Tiểu đêm và 6 nhóm nguyên nhân thường gặp

tiểu đêm

Tiểu đêm là gì?

Bàng quang của người trưởng thành khỏe mạnh có thể chứa khoảng 300 – 400ml nước tiểu. Khi đầy, bàng quang sẽ kích thích dẫn truyền lên não bộ để tạo ra phản xạ đi tiểu. Trong giấc ngủ đêm, thần kinh sẽ ức chế không cho bàng quang co bóp để tạo phản xạ đi tiểu, giúp duy trì giấc ngủ ngon.

Tiểu đêm là tình trạng người bệnh thường xuyên thức giấc nhiều hơn 1 lần để đi tiểu. Tỷ lệ mắc bệnh tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt là ở người trên 50 tuổi. Vì thế, khi thức dậy đi tiểu nhiều hơn 2 lần trong đêm, bạn nên nhanh chóng đi khám. Vì đây có thể là triệu chứng ban đầu của bệnh lý ở thận hoặc một số vấn đề về chức năng sinh lý

Các nguyên nhân gây hội chứng tiểu đêm

  • Tiểu đêm do mất cân bằng dịch
    • Tiểu nhiều cả ngày lẫn đêm

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tiểu đêm, nếu mất cân bằng dịch trong cơ thể khiến lượng nước tiểu >40ml/kg/24 giờ thì có thể nghĩ đến một số yếu tố như:

      • Uống quá nhiều nước hoặc rượu bia;
      • Mắc bệnh đái tháo đường;
      • Tăng canxi huyết;
      • Suy thận mạn.
    • Tiểu nhiều về đêm

Tình trạng hay tiểu đêm mất ngủ được xác định khi số lượng nước tiểu về đêm >35% tổng số lượng nước tiểu 24 giờ trong cả ngày. Các nguyên nhân bao gồm:

      • Uống nhiều nước và rượu bia vào buổi tối.
      • Thời gian dùng thuốc lợi tiểu gần giờ ngủ.
      • Biến đổi tiết hormone chống lợi niệu do tuổi tác.
      • Suy tim sung huyết gây tái phân bố dịch về đêm.
      • Ứ máu tĩnh mạch gây phù.

Nhìn chung, nguyên nhân của tình trạng hay tiểu đêm thường gặp nhất là do uống quá nhiều nước khi gần đến giờ đi ngủ, đặc biệt là thức uống có chứa cồn và cafein. Vì thế người bệnh nên chú ý giảm bổ sung lượng chất lỏng vào thời điểm này để cải thiện đáng kể tình trạng tiểu đêm mất ngủ. Nếu tần suất đi tiểu vẫn chưa giảm, nên cân nhắc đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân tiểu đêm.

  • Tiểu đêm do nguyên nhân thần kinh

Dung tích bàng quang ở người bình thường chứa từ 300 – 400 ml chất lỏng. Khi nước tiểu bài tiết từ thận xuống đầy bàng quang, cơ thể sẽ có phản xạ mắc tiểu. Trong khi đó, bàng quang lại được não, tủy sống, đoạn S1,S2 và hệ thần kinh ngoại biên kiểm soát. Vì thế, các vấn đề liên quan đến thần kinh cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng bàng quang, gây ra tình trạng tiểu đêm mất ngủ.

    •  Một số bệnh thần kinh

Các rối loạn thần kinh thông thường gây bí tiểu, tiểu không kiểm soát, tiểu nhiều lần hay tiểu đêm bao gồm:

      • Xơ cứng rải rác từng đám;
      • Hội chứng chèn ép tủy sống;
      • Đái tháo đường;
      • Parkinson.

Nếu nữ giới trên 60 tuổi thường xuyên bị bí tiểu nhưng đã loại trừ nguyên nhân tắc nghẽn bàng quang, thì các bệnh về thần kinh cần được nghĩ tới trong chẩn đoán bí tiểu hoặc tiểu đêm.

    • Ngưng thở khi ngủ

Các rối loạn giấc ngủ cũng có thể là nguyên nhân của hội chứng tiểu đêm. Cụ thể, chứng ngưng thở khi ngủ đã được ghi nhận làm tăng tần suất tiểu đêm.

Chính vì vậy, điều trị bệnh lý ngưng thở khi ngủ có khả năng cải thiện đáng kể tình trạng hay tiểu đêm mất ngủ.

  • Tiểu đêm do rối loạn đường tiểu dưới

Chức năng cô đặc nước tiểu giúp cơ thể ngủ suốt đêm mà không bị gián đoạn sẽ kém hiệu quả hơn theo tuổi tác. Thêm vào đó, bệnh lý phì đại tuyến tiền liệt ở nam giới lớn tuổi và các vấn đề tiết niệu ở phụ nữ cũng gây ra viêm nhiễm, khiến bàng quang yếu hơn và phải giữ nhiều nước tiểu hơn, từ đó gia tăng đi tiểu vào ban đêm. Các nguyên nhân cụ thể là:

      • Bệnh niệu đạo gây nghẽn dòng chảy từ bàng quang;
      • Bàng quang hoạt động quá mức;
      • Quá nhạy cảm do bệnh lý hoặc mang thai;
      • Nhiễm trùng đường niệu;
      • Viêm bàng quang mô kẽ.
  • Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt ở nam giới

 

phì đại tuyến tiền liệt gây tiểu đêm

Tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, hay còn gọi là phì đại tuyến tiền liệt, là bệnh lý phổ biến nhất ở nam giới trên 50 tuổi và cũng được xem như nguyên nhân gây tiểu đêm hàng đầu. Bệnh lý lành tính này không phải ung thư, ảnh hưởng đến 50% nam giới từ 51 – 60 tuổi, con số này tăng lên tới 90% ở các quý ông độ tuổi trên 80.

Tuyến tiền liệt bao quanh niệu đạo, nếu bị phì đại sẽ gây tắc nghẽn dòng chảy, đồng thời thành bàng quang cũng dày lên và gặp khó khăn khi làm trống nước tiểu.

Có thể điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt bằng can thiệp ngoại khoa lẫn điều trị nội khoa. Thăm khám và nghe tư vấn từ bác sĩ sẽ giúp bệnh nhân thoát khỏi tình trạng sống chung với các triệu chứng của phì đại lành tính tuyến tiền liệt, không còn hay tiểu đêm nhiều lần.

  • Tác động của một số loại thuốc

Ngoài các nguyên nhân tiểu đêm kể trên, tác động của nhiều loại thuốc cũng chịu trách nhiệm cho hội chứng tiểu đêm mất ngủ. Trong đó, thường gặp nhất là thuốc lợi tiểu nhằm điều trị tăng huyết áp hoặc điều trị phù ngoại biên ở bàn chân và mắt cá. Những loại thuốc được liệt kê như sau:

    • Furosemide (Lasix);
    • Demeclocycline;
    • Lithium;
    • Methoxyflurane;
    • Phenytoin;
    • Propoxyphene
  • Một số nguyên nhân khác

Nguyên nhân tiểu đêm có thể đến từ việc mắc các bệnh lý liên quan tới hệ tiết niệu hoặc không do bất kỳ bệnh lý nào

Nguyên nhân không do bệnh lý gồm có:

    • Do lão hóa: Thực tế ở người lớn tuổi khi cơ thể đã lão hóa qua nhiều năm thì khả năng sản xuất hormon chống bài niệu đã suy giảm dẫn tới lượng nước tiểu tăng lên, đặc biệt vào ban đêm. Thêm vào đó cơ thắt bàng quang cũng đã suy yếu và lỏng lẻo theo thời gian khiến việc giữ nước tiểu trong bàng quang càng khó khăn hơn
    • Cơ sàn chậu và vùng chậu suy yếu: Nguyên nhân này thường gặp ở phụ nữ mang thai và sinh đẻ nhiều lần
    • Do lối sống: Đây là nguyên nhân rất quan trọng tác động trực tiếp tới việc tiểu đêm, khi bệnh nhân có những thói quen như uống nước nhiều buổi tối hoặc sử dụng chất kích thích như rượu, bia, trà hoặc cà phê có tác dụng lợi tiểu thì rất dễ gây kích thích bàng quang và gây ra tiểu đêm

Làm thế nào để chẩn đoán chứng tiểu đêm?

Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến chứng tiểu đêm, người bệnh sẽ được hỏi về các triệu chứng của mình và tiền sử sức khỏe. Để giúp chẩn đoán, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh ghi nhật ký bàng quang.

Một số xét nghiệm cận lâm sàng có thể được chỉ định:

  • Cấy nước tiểu và tổng phân tích nước tiểu: kiểm tra các dấu hiệu của nhiễm khuẩn niệu, sự xuất hiện của hồng cầu, protein hoặc các bất thường khác trong nước tiểu.
  • Xét nghiệm máu: kiểm tra chức năng thận.
  • Siêu âm bàng quang: đo thể tích tuyến tiền liệt (nam giới), đánh giá tình trạng bàng quang, đo lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi đi tiểu.
  • Nội soi bàng quang
  • Đánh giá niệu động học: đánh giá toàn diện chức năng chứa đựng và tống xuất của bàng quang.

Điều trị tiểu đêm như thế nào?

  • Thay đổi lối sống:
    • Hạn chế uống nước vào ban đêm. Uống nhiều nước trong ngày nhưng hạn chế uống nước từ 2-4 giờ trước khi đi ngủ. Bên cạnh đó, bạn cần hạn chế caffein và rượu.
    • Trong bữa ăn tối, tránh ăn mặn, hạn chế ăn các loại trái cây nhiều nước như bưởi, dưa hấu, cam…
    • Quản lý việc sử dụng thuốc lợi tiểu. Nếu phải sử dụng thuốc lợi tiểu, uống từ 6 giờ trở lên trước khi ngủ. Điều này sẽ giúp giảm số lần tiểu đêm.
    • Tập thói quen đi tiểu trước khi ngủ.
    • Thư giãn, giữ tinh thần thoải mái trước khi ngủ
    • Nâng cao chân hoặc sử dụng tất chuyên dụng. Nếu người bệnh có phù 2 chân, nên nâng cao chân khi ngủ và sử dụng tất đàn hồi có thể hữu ích.
    • Có những giấc ngủ ngắn buổi chiều. Khi bạn ngủ đêm không ngon giấc, một giấc ngủ ngắn buổi chiều có thể giúp bạn đỡ mệt mỏi. Giấc ngủ ngắn cũng có thể cho phép dịch đi vào lòng mạch. Tuy nhiên, lưu ý đừng ngủ trưa quá nhiều.
    • Người bệnh nên tăng cường tập thể dục để kiểm soát tốt cân nặng, tránh tình trạng thừa cân, béo phì. Tập Kegel và các bài vật lý trị liệu sàn chậu có thể giúp tăng cường cơ vùng chậu, cải thiện khả năng kiểm soát bàng quang

Các vấn đề liên quan:

Nếu người bệnh bị tiểu dầm gây ướt giường, nên dùng những sản phẩm hỗ trợ như nệm chống thấm, bìa, quần lót thấm hút và các sản phẩm chăm sóc da.

Nếu có người nhà mắc bệnh nên chuẩn bị lối đi thuận tiện từ chỗ nằm đến nhà vệ sinh để tránh té ngã

  • Điều trị bằng thuốc:

Nếu thay đổi lối sống không hiệu quả, một số loại thuốc có thể:

  • Giúp thận bài tiết ra ít nước tiểu hơn.
  • Điều trị các vấn đề về cơ bàng quang: thuốc kháng cholinergic giúp thư giãn bàng quang nếu bàng quang co thắt; thường được sử dụng cho bàng quang tăng hoạt.
  • Điều chỉnh việc bài tiết nước tiểu và huyết áp cao bằng thuốc lợi tiểu.

Nếu bệnh lý nền dẫn đến chứng tiểu đêm, cần điều trị bệnh đó ổn định thì tình trạng tiểu đêm cũng sẽ đỡ, đặc biệt lưu ý: tiểu đường, huyết áp cao, suy tim sung huyết, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…

Tiểu đêm theo Y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, chứng tiểu đêm thuộc hệ tiết niệu, chủ yếu do thận dương hư và bàng quang suy yếu
Ngoài ra đông y cho rằng ban đêm mà đi tiểu tiện nhiều lần là do thủy hỏa đều bất túc, dương khí suy yếu gây nên. Tùy từng trường hợp mà dùng bài thuốc điều trị.

chữa tiểu đêm bằng y học cổ truyền

Chứng tiểu đêm do thận dương hư suy

  • Biểu hiện: Thủy thũng, đầy bụng, sôi bụng, tiểu tiện sẻn, lưng đau mỏi, tay chân quyết lạnh, đại tiện lỏng.
  • Phương pháp điều trị: Ôn thận hóa khí, lợi thủy.
  • Bài thuốc – “Chân vũ thang”: Phục linh 12 g, thược dược 12 g, sinh khương 12 g, bạch truật 8 g, hắc phụ tử 10 g.
  • Cách dùng: Sinh khương thái mỏng. 5 vị trên sắc với 650 ml nước, lọc bỏ bã lấy 150ml. Chia đều 3 phần. Uống ấm tốt hơn uống lạnh.
  • Phương giải bài thuốc: Bài thuốc có tác dụng làm ấm phần dương hóa thủy.
    Phục linh ngọt bình, thẩm thấp lợi thủy; thược dược đắng bình, hòa huyết, bổ âm; Sinh khương cay, ấm, ôn vị, tán hàn; Bạch truật ngọt ấm, kiện tỳ, táo thấp; phụ tử cay nóng, ôn kinh tán hàn.
    Các vị hợp lại để chữa chứng dương hư lý hàn để chữa chứng tiểu đêm, tiểu tiện nhiều lần hoặc tiểu són.

Chứng tiểu đêm do thận dương bất túc

  • Biểu hiện: Tiểu tiện không thông, có khi đi nhỏ giọt, hoặc tiểu tiện nhiều lần, lưng mỏi, gối sưng đau, tay chân lạnh.
  • Phương pháp điều trị: Ôn bổ thận dương, lợi thủy.
  • Bài thuốc – “Thận khí hoàn”: Thục địa 240g, sơn thù du 120g, sơn dược (hoài sơn) 120g, trạch tả 90g, đan bì 90g, phục linh 90g, quế chi 30g, phụ tử 30g.
  • Cách dùng: Các vị trên (trừ can địa hoàng) sao giòn, tán mạt. Can địa hoàng chưng nghiền tinh, trộn đều với bột thuốc, mật hoàn viên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 10- 20 gam với rượu hoặc nước muối nhạt.
  • Phương giải bài thuốc: Bài thuốc có nguồn gốc từ bài Lục vị địa hoàng hoàn gia quế chi, hắc phụ tử.

Hắc phụ tử bổ mệnh môn hỏa, cố thận khí. Sơn thù tính ấm đi vào can thận có tác dụng điều trị di tinh, tiểu đêm nhiều lần. Hoài sơn bồi bổ tỳ vị, phế và thận. Phục linh có tác dụng lợi tiểu, điều trị phù thũng, chữa viêm bàng quang, tiểu rắt, đầy bụng. Trạch tả ích thận, hỗ trợ chức năng bàng quang, thông tiểu…
Các vị hợp lại, nhờ đó chính khí được khôi phục, thận khí tự kiện thang.

Chứng tiểu đêm, tiết tả do tỳ thận hư hàn

  • Biểu hiện: Ngũ canh tiết tả, gần tảng sáng đau quanh vùng rốn, bụng sôi, ruột đau quặn, sau khi đại tiện thì các chứng đều giảm, tay chân lạnh, mạch trầm nhược.
  • Phương pháp điều trị: Ôn thận tỳ thận, sáp trường chỉ tả
  • Bài thuốc -“Tứ thần hoàn” : Phá cốt chỉ 12g, ngô thù du 12g, nhục đậu khấu 8g, ngũ vị tử 6g.Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống, chia 3 phần uống trước khi ăn.
  • Cách dùng: Ngày uống 3 lần, mỗi lần 15g. uống trước khi ăn.
  • Phương giải bài thuốc: Phá cốt chỉ ôn bổ thận dương làm chủ dược; ngô thù du ấm tỳ vị, ôn trung tán hàn; nhục đậu ôn tỳ thận, sáp trường chỉ tả; ngũ vị tử liễm âm ích khí; sinh khương tán hàn, hành thủy; đại táo bổ tỳ, dưỡng vị.
    Toàn phương là thuốc ôn bổ tỳ thận hỗ trợ điều trị tiểu đêm, tiểu tiện sẻn, đại tiện lỏng.

 Bên cạnh biện pháp dùng thuốc, điều trị tiểu đêm bằng các biện pháp không dùng thuốc Y học cổ truyền mang lại hiệu quả cao như: Châm cứu, Cấy chỉ, Xoa bóp bấm huyệt, Dưỡng sinh…

Trong đó châm cứu là phương pháp không dùng thuốc thường được sử dụng nhiều nhất với các huyệt thường dùng như: Thận du, Khí hải, Trung cực, Thừa tương, Khúc cốt, Di niệu, Dạ niệu, Tam âm giao…

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC