Viêm bàng quang là gì?

Viêm bàng quang là tình trạng viêm cấp tính hoặc mãn tính trong bàng quang. Nguyên nhân thường gặp nhất là do nhiễm khuẩn, chiếm hơn 50% số trường hợp nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Trong một số trường hợp, bệnh có thể tái phát nhiều lần trong thời gian dài. Viêm bàng quang còn có thể do một số nguyên nhân khác như: thuốc, xạ trị vùng chậu, rò bàng quang và đường tiêu hóa.

Các dấu hiệu và triệu chứng viêm bàng quang là gì?

Các triệu chứng của viêm bàng quang khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng. Bệnh nhân sẽ nhận thấy ngay những thay đổi khi đi tiểu. Một số triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

• Tiểu buốt tiểu đau rát
• Nước tiểu đục hoặc có máu
• Đi tiểu nhiều lần trong ngày hơn so với bình thường. Mỗi lần chỉ tiểu ra một ít.
• Luôn có cảm giác phải đi tiểu gấp
• Nước tiểu có mùi hôi nồng
• Co thắt hoặc áp lực ở bụng dưới hoặc thắt lưng
• Đái dầm vào ban ngày ở trẻ em.

Khi viêm bàng quang lan rộng, chúng cũng có thể gây ra đau lưng. Cơn đau này có liên quan đến nhiễm trùng ở thận. Không giống như đau lưng cơ, cơn đau này sẽ dai dẳng bất kể bệnh nhân đang ở tư thế nào hoặc hoạt động nào.

Tình trạng viêm thận bể thận thường sẽ gây ra sốt, ớn lạnh, buồn nôn và nôn. Nhiễm trùng thận nghiêm trọng hơn viêm bàng quang và cần được chăm sóc y tế kịp thời

Nguyên nhân gây viêm bàng quang

Nguyên nhân viêm bàng quang do vi khuẩn (nhiễm trùng bàng quang)

Viêm bàng quang là do vi khuẩn xâm nhập từ bên ngoài qua đường dẫn tiểu (ống niệu đạo). Hệ tiết niệu bình thường có thể ngăn chặn vi khuẩn tồn tại và phát triển do đặc tính khó bám dính trên bề mặt niêm mạc đường tiểu và vi khuẩn nhanh chóng tống xuất ra ngoài. Thêm vào đó, nước tiểu cũng có đặc tính kháng khuẩn, ức chế sự sinh sản của vi khuẩn.

Tuy nhiên, khi cơ thể suy yếu, sức đề kháng giảm hay niệu đạo bị tổn thương, vi khuẩn sẽ có cơ hội thâm nhập, gây bệnh. Những vi khuẩn thường gây viêm bàng quang bao gồm:

• Escherichia Coli là vi khuẩn thường gặp nhất, chiếm tỉ lệ 80% các trường hợp viêm bàng quang.
• Một số vi khuẩn khác cũng có khả năng gây viêm bàng như proteus, klebsiella, enterococcus faecalis, chlamydia, mycoplasma, tụ cầu vàng hay trực khuẩn mủ xanh.

Đa số trường hợp viêm bàng quang ở phụ nữ là do vi khuẩn có tên Escherichia coli (E. coli) gây ra.

Nhiễm trùng bàng quang ở nữ giới có khả năng xuất hiện do quan hệ tình dục. Tuy nhiên, phái nữ vẫn có khả năng cao bị nhiễm trùng ở đường tiết niệu dưới dù không quan hệ. Lý do là vì vùng sinh dục ở phụ nữ thường có vi khuẩn có thể gây ra viêm bàng quang. Ngoài ra, niệu đạo ở cơ thể người phụ nữ thường ngắn hơn và mở ra gần với hậu môn hơn so với đàn ông

Viêm bàng quang không do nhiễm trùng

Một số ít trường hợp viêm bàng quang xảy ra không liên quan đến yếu tố nhiễm trùng. Ví dụ:

