Viêm mũi xoang là gì?
Xoang là các hốc rỗng nằm bên trong khối xương sọ – mặt. Niêm mạc lót mũi xoang là một lớp mô mềm. Lớp niêm mạc này chứa đầy không khí và sạch sẽ. Viêm xoang hay viêm mũi xoang là tình trạng niêm mạc xoang cạnh mũi bị viêm, gây tình trạng tích tụ chất lỏng hoặc chất nhầy bên trong.
Khi các hốc rỗng này bị bịt kín (tắt xoang) và chứa nhiều dịch hoặc mủ, đây được xem môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các vi khuẩn, từ đó tiến triển thành nhiễm trùng.
Đặc Điểm Sinh Lý và Giải Phẫu của Các Xoang
Mặt và sọ gồm có nhiều xương lắp ghép với nhau. Nếu các xương này đều đặc, thì đầu sẽ rất nặng, gây khó khăn trong cử động và di chuyển. Để khối mặt và sọ của động vật giảm bớt trọng lượng, trong quá trình tiến hoá đã hình thành nên những khoảng trống trong lòng các xương. Những khoảng trống này được gọi là xoang (sinus).
Các xoang này có kích thước khác nhau. Các xoang đều có lỗ thông vào mũi để chất dịch tiết từ xoang có thể thoát ra ngoài. Tổng cộng có 5 loại xoang, chia làm 2 nhóm: nhóm xoang trước và nhóm xoang sau.
Nhóm các xoang trước gồm: xoang hàm, xoang trán, xoang sàng trước.
- Xoang hàm: có 2 xoang ở 2 bên má hình dạng giống nhau, đổ ra phía trước mũi.
- Xoang trán: có 2 xoang thông với nhau, kích thước và hình dạng có thể không hoàn toàn đối xứng, đổ ra phía trước mũi.
- Xoang sàng trước: gồm nhiều xoang nhỏ, nằm trên đường giữa, kích thước lớn nhỏ khác nhau ở vùng giữa 2 mắt. Các xoang này cùng đổ ra phía trước mũi.
Nhóm các xoang sau:
- Xoang sàng sau: gồm nhiều xoang nhỏ ở đường giữa, sát phía sau xoang sàng trước, kích thước không đồng đều. Các xoang này đổ ra phía sau mũi
- Xoang bướm:gồm 2 xoang kề bên nhau trên đường giữa của sọ, đằng sau 2 xoang sàng sau. Chúng không hoàn toàn đối xứng. 2 xoang này đổ ra phía sau mũi.
Tất cả các xoang đều bao phủ bởi niêm mạc, trong chứa toàn không khí. Xoang bình thường khi các lỗ thông vào mũi không bị nghẹt. Niêm mạc chứa nhiều nhung mao lùa các chất cặn bã trong xoang ra hốc mũi, qua lỗ thông giữa mũi và các xoang (ostium).
Phân loại viêm mũi xoang
Có thể phân loại viêm xoang dựa theo mức độ bệnh hay vị trí viêm
Căn cứ vào vị trí viêm, có thể phân thành:
- Viêm xoang hàm trên
- Viêm xoang sàng
- Viêm xoang trán
- Viêm xoang bướm
- Viêm đa xoang: viêm nhiều xoang cùng lúc
Viêm mũi xoang được phân ra làm 4 loại, dựa theo thời gian mắc bệnh, bao gồm:
- Viêm mũi xoang cấp tính
Viêm xoang cấp tính xảy ra do nguyên nhân nhiễm trùng đường hô hấp trên với các triệu chứng giống như cảm lạnh (đau đầu, chảy nước mũi/ nghẹt mũi, sốt, giảm độ nhạy của khứu giác, hôi miệng, đau quanh mắt, mũi và má…). Viêm xoang cấp có hai loại: viêm mũi xoang do vi khuẩn và và viêm mũi xoang do virus cấp tính. Phổ biến hơn là viêm mũi họng do virus. Bệnh thường hết trong vòng 1 – 4 tuần.
- Viêm mũi xoang bán cấp
Nếu các triệu chứng trên kéo dài 4 – 12 tuần, bạn có thể đã bước sang giai đoạn viêm xoang bán cấp. So với viêm xoang cấp tính, các triệu chứng của viêm xoang bán cấp thường ít nghiêm trọng hơn nhưng được xem là giai đoạn chuyển tiếp giữa viêm xoang cấp tính và mãn tính.
- Viêm mũi xoang mạn tính
Tình trạng viêm xoang kéo dài hơn 12 tuần, đồng nghĩa với việc người bệnh đã chuyển sang viêm xoang mãn tính (viêm xoang mạn). Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng, nhưng chủ yếu đến từ polyp mũi (các khối u có cuống mềm hình thành ở niêm mạc) và vách ngăn mũi bị lệch.
- Viêm mũi xoang tái phát
Là tình trạng người bệnh trải qua các đợt viêm xoang cấp tính lại nhiều lần trong vòng một năm. Bệnh thường gặp ở những người bị dị ứng và hen suyễn.
Dấu hiệu viêm mũi xoang
Thông thường, viêm mũi xoang xuất hiện sau một đợt cảm cúm kéo dài hoặc viêm mũi dị ứng nặng. Dấu hiệu viêm mũi xoang phổ biến nhất mà nhiều người gặp phải là đau nhức vùng trán, khu vực gò má, hai bên mũi, hàm trên hoặc giữa hai mắt.. Đi kèm với đó, người bệnh còn có một vài triệu chứng như:
- Nghẹt mũi: nhiễm trùng gây phù nề vùng xoang và mũi, cản trở đường mũi thở dẫn đến nghẹt mũi
- Giảm/ mất khứu giác
- Có nước mũi màu vàng, xanh, trắng đục, nước mũi đặc: tình trạng nhiễm trùng xoang sẽ gây ra rất nhiều dịch tiết chảy vào mũi
- Dịch mũi chảy xuống họng (khịt khạc), hộng bị kích ứng
- Ho: trong nhiều trường hợp, chất dịch không chảy vào mũi mà xuống phía sau cổ họng, gây ngứa ngáy hoặc đau họng. Hệ quả là những cơn ho kéo đến vào ban đêm khi bạn nằm ngủ và buổi sáng sau khi thức dậy. Giọng nói cũng trở nên khàn hơn.
- Hơi thở có mùi hôi
- Đau răng hàm trên, đau tai
- Sốt
- Nhức đầu, mệt mỏi
Nguyên nhân gây viêm mũi xoang
Viêm mũi xoang do rất nhiều nguyên nhân, có thể do dị ứng, do các virus, vi khuẩn, hoặc do các bệnh mũi xoang mạn tính khác. Tùy theo nguyên nhân mà bệnh có các biểu hiện khác nhau.
- Viêm mũi xoang do dị ứng: Có thể gặp dị ứng theo mùa hoặc dị ứng quanh năm, nhất là ở các thời kỳ chuyển tiếp giữa các mùa.Các triệu chứng bao gồm nhảy mũi, sổ mũi, nghẹt mũi, ngứa mũi, ngứa mắt, chảy nước mắt. Thường gặp ở người 20-40 tuổi. Viêm mũi xoang dị ứng có thể là giai đoạn khởi phát của cơn hen phế quản.
- Do cơ địa dị ứng: Dị ứng hóa chất, thức ăn …. kéo dài làm niêm mạc mũi phù nề, gây bít tắc lỗ thông xoang, xoang bị bít tắc gây nhiễm trùng và viêm xoang.
- Viêm mũi xoang vận mạch: Bệnh xuất hiện với triệu chứng sổ, nghẹt mũi khi có thay đổi về nhiệt độ hoặc độ ẩm trong không khí, khi bệnh nhân hít phải khói bụi, các hóa chất bay hơi hoặc khi có stress tâm lý.
- Viêm mũi xoang nhiễm khuẩn: Bệnh xảy ra do cảm lạnh, nhiễm siêu vi kèm biến chứng nhiễm khuẩn mũi xoang kéo dài hơn 6 tuần. Triệu chứng khởi đầu là đau rát họng, ho, nhảy mũi, sổ mũi, sau đó là sốt, mệt mỏi, nhức đầu và nước mũi đặc có mủ vàng xanh, hôi.
- Viêm mũi xoang mãn tính do thuốc xịt mũi: Đây là trường hợp viêm mũi do lạm dụng thuốc nhỏ mũi lâu ngày hoặc nghiện hít bột ma tuý. Triệu chứng biểu hiện là nghẹt mũi liên tục ở bất kỳ tư thế nào và dịch tiết chảy từ mũi xuống họng.
Để tránh hậu quả này, không nên dùng thuốc bơm xịt mũi trong thời gian quá lâu, vì sẽ có hiện tượng phản hồi sau khi ngưng thuốc, các cuống mũi dãn nở ra khiến tình trạng nghẹt mũi nặng thêm. Điểm quan trọng nhất trong điều trị viêm mũi mãn do thuốc là bệnh nhân cần hợp tác với thầy thuốc để loại bỏ dần thuốc xịt thông mũi.
- Ngoài ra, viêm mũi xoang còn do vẹo vách ngăn, do polyp mũi hoặc VA (sùi vòm họng) phì đại thường biểu hiện bằng nghẹt mũi một bên mãn tính. Nên khám chuyên khoa tai mũi họng để xác định nguyên nhân.
- Viêm mũi do nội tiết: Hay gặp ở thai phụ và trong bệnh suy tuyến giáp, biểu hiện như viêm mũi dị ứng.
- Viêm mũi xoang còn có thể do một nguyên nhân đặc hiệu: Viêm mũi xoang do vi nấm. Hiện nay, với các tiến bộ trong chẩn đoán hình ảnh (CT scan, chụp cộng hưởng từ MRI), những phát triển về kỹ thuật vi sinh và huyết thanh chẩn đoán, thầy thuốc đã có thể phát hiện và định danh các chủng vi nấm gây bệnh một cách chính xác.
Bằng phẫu thuật nội soi tai mũi họng, việc tiếp cận với các xoang trở nên dễ dàng hơn, giúp quan sát được rõ ràng bệnh tích và tổn thương xoang. Tuy nhiên để lấy ra những khối vi nấm lớn, có thể phải dùng đến phẫu thuật kinh điển
- Do môi trường xấu: Khi không khí bị ô nhiễm, bụi, khói bếp, thuốc lá, ao hồ dơ bẩn, hồ tắm không vệ sinh. Những môi trường này chứa nhiều vi khuẩn, vi khuẩn vào mũi gây viêm mũi sau đó trở thành viêm xoang..
Điều trị:
Viêm xoang là căn bệnh rất khó chịu, gây mệt mỏi, làm giảm khả năng học tập và làm việc của người bệnh, thậm chí nếu để bệnh nặng, có thể dẫn đến một số biến chứng như: viêm phế quản mãn tính, lao phổi giả, viêm họng mạn hay viêm dây thần kinh thị giác.
Vì vậy khi có triệu chứng viêm xoang bạn nên đến khám chuyên khoa tai-mũi-họng để được khám và điều trị tốt nhất. tùy theo nguyên nhân bệnh mà bác sĩ sẽ có các biện pháp điều trị
Dùng thuốc điều trị
Thuốc điều trị viêm mũi xoang bao gồm thuốc giảm đau và kháng sinh:
- Thuốc giảm đau (paracetamol, ibuprofen) giúp giảm các triệu chứng khó chịu do xoang gây ra như đau đầu, áp lực ở má, trán.
- Thuốc kháng sinh: Nếu các triệu chứng đau đầu, ho, nghẹt mũi… kéo dài vài tuần, bạn có thể được chỉ định dùng kháng sinh. Liều dùng có thể kéo dài 3-14 ngày, tùy theo chỉ định của bác sĩ.
- Thuốc kháng histamin như chlorpheniramin, promethazin, acrivastin, levocetirizine, loratadine … Các loại thuốc này rất hiệu quả đối với ngứa và sổ mũi do dị ứng nhưng không có tác dụng chữa nghẹt mũi. Do vậy cần phối hợp với các thuốc điều trị nghẹt mũi.
- Thuốc thông mũi, điều trị nghẹt mũi: Các dược chất thường dùng là phenylpropanolamin, pseudoephedrin. Thuốc khá hiệu quả trong việc làm thông mũi nhưng cũng có tác dụng phụ. Loại thuốc này dùng dưới dạng uống hay xịt, chỉ nên dùng trong vòng 7 ngày do hiện tượng lờn thuốc tạo nên vòng bệnh lý luẩn quẩn (vicious circle) dẫn tới viêm mũi mãn tính.
- Thuốc corticoid : Thuốc xịt mũi có corticoid là hiệu quả nhất trong việc điều trị tất cả các thể viêm mũi xoang mãn tính. Thuốc làm giảm tất cả các triệu chứng như ngứa niêm mạc mũi xoang, do đó làm thông mũi và giải quyết ứ tắc xoang. Thuốc này tương đối an toàn khi sử dụng lâu dài do ít bị hấp thu vào máu.
- Thuốc súc rửa mũi: Dùng dung dịch nước muối loãng hoặc NaCl 0,9% để rửa mũi bằng cách cho dung dịch nước muối 0,9% vào lọ nhựa sạch (neti pot) rồi nhỏ vài giọt vào hốc mũi sau đó cúi xuống và xì sạch dịch mũi, thực hiện như vậy vài lần vào các buổi sáng, chiều, tối.
- Thủ thuật Proetz (súc rửa xoang): Đây là cách rửa xoang, lấy mủ từ xoang ra bằng áp lực âm không gây đau hoặc chảy máu, không cần dụng cụ y khoa như kìm, kéo v.v., phù hợp với những trường hợp viêm mũi xoang nhẹ.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể được tiến hành nếu tất cả các giải pháp trên không phát huy hiệu quả. Thủ thuật phẫu thuật có thể làm sạch xoang, loại bỏ poly hoặc điều chỉnh vách ngăn bị lệch.
Các biện pháp khácNếu các biện pháp khắc phục trên không đem đến hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm các xét nghiệm cần thiết để xác định liệu viêm xoang có đến từ nguyên nhân dị ứng.
Viêm xoang dưới gốc nhìn của Y học cổ truyền
Trong Y học cổ truyền, bệnh lý viêm mũi xoang được mô tả trong các chứng như: Tỵ uyên, Tỵ lậu, Tỵ tắc, Tỵ cựu, Đầu thống….Liên quan mật thiết đến tạng Phế ( mũi là khiếu của Phế), ngoài ra còn liên quan tới các tạng phủ khác. Dựa theo biểu hiện lâm sàng, y học cổ truyền chia thành các hội chứng như: Phong hàn thấp phạm Phế, Phong thấp nhiệt phạm Phế, Tỳ Vị thấp nhiệt, Can Đởm uất nhiệt, Tỳ khí hư, Phế âm hư…
Điều trị
- Một số bài thuốc thường được dùng :Tân di thanh phế ẩm gia giảm, các bài thuốc từ Kim ngân hoa, Ké đầu ngựa, Hoàng kỳ…
- Châm cứu: Nhiều công trình nghiên cứu chứng minh châm cứu có hiệu quả tốt với các triệu chứng của viêm mũi xoang, giúp giảm việc dùng thuốc trên người bệnh.
Tùy theo biểu hiện triệu chứng và hội chứng được chẩn đoán, mà bác sĩ sẽ ra phương huyệt phù hợp cho từng bệnh nhân
Một số huyệt thừơng dùng như: Nghinh hương, Tỵ thông, Thượng tinh, Ấn đường, Thiên trụ, Tứ bạch, Quyền liêu, Hạ quan, Ấn đường, Toán trúc Ngư yêu, Thái dương, Phong trì, Phong phủ, Hợp cốc…
- Xoa bóp: Đây cũng là một phương pháp chữa viêm xoang bằng Đông Y được nhiều người áp dụng, bao gồm các động tác massage vùng da như xoa, miết, tác động lên cơ day, ấn vùng mặt và vùng xoang mũi, vùng cổ gáy.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC