Cây rau đay là thực phẩm chứa nhiều sắt, canxi, và chất nhờn giúp nhuận tràng, chống táo bón, ngăn ngừa thiếu máu và cải thiện sức khỏe của hệ xương khớp
Rau đay là gì
Rau đay có tên khoa học là Corchorus Olitorius, được trồng nhiều ở các quốc gia và lãnh thổ thuộc châu Á, một số vùng của châu Phi và Trung Đông. Lá của cây rau đay có màu xanh đậm, cạnh lá hình răng cưa.
Mô tả
Cây rau đay có tên khoa học là Corchorus olitorius L, được xếp vào họ Đay (Tiliaceae). Đây là loại rau ăn lá được sử dụng quanh năm, nhiều nhất là vào mùa hè.
Loại cây này sống lâu năm, có chiều cao dao động từ 1 – 2 mét. Thân cây nhỏ, nhẵn, màu xanh hoặc màu đỏ nâu, có phân nhánh nhưng ít. Lá cây có hình trứng, nhọn ở đầu. Gốc lá hình tròn, có cuống ngắn, 2 bên mép có nhiều răng cưa nhỏ, mặt dưới lá chứa 3 – 5 gân. Đây là bộ phận được sử dụng nhiều nhất trên cây rau đay, chủ yếu được dùng làm thực phẩm.
Hoa loại cây này mọc ở kẽ lá, kích thước nhỏ, màu vàng. Mỗi cuống thường mọc 3 hoa. Quả dài, hình trụ, vỏ ngoài nhẵn. Bên trong có nhiều hạt nhỏ li ti màu đen. Hạt cây rau đay được thu hoạch chủ yếu để làm giống và làm thuốc chữa bệnh.
Nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rau đay chứa nhiều loại vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể như: Vitamin A, B1, B2, C, E, canxi, photpho, kẽm, sắt, chất nhầy. Trong khi đó, hạt loại cây này lại chứa hàm lượng các chất corchorosid và olitorisid phong phú có lợi cho sức khỏe.
Công dụng của rau đay
Chống táo bón, nhuận tràng
Chất nhớt trong rau đay là một phương thuốc tự nhiên chống lại các triệu chứng táo bón. Khi được đưa vào cơ thể, chất này làm kích thích nhu động ruột và bôi trơn đường ruột để thức ăn dễ đi xuống đại tràng. Từ đó, công dụng của rau đay là giúp bạn đại tiện dễ dàng và đều đặn hơn.
Ngoài ra, loại cây này còn chứa nhiều dưỡng chất khác có lợi cho hệ tiêu hóa. Trong đó, có ba dưỡng chất chính là:
– Polysaccharid có khả năng ngăn ngừa ứ đọng phân và tăng chuyển động đường ruột.
– Sucrose và inositol giúp tạo khối và làm mềm phân. Đây là yếu tố góp phần giúp bạn dễ đi đại tiện
Thông tiểu, phòng tránh viêm đường tiết niệu
Y học cổ truyền đã có nhiều bằng chứng ghi nhận tác dụng lợi tiểu của rau đay. Lá của loại cây này còn có khả năng thông tiểu bằng cách tăng lượng nước tiểu và kích thích hoạt động bài tiết nước tiểu. Vì thế, nó đặc biệt có lợi cho người đang gặp những vấn đề liên quan đến đường tiết niệu như tiểu rắt, bí tiểu hoặc đau buốt khi tiểu.
Cải thiện tim mạch
Hạt loại cây này chứa olitorisid. Chất này có hoạt tính trợ tim. Với đặc tính này, thành phần hạt của cây đay có thể giúp bạn ổn định nhịp tim. Vì thế, những người đang có vấn đề về tim mạch nên thường xuyên uống trà từ hạt cây đay để cải thiện sức khỏe.
Tiêu độc, giải nhiệt
Rau đay có tính hàn. Vì thế, y học cổ truyền thường dùng các bài thuốc từ loại cây này để điều trị các chứng bệnh do nóng trong người.
Trong ẩm thực, nhiều người nội trợ am tác dụng của rau đay ở mặt này nên thường xuyên nấu món canh rau đay cho cả nhà ăn trong những ngày thời tiết nắng nóng, oi bức.
Dùng cho trẻ ăn dặm chống còi xương
Trẻ bị thiếu hụt canxi thường có nhiều nguy cơ bị còi xương, chậm phát triển chiều cao. Theo lời khuyên của các chuyên gia dinh dưỡng, khi trẻ đang trong độ tuổi ăn dặm, mẹ hãy thường xuyên dùng rau đay để chế biến món ăn cho trẻ. Hàm lượng canxi dồi dào trong rau đay (có đến 182mg canxi trong 100g rau đay) sẽ giúp hệ xương của trẻ phát triển cứng cáp hơn.
Bạn có thể làm rau đay luộc, nấu cháo rau đay, súp rau đay với tôm, cá hoặc nhiều cách kết hợp khác để đổi món cho con ăn dặm.
Kháng viêm
Chất nhầy của lá đay có nhiều axit hữu cơ, bao gồm:
- Vanillic
- Hydroxybenzoic
- Ferulic
- Coumaric
Những thành phần này đều có khả năng kháng viêm. Dù dược tính của chúng không mạnh bằng các loại tân dược (thuốc tây) nhưng chúng sẽ giúp bạn phòng ngừa bệnh tật an toàn, ít tác dụng phụ hơn.
Chống hen suyễn
Ngoài khả năng thanh nhiệt, giải độc, hạt cây đay còn có tác dụng tiêu đàm, chống phù thũng, giảm co thắt đường thở và hỗ trợ chặn đứng cơn hen suyễn. Vì thế, các thầy thuốc hoạt động trong y học cổ truyền thường khuyên người mắc bệnh hen suyễn nên lưu trữ hạt cây đay trong nhà để nấu lấy nước uống thường xuyên, giảm thiểu triệu chứng bệnh và ngăn ngừa bệnh tái phát.
Sơ cứu vết thương
Từ lâu, chất nhớt từ lá đay thường được người dân dùng để sơ cứu cho người bị rắn cắn hoặc gặp những chấn thương chảy máu khác khi chưa kịp đưa nạn nhân đến bệnh viện.
Cách dùng rau đay để sơ cứu vết thương như sau: Lấy một nắm ngọn cây đay, rửa sạch, giã nát chắt lấy nước cốt. Phần nước cốt pha thêm ít muối cho nạn nhân uống.
Phần bã đắp lên vết thương để cầm máu.Nếu nạn nhân bị rắn cắn, bạn cần băng chặt ga-rô lên chỗ đang đắp bã rau đay để không cho nọc độc phát tán khắp cơ thể. Sau đó, đưa nạn nhân đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt.
Tác dụng lợi sữa
Khi tìm hiểu rau đay có tác dụng gì, bạn sẽ biết đến tác dụng lợi sữa của loại cây này. Phụ nữ sau sinh thường ăn rau đay sẽ được kích thích tuyến vú tiết nhiều sữa hơn. Mặt khác, sữa mẹ ăn nhiều loại cây này còn chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho con.
Các chuyên gia dinh dưỡng dưỡng khuyến khích phụ nữ sau sinh nên ăn loại cây này thường xuyên trong vài tuần đầu để nhanh có sữa cho con bú. Sau đó, chế độ ăn sau sinh nên tiếp tục duy trì những món nấu từ rau đay như canh cua rau đay, trà từ hạt cây đay, canh rau đay nấu thịt xay hoặc canh rau đay nấu với tôm khô
Ngăn ngừa thiếu máu
Rau đay xếp hàng đầu trong số những loại rau, củ chứa nhiều chất sắt, đặc biệt là loại cây đay có thân màu tím đỏ. Theo đánh giá của giới chuyên gia, cứ 100g rau đay sẽ chứa khoảng 7mg chất sắt.Theo đó, phụ nữ sau sinh chỉ cần ăn khoảng 200g đến 300g rau đay mỗi ngày là có thể đáp ứng đủ nhu cầu bổ sung chất sắt cho cơ thể.
Người bị thiếu máu do thiếu sắt cũng nên thường xuyên bổ sung thực phẩm này vào chế độ ăn để cải thiện triệu chứng thiếu máu.Khi đã biết được 10 công dụng của rau đay, bạn hãy thường xuyên chế biến những món ngon từ loại rau này cho cả nhà cùng thưởng thức nhé
Các món ăn từ rau đay ngon khó cưỡng
Canh cua rau đay
Nguyên liệu
- Rau đay: 300g
- Rau mồng tơi: 300g
- Cua đồng: 1 kg
- Mướp: 1 quả
- Gia vị thông dụng
Cách làm
- Cua mua về ngâm rửa sạch, tách yếm và mai cua, lấy phần gạch cua cho vào bát. Thân cua và mai cho vào cối giã nát hoặc xay nhuyễn.
- Sau đó, cho cua xay vào tô cùng nửa muỗng muối trắng và 1 chén nước to, dùng tay bóp nhẹ nhàng cua xay rồi lọc lấy phần nước cua, bỏ xác
- Rau đay và mồng tơi nhặt sạch cuống, rửa sạch và ngâm trong chậu nước muối pha loãng khoảng 20 phút, rồi rửa rau lại một lần nữa, sau đó đem đi cắt nhỏ
- Cho hết nước cua vào nồi đun sôi với lửa nhỏ. Khi thấy nước cua sôi, thịt cua bắt đầu kết lại thành mảng thì cho mướp vào. Sau 3 phút cho tiếp rau đay và mồng tơi vào.
- Cuối cùng là thả phần gạch cua.Nêm nếm gia vị theo khẩu vị gia đình, nấu thêm để canh cua sôi từ 1 – 2 phút là bạn có thể tắt bếp và thưởng thức
Canh rau đay mồng tơi và mướp
Nguyên liệu
- Xương heo: 500g
- Rau đay: 1 bó (khoảng 300g)
- Hành khô
- Rau mồng tơi: 200g
- Mướp: 1 quả
- Gừng: 1 củ nhỏ
- Gia vị thông dụng
Cách làm
- Mồng tơi và rau đay bạn nhặt bỏ lá hư, đem rửa sạch, để ráo rồi thái nhỏ.Mướp gọt vỏ, rửa sạch, cắt miếng vừa ăn.Hành tím bóc vỏ nướng chín.
- Gừng cạo bỏ phần vỏ, rửa sạch, thái lát.
- Xương heo mua về rửa thật sạch, chặt khúc nhỏ cho vào nồi nước đun kỹ cùng với hành nướng và gừng khoảng 1 tiếng.
- Sau đó lọc để lấy nước trong
- Bắc nồi nước lên bếp, đun sôi, cho nước mắm, muối, mì chính theo khẩu vị.
- Sau đó cho tiếp rau mồng tơi, rau đay, mướp vào và đun sôi trở lại. Lúc này bạn nêm lại cho vừa ăn thì tắt bếp
Canh rau đay thịt bằm
Nguyên liệu
- Rau đay: 1 bó ( khoảng 300g)
- Mướp hương: 1 quả
- Nấm đùi gà: 100g
- Thịt băm: 100g
- Hành tím
- Gia vị thông dụng
Cách làm
- Rau đay mua về nhặt bỏ lá hư, rồi đem rửa sạch với nước, để ráo.
- Nấm đùi gà rửa sạch, cắt thành bản dài vừa ăn. Mướp gọt vỏ, rửa sạch, cắt miếng vừa ăn.
- Hành tím lột vỏ, băm nhuyễn.
- Thịt bằm mua về ướp với chút hành tím đã băm nhuyễn, một ít tiêu xay, dầu ăn và muối, trộn đều và ướp khoảng 15 phút.
- Bắc nồi lên bếp, cho dầu ăn vào, dầu sôi thì cho hành tím vào phi thơm. Khi nghe mùi thơm bạn cho thịt bằm đã ướp vào đảo nhanh tay cho xăn thịt.
Canh rau đay nấu riêu tôm
- Đầu tôm: 15 đầu tôm.
- Mướp: 2 quả.
- Rau đay: 1 bó.
- Gia vị.
- Mướp, rau đay rửa sạch cắt miếng vừa ăn
- Đầu tôm rửa sạch cho vào máy xay sinh tố, thêm nước xay nhuyễn, lọc qua rây.
- Cho nước tôm sau khi lọc vào nồi đặt lên bếp nêm gia vị, khuấy đều cho lên gạch tôm.
- Cho mướp và rau vào nấu trong 5 phút rồi tắt bếp, múc canh rau đay nấu riêu tôm ra tô.
Canh cá rô nấu rau đay
- 2 con cá rô.
- 150 g rau đay.
- 1 quả mướp hương.
- Hành tím.
- Nước mắm.
- Hạt nêm.
- Tiêu.
- Cá rô đồng làm sạch, loại bỏ ruột rồi khứa dọc 2 bên sống lưng của cá. Sau đó, ướp cá cùng với 1/2 muỗng nhỏ hạt nêm, 1 thìa nước mắm và 1/2 muỗng hạt tiêu xay trong khoảng 20 phút cho cá thấm đều gia vị.
- Rau đay nhặt và rửa sạch, thái nhỏ. Mướp hương gọt vỏ, cắt miếng xéo. Hành tím bóc vỏ và băm nhỏ.
- Phi thơm hành tím trong dầu ăn nóng rồi cho cá vào xào sơ sau đó cho 1,5 lít nước vào nồi luộc cá chín. Khi cá chín vớt cá ra tách lấy thịt cá để riêng.
- Nêm vào nồi nước luộc cá 1 thìa nhỏ hạt nêm, 1/3 thìa bột ngọt và 1 thìa hạt nêm. Tiếp đến cho rau đay thái nhỏ vào nấu chín, thêm thịt cá vào và cuối cùng cho mướp hương vào nồi canh đảo nhẹ. Nêm nếm lại gia vị cho vừa ăn và tắt bếp
Canh ray đay nấu tôm khô
- Mướp hương: 1 quả.
- Rau đay: 1 mớ.
- Tôm khô: 100 g.
- Hành khô: 1 củ.
- Dầu ăn.
- Gia vị: mì chính, hạt nêm, nước mắm.
- Mướp cạo vỏ, bổ đôi, thái miếng vừa ăn (cạo vỏ ăn sẽ giòn hơn là gọt). Rau đay nhặt rửa sạch, thái nhỏ.
- Tôm khô ngâm trong bát nước ấm khoảng nửa giờ cho nở rồi rửa lại cho sạch, vắt hết nước, cho vào cối giã dập.
- Hành khô đập dập, băm nhỏ. Phi thơm hành khô, cho tôm vào đảo cùng, cho khoảng 1 lít nước, đun sôi, hạ nhỏ lửa đun thêm một lúc cho tôm ra chất ngọt.
- Nêm 2/3 thìa hạt nêm, 1/2 thìa mì chính, 1 thìa cà phê nước mắm. Sau đó đun sôi trở lại, thả mướp, sau đó thả tiếp rau đay vào, đun sôi, nêm lại gia vị vừa ăn
Canh cá rô rau đay
- 2 con cá rô
- 150 g rau đay
- 1 quả mướp hương
- Hành tím
- Nước mắm
- Hạt nêm
- Tiêu
- Cá rô đồng làm sạch, loại bỏ ruột rồi khứa dọc 2 bên sống lưng của cá. Sau đó, ướp cá cùng với 1/2 muỗng nhỏ hạt nêm, 1 thìa nước mắm và 1/2 muỗng hạt tiêu xay trong khoảng 20 phút cho cá thấm đều gia vị
- Rau đay nhặt và rửa sạch, thái nhỏ. Mướp hương gọt vỏ, cắt miếng xéo. Hành tím bóc vỏ và băm nhỏ.
- Phi thơm hành tím trong dầu ăn nóng rồi cho cá vào xào sơ sau đó cho 1,5 lít nước vào nồi luộc cá chín. Khi cá chín vớt cá ra tách lấy thịt cá để riêng
- Nêm vào nồi nước luộc cá 1 thìa nhỏ hạt nêm, 1/3 thìa bột ngọt và 1 thìa hạt nêm.
- Tiếp đến cho rau đay thái nhỏ vào nấu chín, thêm thịt cá vào và cuối cùng cho mướp hương vào nồi canh đảo nhẹ. Nêm nếm lại gia vị cho vừa ăn và tắt bếp
