồi xay nhuyễn đến khi nhãn mềm mịn thì dừng.

Cho sinh tố ra ly và thưởng thức thôi.

Chè hột sen

Chè hạt sen long nhãn là sự hòa quyện cực kì hoàn hảo, cùi nhãn mềm ngọt bao bọc bên ngoài hạt sen thơm bùi, đem đến hương vị thanh mát và hấp dẫn “khó cưỡng”!

Nguyên liệu

Nhãn tươi: 100g

Hạt sen: 100g

Đường phèn: 500g

Vani: 3 ống

Cách làm

Bóc vỏ nhãn, dùng tăm hoặc mũi dao nhỏ khứa cùi nhãn để tách lấy hạt ra. Chú ý nhẹ nhàng để cùi nhãn không bị dập nát.

Ngâm rửa hạt sen với nước muối loãng khoảng 30 phút, có thể lọc bỏ phần tâm sen để khi ăn không bị đắng. Đun sôi hạt sen tới khi chín đều thì vớt ra.

Hòa đường phèn vào nước hạt sen vừa đun, khuấy đều cho tới khi đường tan hết thì cho hạt sen vào, bật lửa nhỏ đun thêm từ 20 – 30 phút để hạt sen mềm và thấm ngọt. Trước khi tắt bếp thì pha 3 ống vani vào. Lúc này, vớt lại hạt sen ra để riêng.

Tiến hành lồng hạt sen vào cùi nhãn đã được tách hạt, sau đó cho nhãn bọc hạt sen vào nước chè sen đun thêm 10 phút nữa. Khi sôi tắt bếp, để nguội rồi đem bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh hoặc muốn dùng ngay thì hãy thêm chút đá.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.