• Viêm bàng quang kẽ. Đây là một tình trạng viêm mạn tính, còn được gọi là hội chứng đau bàng quang. Nguyên nhân gây ra viêm bàng quang kẽ vẫn chưa được biết, xảy ra phần lớn ở nữ giới. Tình trạng này khó được chẩn đoán và điều trị.
• Viêm do thuốc. Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc hóa trị như cyclophosphamide, ifosfamide có thể ra viêm bàng quang.
• Viêm do bức xạ. Điều trị bằng tia phóng xạ (xạ trị) ở vùng xương chậu có thể gây ra phản ứng viêm tại bàng quang.
• Viêm do tác nhân bên ngoài cơ thể. Nếu phải sử dụng ống thông tiểu trong thời thời gian dài, bạn có khả năng cao bị nhiễm khuẩn và tổn thương các mô. Kết quả là nhiễm trùng bàng quang có thể xảy ra.
• Viêm do các chất hóa học. Một số người quá mẫn cảm với các hóa chất có trong những sản phẩm vệ sinh (chẳng hạn như sữa tắm, xà phòng ngâm bồn tắm, dung dịch vệ sinh phụ nữ…) có thể bị dị ứng và gây viêm trong bàng quang.
• Do các vấn đề sức khỏe khác. Tình trạng viêm bàng quang có khả năng là một biến chứng từ một bệnh lý khác, như đái tháo đường, sỏi thận, phì đại tuyến tiền liệt hay tổn thương tủy sống.

Các yếu tố nguy cơ của viêm bàng quang

Giới tính là một yếu tố nguy cơ của viêm bàng quang khi các số liệu cho thấy phụ nữ dễ mắc phải tình trạng này hơn so với đàn ông

Như đã đề cập, phần niệu đạo – đường dẫn nước tiểu của phụ nữ ngắn, vì thế mầm bệnh ở vùng hậu môn thường di chuyển dễ dàng đến phần bàng quang. Ngoài ra, nguy cơ mắc bệnh viêm bàng quang sẽ thường xảy ra vào mùa hè, khi đó cơ thể tiết ra mồ hôi nhiều và mọi người thường tiểu ít đi.

Nguy cơ viêm bàng quang ở phụ nữ sẽ cao hơn nếu

• Quan hệ tình dục không an toàn.
• Lạm dụng thuốc tránh thai: Thuốc tránh thai được cảnh báo là một trong những yếu tố liên quan đến viêm bàng quang ở nữ giới. Thuốc tránh thai có thể gây ra sự thay đổi hệ vi khuẩn ở cơ quan sinh dục.
• Đang mang thai: Phụ nữ khi mang thai sẽ có những thay đổi lớn về mặt nội tiết tố. Chính nguyên nhân này dẫn đến những vấn đề về sức khỏe tiết niệu và tạo ra môi trường phù hợp cho vi khuẩn phát triển và tồn tại.Mặt khác, viêm bàng quang ở nữ giới cũng có thể là do có tồn lưu nước tiểu trong bàng quang. Đối với phụ nữ đang mang thai, có một số trường hợp thai nhi đè lên bàng quang làm giảm chức năng tống xuất của bàng quang.
• Trong thời kỳ mãn kinh.
• Vệ sinh vùng kín không đúng cách tạo cơ hội thuận lợi cho vi khuẩn từ hậu môn xâm nhập vào bàng quang.
• Vệ sinh kém cũng sẽ khiến các vi khuẩn sinh sôi nhanh hơn, đặc biệt trong các kỳ kinh nguyệt. Việc ít thay băng vệ sinh cũng dễ dẫn đến tình trạng viêm nhiễm

Các yếu tố nguy cơ khác làm tăng khả năng bị viêm ở cả nam và nữ gồm

• Có bất thường đường tiết niệu như: sỏi niệu (sỏi bàng quang, sỏi thận, sỏi niệu quản), phì đại tuyến tiền liệt, bàng quang thần kinh, hẹp niệu đạo… hoặc thủ thuật đường tiết niệu như đặt thông tiểu, nội soi bàng quang…
• Hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý (như đái tháo đường, HIV…) hay điều trị ung thư
• Đặt ống thông tiểu trong thời gian dài.
• Bất động lâu ngày
• Tuổi tác: nguy cơ bị viêm bàng quang tăng dần theo độ tuổi

Viêm bàng quang có nguy hiểm không?

Viêm bàng quang không được phát hiện và chữa trị kịp thời có thể dẫn tới các biến chứng nguy hại. Trong đó thường thấy tiểu ra máu, thiếu máu, khi mắc viêm bàng quang nếu người bệnh có thể đi tiểu ra máu khi bệnh trở nặng, kéo dài sẽ có nguy cơ dẫn tới thiếu máu, hoa mắt, chóng mặt, ngất xỉu,…

Viêm bàng quang cũng có thể gây nên nhiễm trùng thận do vi khuẩn đi ngược từ bàng quang lên trên thận. Nếu nhiễm trùng kéo dài thì thận sẽ càng bị ảnh hưởng, dẫn tới suy thận nhất là trẻ nhỏ, người cao tuổi có nguy cơ cao.

Trên thực tế, viêm bàng quang khiến người bệnh tiểu buốt, tiểu máu,.. ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh kéo dài sẽ chuyển thành mạn tính. Khi đó các triệu chứng sẽ xuất hiện dày hơn, gây ra nhiều phiền toái cho bệnh nhân. Bệnh cũng có thể gây nhiễm trùng huyết, đây là một biến chứng rất nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm.

 Đồng thời, tình trạng viêm bàng quang kéo dài hay tái phát nhiều lần cũng có khả năng dẫn tới các biến chứng lên thần kinh, cơ bàng quang, gây ra tình trạng bàng quang tăng hoạt, đi tiểu nhiều lần do khả năng chứa đựng nước tiểu của bàng quang giảm.

Ở nam giới, đường bài tiết nước tiểu ở niệu đạo cũng đồng thời là đường xuất tinh, có mối liên hệ mật thiết giữa đường tiết niệu và đường sinh dục. Sự viêm nhiễm ở đường tiết niệu có khả năng lây lan sang cơ quan sinh dục như tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh; từ đó dẫn tới tình trạng suy giảm khả năng sinh sản, tăng nguy cơ hiếm muộn.

Phương pháp chẩn đoán viêm bàng quang

Ngoài việc hỏi bệnh sử, thăm khám, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm như:

• Xét nghiệm nước tiểu: Khi nghi ngờ có tình trạng nhiễm khuẩn ở bàng quang, bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh lấy mẫu nước tiểu để kiểm tra sự hiện diện các tế bào bạch cầu, tế bào máu, phản ứng nitrit. Trong một số trường hợp cần thiết nuôi cấy tìm vi khuẩn.
• Nội soi bàng quang: Một ống soi được đưa qua niệu đạo vào bàng quang nhằm thu hình ảnh bên trong cơ quan này, hỗ trợ bác sĩ quan sát và đánh giá tổn thương trong bàng quang. Khi nội soi bàng quang, bác sĩ có thể lấy một mẫu mô nhỏ ra ngoài để mang đi làm xét nghiệm trong phòng thí nghiệm (sinh thiết).
• Xét nghiệm hình ảnh: Chụp X-quang hay siêu âm sẽ hỗ trợ bác sĩ phát hiện các bất thường của đường tiết niệu như sỏi bàng quang, phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo….

Phương pháp điều trị viêm bàng quang

Với tình trạng nhiễm trùng bàng quang, lựa chọn đầu tiên trong điều trị là sử dụng thuốc kháng sinh. Trường hợp viêm không do nhiễm trùng, điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản.

Điều trị nhiễm trùng bàng quang

Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc kháng sinh phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và loài vi khuẩn được tìm thấy trong nước tiểu. Thời gian điều trị thường kéo dài khoảng 1 tuần. Bạn cần uống thuốc đủ liều và đủ ngày theo đơn thuốc để đảm bảo vi khuẩn được tiêu diệt hoàn toàn.

Điều trị viêm bàng quang kẽ

Vì nguyên nhân gây ra tình trạng này không rõ ràng nên không có phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho tất cả mọi người. Bác sĩ sẽ lựa chọn các phương pháp giúp giảm bớt triệu chứng như:

• Chỉ định thuốc dùng đường uống hoặc tiêm trực tiếp vào bàng quang
• Phẫu thuật hoặc tiến hành một số thủ thuật lên bàng quang để cải thiện triệu chứng
• Kích thích thần kinh, sử dụng các xung điện nhẹ để giảm đau vùng chậu và có thể giảm số lần đi tiểu tiện

Điều trị các loại viêm bàng quang không do nhiễm trùng

Với các triệu chứng viêm bàng quang ở nữ không do nhiễm trùng, bạn cần xác định nguyên nhân gây ra viêm.

Nếu bạn mẫn cảm với các chất có trong dung dịch vệ sinh cá nhân, hãy tránh dùng hoặc đổi sang các sản phẩm thay thế khác.

Nếu tình trạng viêm là biến chứng từ một bệnh lý khác hay quá trình hóa trị/ xạ trị, bác sĩ sẽ lên kế hoạch điều trị bệnh hay kiểm soát cơn đau bằng các phương thức khác như dùng thuốc.

Phòng ngừa viêm bàng quang

Một số thay đổi lối sống có thể làm giảm nguy cơ bị viêm bàng quang.

Nếu bệnh nhân đang bị viêm bàng quang tái phát, bác sĩ có thể đề nghị điều trị dự phòng . Điều này bao gồm thuốc kháng sinh được dùng với liều lượng nhỏ hàng ngày để ngăn ngừa hoặc kiểm soát viêm bàng quang trong tương lai.

Thay đổi lối sống

Các bác sĩ khuyên rằng một số thay đổi lối sống sau đây có thể giúp giảm bớt hoặc loại bỏ sự xuất hiện của viêm bàng quang:

• Uống nhiều nước, đặc biệt khi bạn đang trải qua hóa trị hay xạ trị. Cụ thể, người bệnh nên uống từ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày. Uống đủ lượng nước sẽ giúp cơ thể bài tiết tốt, tránh tình trạng nước tiểu ứ đọng ở bàng quang, đồng thời hạn chế được viêm nhiễm

• Hạn chế uống cà phê, rượu, trà, nước cam, chanh và nên tránh các thức ăn cay nóng, vì những loại thực phẩm này có thể làm kích thích bàng quang, hoặc gây cảm giác khó chịu hơn
• Đi tiểu ngay khi cảm thấy cần, đừng cố gắng nhịn tiểu quá lâu.
• Lau từ trước ra sau sau khi đi tiểu nếu bệnh nhân là nữ, để tránh vi khuẩn lan từ hậu môn đến âm đạo vào niệu đạo.
• Không sử dụng thuốc thụt rửa, thuốc xịt vệ sinh phụ nữ, xà phòng thơm hoặc bột.
• Tắm vòi hoa sen thay vì tắm bằng bồn.
• Mặc đồ lót cotton và quần áo rộng rãi, mặc quần áo quá chật cũng chính là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh viêm bàng quang. Mặc quần áo quá chật có thể khiến nhiệt độ cơ thể tăng cao. Từ đó, gây ẩm vùng kín, tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn cư trú và phát triển.
• Tránh sử dụng màng ngăn hoặc chất diệt tinh trùng và chuyển sang hình thức ngừa thai thay thế.
• Đi tiểu trước và sau khi sinh hoạt tình dục.