Tại sao lại bị nhiệt miệng, cách điều trị như thế nào?

nhiệt miệng

Nhiệt miệng là vấn đề khá phổ biến, gặp ở nhiều người và nhiều lứa tuổi thường gây đau đớn, khó chịu, ảnh hưởng tới việc ăn uống,vệ sinh răng miệng.

Nhiệt miệng là gì?

Nhiệt miệng (hay aphthe  miệng) là tổn thương loét đau ở miệng với vết loét nhỏ dưới 1cm, hình bầu dục hoặc tròn có bờ màu đỏ. Vị trí thường thấy ở phần niêm mạc phía trong của miệng.

Nhiệt miệng (hay aphthe  miệng) là bệnh loét ở miệng thường gặp nhất, ảnh hưởng tới khoảng 30% dân số và hầu hết xuất hiện ở tuổi 30.

Tỷ lệ bệnh giữa nam giới và nữ giới là tương đương nhưng có sự khác nhau theo chủng tộc và lứa tuổi.

Người da trắng có xu hướng mắc bệnh cao hơn người da đen.

Bệnh hay gặp ở người trẻ tuổi, trong đó một phần ba trẻ em dưới 18 từng có biểu hiện của bệnh. Tỷ lệ và mức độ nặng của bệnh giảm dần theo tuổi.

Nhiệt miệng hay viêm miệng aphthe tái phát (RAS) ảnh hưởng 20 đến 30% người lớn và phần lớn trẻ em ở một thời điểm nào đó trong cuộc đời của họ

Dấu hiệu của nhiệt miệng

Nhiệt miệng có đặc trưng là các viết loét hình tròn hoặc hình ovan, kích thước to nhỏ khác nhau, số lượng ít hoặc nhiều, xung quanh có quầng đỏ, đáy vết loét có màu vàng hoặc màu xám.

Có thể gặp loét áp ở bất kỳ vị trí nào trong miệng như:

  • Mặt trong của má và môi
  • Lưỡi
  • Mặt trên của miệng
  • Đáy nướu

Nhưng hay gặp nhất là nơi có sang chấn lặp đi lặp lại, ví dụ như niêm mạc môi dưới nơi răng nanh hay cắn vào, đầu lưỡi, phanh lưỡi.

Các vết loét gây đau, khó chịu, ăn uống khó. Loét tái diễn lâu làm người bệnh sụt cân, lo lắng, giảm chất lượng cuộc sống

Nhiệt miệng hay loét aphthe thường tái phát. Một số người bị vài đợt trong năm, số khác hầu như bị thường xuyên.

Phân loại:

Dựa theo kích thước, số lượng, thời gian lành vết loét, Nhiệt miệng hay loét aphthe được chia thành ba thể:

  • Nhiệt miệng hay loét aphthe nhỏ (minor): chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 90-95% trường hợp, số lượng vết loét một hoặc nhiều, kích thước dưới 5mm, loét nông. Vị trí thường gặp là bề mặt niêm mạc không sừng hóa như môi dưới, má, sàn miệng.Trong vòng 7-10 ngày sẽ lành, không để lại sẹo
  • Nhiệt miệng hay loét aphthe lớn (major): chiếm 5-10%, số lượng vết loét có thể một hoặc nhiều, kích thước từ 1-3cm, loét sâu. Vị trí hay gặp là môi, khẩu cái mềm, họng. Có thể diễn biến tới 6 tuần, khi lành thường để lại sẹo.
  • Nhiệt miệng hay loét aphthe dạng herpes: chiếm 1-5%, số lượng 10-100, kích thước 1-3mm, loét nông. Thời gian lành thường dưới 7 ngày

Khi nào chúng ta cần gặp bác sĩ?

Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn có các dấu hiệu sau:

  • Vết loét lớn bất thường.
  • Loét định kỳ, với những cái mới phát triển trước khi những cái cũ lành.
  • Vết loét dai dẳng, kéo dài 3 tuần hoặc nhiều hơn nữa.
  • Đau mở rộng.
  • Đau mà không thể kiểm soát với các biện pháp tự chăm sóc.
  • Cực kỳ khó khăn khi ăn hoặc uống.
  • Sốt cao cùng với viêm loét đau miệng.
  • Gặp nha sĩ nếu có bề mặt răng sắc nhọn hoặc các thiết bị nha khoa có vẻ như gây ra các vết loét.

Tại sao chúng ta lại bị nhiệt miệng?

Hiện nay nguyên nhân gây nhiệt miệng vẫn chưa được biết rõ.

Yếu tố di truyền có thể đóng vai trò quan trọng trong bệnh loét aphthe miệng. Khoảng 40% bệnh nhân có tiền sử trong gia đình bị loét aphthe. Những người này thường khởi phát bệnh sớm hơn và mức độ bệnh nặng hơn.

Có mối liên quan giữa các kháng nguyên bạch cầu người (HLA) với bệnh. Ở những người loét aphthe có sự tăng tần suất các kháng nguyên HLA loại A2, A11, B12 và DR2. Mối liên quan này thay đổi theo nguồn gốc dân tộc và chủng tộc.

Nhiều yếu tố gây khởi phát đã được đề cập đến nhưng chưa chứng minh được cho tất cả mọi trường hợp.

  • Chấn thương miệng: như tiêm tê, răng sắc nhọn, bàn chải đánh răng thô ráp hoặc các can thiệp nha khoa có thể gây khởi phát nhiệt miệng (hay aphthe)
  • Rối loạn nội tiết do chu kỳ kinh nguyệt
  • Rối loạn lo âu hoặc stress
  • Bỏ hút thuốc lá: Vài nghiên cứu đã cho thấy có mối liên quan âm tính giữa hút hoặc hít khói thuốc lá với nhiệt miệng (hay aphthe) .

Nguyên nhân có thể do thuốc lá làm tăng quá trình sừng hóa niêm mạc, tạo ra hàng rào bảo vệ, ngăn cản chấn thương và vi trùng xâm nhập. Nicotin được xem là yếu tố bảo vệ vì nó kích thích sản xuất các steroid thượng thận bằng cách tác động lên vùng dưới đồi, gây giảm sản xuất yếu tố hoại tử u (TNF-α) và interleukin 1, interleukin 6.

Vì vậy, liệu pháp thay thế nicotin được khuyến cáo cho những bệnh nhân nhiệt miệng (hay aphthe) mà đã ngừng hút thuốc lá.

  • Thuốc men (bao gồm các thuốc kháng viêm như ibuprofen và các thuốc beta-blocker như atenolol)
  • Dị ứng hoặc nhạy cảm với thực phẩm (chocolat, cà chua, hạt dẻ, các loại thực phẩm có vị chua như dứa, và các chất bảo quản thực phẩm như benzoic acid và cinnamaldehyde)
  • Các loại kem đánh răng có chứa sodium lauryl sulfate
  • Thiếu sắt, folic acid, hoặc vitamin B12 (mặc dù việc cung cấp thêm sắt hoặc vitamins đã không chứng minh được là làm giảm loét)
  • Một số nghiên cứu gợi ý sự kết hợp của loét aphthe với vi khuẩn Helicobacter pylori, là vi khuẩn thường gây ra viêm loét dạ dày tá tràng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy việc điều trị tiệt trừ  Helicobacter pylori có thể làm giảm triệu chứng hoặc chấm dứt hoàn toàn các đợt tái phát loét aphthe ở một số người.

Loét aphthe tái diễn có thể kết hợp với bệnh viêm đại tràng, cụ thể là bệnh Crohn và bệnh viêm loét đại tràng (ulcerative colitis). Trong các trường hợp này, sự xuất hiện của loét apthe là dấu hiệu cảnh báo cho một đợt viêm loét đại tràng mới.

Bệnh celiac, một bệnh đường ruột do nhạy cảm với gluten gây tình trạng kém hấp thu có kết hợp với việc hình thành các loét aphthe. Gluten là một nhóm các proteins có trong lúa mì, lúa đại mạch, và lúa mạch đen.

Bệnh Behçet là một tình trạng đặc trưng bởi loét aphthe, loét sinh dục có hình dạng giống loét apthe, và viêm màng bồ đào mắt.

Nhiễm virus HIV cũng kết hợp với loét aphthe.

Loét aphthe không liên quan đến nhiễm virus herpes

Cách điều trị nhiệt miệng

  • Chlorhexidine và corticosteroid tại chỗ .

     

thuốc bôi nhiệt miệng

Nước súc miệng chlorhexidine gluconat và các loại corticosteroid tại chỗ là những thuốc chính trong điều trị, nên sử dụng trong giai đoạn tiền triệu chứng nếu có thể.

Corticosteroid có thể là dexamethasone liều 0,5 mg/5 mL 3 lần/ngày được sử dụng như nước súc miệng rồi nhổ ra hoặc dùng mỡ bôi clobetasol 0,05% hoặc fluocinonide 0,05% trong paste bảo vệ niêm mạc carboxymethylcellulose (1:1) 3 lần/ngày.

Theo dõi nhiễm nấm Candida trên những bệnh nhân dùng corticosteroid. Nếu corticosteroid tại chỗ không có hiệu quả, có thể cần dùng prednisone (ví dụ, 40 mg đường uống 1 lần/ngày) thời gian sử dụng  5 ngày.

Nhiệt miệng (hay aphthe) xuất hiện liên tục hoặc đặc biệt nghiêm trọng tốt nhất nên được điều trị bởi chuyên gia. Điều trị có thể đòi hỏi sử dụng corticosteroid toàn thân kéo dài, azathioprine, các thuốc ức chế miễn dịch khác, pentoxifylline, hoặc thalidomide. Có thể dùng betamethasone, dexamethasone, hoặc triamcinolone để tiêm vào tổn thương. Bổ sung B1, B2, B6, B12, folate hoặc sắt làm giảm nhiệt miệng (hay aphthe) ở một số bệnh nhân.

Thời gian chờ nhiệt miệng lành là thời gian đau và khó chịu nhất, đặc biệt khi bạn ăn uống hay nói chuyện. Áp dụng những mẹo dưới đây sẽ giúp giảm đau, giảm thời gian nhiệt miệng và nhanh lành vết thương hơn.

  • Súc miệng nước muối sinh lý

Đây là cách vô cùng đơn giản nhưng hiệu quả nên áp dụng ngay khi vết loét xuất hiện cho đến khi triệu chứng đau biến mất. Nước muối có tính sát khuẩn, làm sạch tốt, giúp giảm viêm hiệu quả. Ban đầu khi súc miệng nước muối, bạn có thể cảm thấy hơi đau rát nhưng không kéo dài, thay vào đó vết loét sẽ nhanh lành hơn.

Có thể dùng nước muối súc miệng được bán sẵn tại các hiệu thuốc tây, nên làm ấm lại mỗi khi súc miệng. Ngoài ra có thể tự pha chế theo công thức sau:

Dùng 5g muối sạch hòa tan trong 230ml nước ấm

Dùng nước này súc miệng nhiều lần trong ngày, mỗi lần từ 15 – 30 giây để điều trị nhiệt miệng

  • Dùng mật ong để chữa nhiệt miệng

nhiệt miệng

Mật ong có tính kháng khuẩn, chống viêm rất tốt, đặc biệt phù hợp trong điều trị nhiệt miệng

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh, dùng mật ong giúp giảm tình trạng đau và sưng đỏ do nhiệt miệng đáng kể. Sử dụng mật ong sớm còn giúp ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp do nhiệt miệng.

Để điều trị theo cách này, bạn dùng mật ong nguyên chất thoa lên vết nhiệt miệng mỗi ngày 3 – 4 lần. Duy trì thực hiện cho đến khi triệu chứng đau và viêm sưng dần giảm.

  • Dầu dừa

Giống như mật ong, dầu dừa cũng có tính kháng khuẩn rất tốt do chứa acid lauric tự nhiên. Với những vết loét nhiệt miệng, nên dùng dầu dừa sớm để giảm sưng, giảm đau, giảm thời gian vết loét miệng lành lại.

  • Dùng trà hoa cúc

Trà hoa cúc có mùi thơm dễ chịu, vị ngon tự nhiên, giúp thư giãn và có tác dụng giảm đau, làm lành vết thương rất tốt. Trong loại trà này có chứa levomenol và azulene – 2 chất có khả năng sát trùng và chống viêm hiệu quả. Để trị nhiệt miệng, bạn dùng túi trà hoa cúc đắp lên vị trí bị lở miệng trong vòng vài phút. Ngoài ra, bạn cũng có thể pha trà hoa cúc với nước ấm, dùng súc miệng 3 – 4 lần/ngày cho tới khi khỏi nhiệt miệng

Phòng ngừa nhiệt miệng

Một số người có thể hay bị nhiệt miệng hơn những người khác. Thực tế, bạn có thể giảm tần suất của vết loét bằng cách làm theo các mẹo sau:

  • Cố gắng tránh những thực phẩm có vẻ gây kích ứng miệng, bao gồm các loại hạt, khoai tây chiên, bánh quy, một số loại gia vị như: mắm, ớt, tiêu, gia vị cay, đồ uống có cồn, cafein…, thực phẩm mặn và trái cây có tính axit, như dứa, bưởi và cam. Tránh bất kỳ loại thực phẩm mà bạn nhạy cảm hoặc dị ứng.
  • Chọn thực phẩm lành mạnh. Để giúp ngăn ngừa thiếu hụt dinh dưỡng, hãy ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc.
  • Vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Đánh răng thường xuyên sau bữa ăn và dùng chỉ nha khoa mỗi ngày một lần có thể giữ cho miệng sạch sẽ. Bạn cũng nên sử dụng bàn chải mềm để giúp ngăn ngừa kích ứng cho các mô miệng mỏng manh và tránh dùng kem đánh răng và nước súc miệng có chứa natri lauryl sulfate.
  • Kiểm soát căng thẳng. Nếu vết loét có vẻ liên quan đến căng thẳng, hãy thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng, chẳng hạn như thiền và yoga

Chữa nhiệt miệng bằng Y học cổ truyền

Theo  y học cổ truyền, có nhiều nguyên nhân gây triệu chứng nhiệt miệng như: Tâm hỏa cang thịnh, Tỳ vị tích nhiệt… Tùy vào nguyên nhân mà thầy thuốc sẽ sử dụng các bài thuốc khác nhau phù hợp với từng trường hợp.

Nhiệt miệng do tâm hỏa cang thịnh: Người bệnh có những nốt loét ở đầu hoặc thân lưỡi, gây đau rát, xót, vì vậy người bệnh nhiều khi bỏ ăn vì sợ đau, uống nước nguội thấy dễ chịu. Kèm theo đau đầu, sốt, đại tiện thường táo, tiểu tiện đỏ lượng ít, mất ngủ, nếu là nam giới dễ bị di hoạt tinh, cơ thể suy nhược. Phép trị là tả tâm hỏa, bổ thận thủy kèm chống viêm thanh nhiệt. Dùng một trong các bài

Bài 1: hoàng liên 10g, hoàng bá 10g, cỏ mực 20g, rau má 20g, tang diệp 16g, sài hồ 12g, cam thảo đất 16g, thục địa 12g, trúc diệp 10g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.

Bài 2: cỏ mần trầu 16g, rau diếp cá 20g, bồ công anh 16g, ngân hoa 10g, liên kiều 12g, chi tử 12g, sinh địa 12g, đương quy 12g, nhân sâm 10g, sâm đại hành 16g, huyền sâm 12g, mơ muối 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Bài 3: đào nhân 10g, hồng hoa 10g, mạch môn 16g, thiên môn 16g, sa sâm 16g, bồ công anh 20g, đinh lăng 20g, đương quy 12g, sinh địa 12g, bạch thược 12g, hắc táo nhân 16g, phục thần 10g, cát căn 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Nhiệt miệng do tỳ vị tích nhiệt: Người bệnh có biểu hiện lợi sưng đau, dễ chảy máu, lưỡi đỏ, có những nốt loét trong khoang miệng, người bệnh đau đớn không ăn uống được kèm theo đại tiện táo kết, bụng đầy trướng, hơi thở nóng, tâm rạo rực, thích uống đồ mát… Phép trị là thanh nhiệt lương huyết, chống viêm kết hợp dưỡng tâm tỳ. Dùng một trong các bài:

Bài 1: ngân hoa 10g, liên kiều 12g, tri mẫu 10g, hoàng bá 12g, bạch thược 12g, hồng hoa 10g, cỏ mực 20g, cát căn 20g, sinh địa 12g, trần bì 10g, đại táo 10g, trúc diệp 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Bài 2: cát căn 20g, chi tử 12g, liên kiều 12g, đinh lăng 20g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g, sâm đại hành 16g, đào nhân 10g, hồng hoa 10g, sài hồ 12g, mạch môn 16g, thiên môn 16g, trần bì 10g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Bài 3: sinh địa 12g, cỏ mực 16g, bạch thược 12g, chi tử 12g, mã đề 16g, trúc diệp 16g, rau má 16g, huyền sâm 12g, sa sâm 16g, đinh lăng 16g, đại táo 10g, lạc tiên 16g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC