Lá thúi địt có tên khoa học chính thức là Paederia tomentosa, thuộc họ Cà phê. Loại lá này còn nhiều tên gọi dân gian khác như lá mơ tam thể, hoặc lá mơ lông.
Lá thúi địt là một loại rau ăn kèm rất phổ biến trong các bữa ăn của gia đình Việt Nam. Bên cạnh đóng vai trò là rau gia vị độc đáo, lá thúi địt còn là một vị thuốc Đông Y.
Tổng quan về lá thúi địt
Mô tả
Cây mơ tam thể thuộc dạng thân leo. Thân non có màu xanh nhạt, khi về già có màu nâu. Bao bọc bên ngoài thân là lớp lông tơ ngắn màu trắng. Khi vò nát sẽ cảm thấy có mùi hôi khó chịu nên một vài địa phương gọi nó là lá thúi địt.
Lá mơ tam thể mọc đối, cuống dài 2 – 4 cm gắn với thân. Lá có thể hình mác dài hoặc hình trứng với một đầu nhọn, phần lá dưới cuống tạo thành hình trái tim. Mặt trên lá có màu xanh và mặt dưới lá có màu tím tía với các đường gân lá nổi rõ và nhiều lông tơ mịn.
Hoa thường ra vào tháng 7 – tháng 10 hàng năm, mọc thành từng chùm xen ở các kẽ lá, trong đó tràng hoa có dạng hình ống màu tím nhạt và 5 cánh nhỏ phía trên màu trắng.
Quả thường ra vào tháng 8 trở đi, với đặc điểm là có dạng hình cầu, đài quả màu vàng nâu và bóng bẩy, bên trong chứa 2 nhân dẹt màu nâu đen.
Phân bố
Loại lá này xuất hiện nhiều ở các nước châu Á, đặc biệt là các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Malaysia, Philippin…
Loại cây này thường mọc hoang ở các bụi rậm và thích nghi tốt với mọi điều kiện khí hậu, đất đai nên rất dễ phát triển. Ở Việt Nam, người dân trồng cây mơ tam thể ở các hàng rào để lấy lá ăn và chữa bệnh.
Bộ phận dùng
Tất cả các bộ phận của cây bao gồm lá, thân và rễ đều được dùng làm thuốc chữa bệnh. Trong đó, lá mơ tam thể vẫn được sử dụng nhiều nhất.
Thu hái, sơ chế, bảo quản như thế nào?
Lá thúi địt có thể được thu hái bất kỳ lúc nào quanh năm. Thân cây thúi địt được thu hoạch vào mùa hè và rễ thì vào mùa đông hoặc mùa thu. Sau đó, thảo dược được đem đi rửa sạch, dùng tươi hoặc sấy khô.
Dược liệu phơi khô cần được cất trong bao ni lông hoặc hũ có nắp đậy kín và để nơi thoáng mát. Lá mơ khô rất dễ bị mốc nên tránh để nơi ẩm ướt.
Thành phần hóa học
Trong dây thúi địt chứa nhiều hoạt chất khác nhau như Asperuloside, Paederoside, Arbutin, Scanderoside, Deacetylasperuloside và Acid paederosidic.
Trong lá cây chứa Paederin, Bisulfur carbon, Methyl mercaptan, Sulfur dimethyl disulphit, Alcaloid và Scanderoside.
Công dụng của lá thúi địt
Các nhà khoa học đã tìm ra được một loại alkaloid trong lá thúi địt có tên gọi paederin và tinh dầu sulfur dimethyl disulphide. Đây là các hoạt chất hoạt động tương tự như thuốc kháng sinh và kháng viêm. Đặc biệt, lá mơ lông có tác dụng mạnh mẽ đối với ký sinh trùng đường ruột như lỵ, giun đũa, giun kim, trực khuẩn…
Theo y học cổ truyền, lá thúi địt có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khu phong, lợi thấp, kích thích tiêu hóa, kháng viêm, giảm đau, hoạt huyết, tiêu sưng, giảm ho. Chủ trị các chứng:
- Tiêu chảy
- Ăn không tiêu
- Đau nhức xương khớp
- Phong thấp
- Kiết lỵ, lỵ amid
- Suy dinh dưỡng, tiêu hóa kém ở trẻ em
- Ho gà
- Chấn thương, nhiễm trùng ngoài da
- Viêm tai giữa và một số căn bệnh khác.
Cách dùng và liều lượng
Ngày 10 – 20g dạng sắc uống hoặc ngâm rượu thoa bóp ngoài da.
Bài thuốc sử dụng lá thúi địt
Điều trị đau nhức xương khớp, phong thấp ở người già
- Cách 1: Nấu thân và lá mơ lấy nước uống vài lần trong ngày
- Cách 2: Giã nát lá mơ, thêm một ít rượu và nước sôi vào, trộn đều. Chắt nước uống
- Cách 3: Dùng 1 kg thân và lá mơ khô đem ngâm với 2 lít rượu. Để khoảng 10 ngày có thể uống được. Mỗi ngày dùng 1 – 2 ly hoặc lấy rượu lá mơ thoa bóp bên ngoài khớp bị đau.
Chữa ăn không tiêu, sôi bụng
- Chuẩn bị: 1 nắm lá thúi địt
- Cách dùng: Rửa sạch với nước muối, ăn sống hoặc giã nát lấy nước uống liên tục 2 – 3 ngày liền.
Điều trị bệnh viêm tai giữa ở trẻ nhỏ
- Chuẩn bị: Lá thúi địt
- Cách dùng: Rửa lá thúi địt cho sạch rồi đem hơ trên lửa cho héo. Vò lá rồi nhét vào bên lỗ tai bị bệnh. Thực hiện cách này vào buổi tối trước khi đi ngủ và để qua đêm. Lá mơ sẽ hút hết mủ và dịch trong tai, đồng thời sát khuẩn, giúp trẻ bớt đau.
Trị tiêu chảy do nhiệt
- Chuẩn bị: 16 gam lá mơ và 8 gam nụ sim
- Cách dùng: Kết hợp 2 nguyên liệu trên sắc với 500ml nước. Đun lửa liu riu cho đến khi nước sắc cô đặc còn khoảng 200ml thì ngưng. Gạn ra chia 2 lần uống. Bài thuốc này dùng trong các trường hợp bị đi lỏng nhiều lần trong ngày, phân có mùi khẳm kèm theo tình trạng chướng hơi, đau quặn bụng, môi khô, hay khát nước, nóng rát ở hậu môn, nước tiểu màu vàng đậm.
Chữa hội chứng ruột kích thích (IBS)
- Chuẩn bị: 40 – 100g lá thúi địt, 10g gừng tươi, 1 lòng đỏ trứng gà
- Cách dùng: Lá thúi địt thái nhuyễn, gừng giã lấy nước cốt, trứng gà đánh cho tan. Trộn cả 3 nguyên liệu trên với nhau, đem hấp chín. Dùng mỗi ngày 2 lần khi còn nóng.
Chữa bệnh đau dạ dày
- Chuẩn bị: 30g lá mơ
- Cách dùng: Say nhuyễn lá thúi địt cùng một cốc nước đun sôi để nguội và lọc nước uống. Dùng một lần mỗi ngày trong một thời gian để kiểm soát tốt các triệu chứng của bệnh đau dạ dày.
Điều trị bí tiểu do sỏi thận
- Chuẩn bị: 100g lá mơ
- Cách dùng: Sắc lá thúi địt lấy nước chia làm 2 – 3 phần đều nhau uống hết trong ngày
Điều trị nhiễm giun sán, giun kim
- Cách 1: Chuẩn bị 50g lá thúi địt tươi, một ít muối ăn. Xay lá mơ lấy nước cốt rồi thêm muối vào quậy tan. Uống hỗn hợp này vào buổi sáng sớm lúc mới ngủ dậy.
- Cách 2: Lấy ngọn non và lá thúi địt ngâm trong nước đun sôi để nguội vài tiếng. Dùng nước này tháo thụt hậu môn vào buổi tối trước khi đi ngủ để trị giun kim.
Chữa co giật
- Chuẩn bị: 15 – 60g lá mơ tươi, vài hạt muối ăn
- Cách dùng: Say nhuyễn lá mơ cùng 1 bát nước ấm. Lọc nước cốt, thêm muối vào quấy đều cho tan. Uống hỗn hợp này trước khi ăn.
Làm mau lành vết thương ngoài da
- Chuẩn bị: Lá thúi địt
- Cách dùng: Giã nát lá thúi địt và đắp trực tiếp vào khu vực tổn thương mỗi ngày 2 lần. Trước khi dùng lưu ý rửa kỹ lá mơ với nước muối để diệt khuẩn, ngăn ngừa nhiễm trùng cho vết thương.
Điều trị bệnh thấp khớp, bí tiểu tiện
- Chuẩn bị: 60g lá mơ tươi
- Cách dùng: Đun sôi 300ml nước rồi cho lá mơ vào. Nấu thêm 15 phút nữa, vớt bỏ xác lá. Nước giữ lại để nguội còn hơi âm ấm uống hết trong 1 lần.
Trị cảm lạnh
- Chuẩn bị: 25 cái lá mơ
- Cách dùng: Ăn sống kèm với cơm hoặc hấp chín ăn
Điều trị viêm loét
- Chuẩn bị: 1 nắm lá thúi địt
- Cách dùng: Xay nhuyễn lá mơ với một chén nước bằng máy xay sinh tố. Lọc nước chia 3 lần uống.
Điều trị bệnh kiết lỵ
- Cách 1: Xay 60g lá mơ lông với 1 bát nước ấm và vài hạt muối ăn. Lọc nước uống trước bữa ăn
- Cách 2: Nguyên liệu cần có gồm 1 nắm lá mơ và 1 quả trứng gà. Cắt nhỏ lá mơ rồi đập trứng vào đánh lên cho đều, đem rán chín ăn 1 – 2 lần mỗi ngày.
- Cách 3: Dùng lá mơ lộng và lá phèn đen mỗi thứ 1 nắm. Giã lấy nước cốt uống ngày 2 – 3 lần.
- Cách 4: Dùng lá mơ và lá cổ trâu mỗi loại 20g, lá lốt và nụ sim mỗi loại 10g. Đem hỗn hợp trên sắc cùng 700ml nước lấy 200ml. Chia uống 2 lần.
- Cách 5: Chuẩn bị 30g lá mơ, 20g mã xì hiện, 25g cỏ sữa, 5g sơn kỳ lương, 5g bạch thược, vỏ măng cụt và hạt cau khô mỗi loại 10g. Sắc uống tương tự như bài thuốc số 4.
Chữa bệnh ho gà
- Chuẩn bị: 150g lá mơ, 250g đẹt ác, 250g cỏ mần trầu, 250g cỏ mực, 250g rễ chanh, 50g gừng tươi, 100g vỏ quýt, 150g cam thảo dây, 250g rau má, đường kính.
- Cách dùng: Tất cả các vị thuốc đem sắc cùng 6 lít nước. Nấu cạn còn 1 lít thêm đường vào sao cho hơi ngọt ngọt là được. Chia uống 3 lần, mỗi ngày 1 thang.
Trị mụn, chữa bệnh ghẻ
- Chuẩn bị: Lá thúi địt
- Cách dùng: Rửa sạch lá mơ, giã nát lấy nước cốt chấm trực tiếp lên các nốt ghẻ hoặc mụn.
Ngăn ngừa suy dinh dưỡng ở trẻ em
- Chuẩn bị: 20g rễ cây lá mơ và 1 cái dạ dày lợn
- Cách dùng: Cà 2 nguyên liệu đem rửa sạch, cắt nhỏ, cho vào nồi hầm nhừ. Thêm một ít gia vị vào cho trẻ ăn 2 tháng 1 lần.
Thuốc tẩy giun từ lá mơ
- Chuẩn bị: 50g lá mơ, 50g bột hạt trâm bầu và 100g bột nếp.
- Cách dùng: Đem hỗn hợp trên nhồi với 1 ít nước, vo viên, hấp cách thủy cho chín. Ăn vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Lưu ý không ăn thêm gì khác mà nhịn đến trưa. Thực hiện liên tục 3 – 5 ngày sẽ giúp làm sạch giun trong đường ruột.
Chữa bệnh nấm ngoài da, chàm (eczema) và bệnh giời leo
- Chuẩn bị: 1 nắm thân và lá mơ.
- Cách dùng: Nghiền nát bôi vào khu vực da bị tổn thương
Làm tăng tiết sữa ở phụ nữ sau sinh
- Chuẩn bị: Bột nếp, lá mơ
- Cách dùng: Lá mơ cắt nhỏ rồi đem nhồi với bột nếp sao cho hỗn hợp hơi dền dệt. Cho lên bếp xào nóng chườm vào hai bên ngực trong khoảng 1 tiềng sẽ kích thích tiết ra nhiều sữa hơn.
Giảm đau và các triệu chứng khó chịu khi bị đau bụng, chướng hơi, bí tiểu
- Chuẩn bị: 15 – 60g lá mơ
- Cách dùng: Sắc lá mơ đã chuẩn bị cùng với 3 chén nước. Gạn lấy nước sắc pha chung với 1 chén nước ép trái cây bất kì và uống ngày 1 lần. Hỗn hợp này không chỉ có tác dụng giảm đau mà còn giúp nhuận tràng, kích thích tiêu hóa, lợi tiểu, làm tăng vị giác.
Điều trị bệnh lỵ amip
- Chuẩn bị: 50g lá mơ lông, 150g cỏ mực, 30g lá đại thanh, 12g dây ba mươi, 16g hạt cau khô, 8g vỏ cây đại.
- Cách dùng: Hạt cau khô sao vàng, vỏ cây đại cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài sao vàng. Đem tất cả sắc uống ngày 3 lần. Uống sau khi ăn 30 phút. Dùng mỗi ngày 1 thang liên tục trong 2 tuần. Trường hợp đi ngoài nhiều lần thì cắt giảm vỏ đại.
Chữa ăn không tiêu dẫn đến đau tức thượng vị
- Chuẩn bị: 30 – 60g rễ hoặc dây mơ tươi ( tương đương 10 – 20g khô )
- Cách dùng: Sắc uống 3 lần trong ngày
Trị bệnh gout
- Chuẩn bị: Lá thúi địt và dây thúi địt
- Cách dùng: Dây thúi địt cắt khúc ngắn đem phơi khô cùng với lá, sao vàng, hạ thổ. Mỗi ngày lấy 30 – 50g sắc với 3 bát nước lấy 1 bát uống.
Giãn gân, hoạt lạc
- Chuẩn bị: Rễ cây lá mơ, chân giò lợn
- Cách dùng: Đem 2 thứ nấu thành canh ăn mỗi tuần 2 – 3 lần
Lưu ý khi sử dụng lá thúi địt
Lá thúi địt được đánh giá là khá an toàn khi dùng theo đường uống và đường bôi ngoài da. Mặc dù vậy khi sử dụng bạn cũng cần lưu ý:
- Hỏi ý kiến chuyên gia, bác sĩ trước khi sử dụng
- Sử dụng lá mơ sạch để làm thuốc. Dù ăn sống, đắp ngoài hay sắc nước uống cũng nên ngâm với nước muối khoảng 20 phút để khử khuẩn.
- Dùng đúng liều lượng được khuyến cáo hoặc theo hướng dẫn của thầy thuốc
- Không dùng lá mơ nếu bạn bị dị ứng với bất cứ thành phần nào của loại lá này
Món ngon từ lá thúi địt
Trứng chiên lá thúi địt
Sơ chế nguyên liệu
Trứng bạn rửa sạch vỏ. Lá mơ ngâm với 1/3 muỗng cà phê muối pha loãng rồi rửa lại với nước rồi để ráo.
Tiếp theo bạn cắt nhỏ lá thúi địt rồi cho vào tô, bạn cho vào lá mơ 1/4 muỗng cà phê muối rồi dùng tay bóp nhẹ để lá thúi địt mềm, khi chiên trứng sẽ không bị khô ráp.
Đánh trứng
Bạn đập 3 quả trứng vào tô lá mơ rồi nêm vào 1/2 muỗng cà phê tiêu xay và 1/2 muỗng cà phê bột canh.
Tiếp theo, bạn dùng cây đánh trứng đánh đều hỗn hợp trứng lá mơ để hoà quyện với nhau.
Chiên trứng
Bạn bắc chảo lên bếp và đun nóng 2 muỗng canh dầu ăn, sau khi dầu nóng, bạn cho hỗn hợp trứng lá mơ vào và nghiêng chảo để trứng dàn đều.
Bạn chiên trứng với lửa vừa khoảng 3 phút thì lật mặt sau chiên thêm 3 phút nữa, chiên cho hai mặt vàng đều thì bạn tắt bếp và cho trứng lá mơ ra dĩa là hoàn thành.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC