Viêm gân chóp xoay là gì?

Viêm gân chóp xoay ở vai (tiếng Anh là Rotator Cuff Tendinitis) là tình trạng các gân cơ chóp xoay bị viêm, có thể kèm theo sự lắng đọng canxi ở gân, kích thích gây đau. Bệnh thường gặp ở tuổi trung niên do thoái hóa khớp, chấn thương ở những người trẻ tuổi hoặc các chấn thương nhỏ tác động lên các sợi gân và cơ khớp vai.

Khớp vai là một khớp hình cầu, cấu tạo gồm xương cánh tay, xương vai và xương đòn. Chỏm xương cánh tay nối liền với ổ chảo của xương vai. Chỏm xương cánh tay được giữ vững trong ổ chảo xương vai nhờ có chóp xoay.

Chóp xoay khớp vai (Rotator Cuff) được cấu tạo bởi một nhóm gân cơ cánh tay và cơ vai bám vào trên đầu xương cánh tay, các gân cơ bám chắc và giao thoa với nhau thành gân chóp xoay, có chức năng giữ vững khớp vai. Giữa chóp xoay và mỏm cùng của xương vai là túi hoạt dịch. Chính cấu tạo này đã giúp các gân cơ chóp xoay di chuyển dễ dàng, và khớp vai trở thành khớp có tầm vận động lớn nhất trong cơ thể.

Khớp vai cũng là khớp được sử dụng nhiều trong suốt đời người, cũng chính vậy làm cho chóp xoay dễ bị tổn thương nhất

Các loại tổn thương có thể gặp của chóp xoay

• Viêm gân chóp xoay vai thường là cấp tính, có thể kèm theo lắng đọng canxi tại gân
• Viêm túi hoạt dịch dưới mỏm cùng vai: Túi hoạt dịch bị viêm dày gây đau
• Chèn ép dưới mỏm cùng vai: Khoang dưới mỏm cùng vai bị hẹp, khi người bệnh đưa tay lên cao, mỏm cùng vai sẽ chèn ép vào gân cơ chóp xoay và túi hoạt dịch, gây ra triệu chứng đau
• Chèn ép gân thường là mạn tính, do gân chóp xoay bị kẹt giữa xương vai và chỏm xương cánh tay hoặc do gai xương ở mặt dưới mỏm cùng, dẫn đến rách tưa sợi  gân, làm cho gân bị yếu và dễ đứt;
• Rách gân ở nhiều mức độ khác nhau, do té ngã hoặc tai nạn hoặc do  hậu quả của chèn ép gân, nhất là ở người già.

Những dấu hiệu cho biết bạn đang bị viêm gân chóp xoay

• Đau âm ỉ sâu trong vai, lan lên tới cổ (làm dễ chẩn đoán làm với thoái hóa cột sống cổ), hoặc lan xuống cánh tay nhưng không vượt quá vùng khuỷu tay.
• Giai đoạn đầu, viêm gân chóp xoay đau ở mức độ nhẹ cả khi vận động lẫn khi nghỉ ngơi. Về sau dau thường xuất hiện vào đêm khuya, sau một ngày làm việc vất vả và khiến bệnh nhân mất ngủ, nhất là khi nằm nghiêng bên vai bị đau.
• Ban đầu thường là đau đột ngột khi với tay lấy đồ, nâng vật nặng hoặc khi vận động mạnh (như chơi thể thao).
• Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng của viêm gân chóp xoay nặng dần lên, bệnh có cảm giác yếu, mỏi cánh tay khi nhấc tay lên cao và khi làm việc với cánh tay tư thế dạng, khiến người bệnh khó thực hiện được những việc như chải đầu, khó mặc áo hay đưa tay ra phía sau đầu.
• Cảm thấy đau khi đẩy đồ vật ra xa bằng tay nhưng kéo lại thì thường không đau.
• Viêm gân chóp xoay lâu ngày dẫn tới rách lớn chóp xoay làm bệnh nhân cử động vai khó khăn, đặc biệt khi dang tay lên tới đầu, rách nặng hơn làm bệnh nhân không giơ tay lên được, hoặc khi giơ tay lên được thì khi hạ xuống, tay sẽ bị rớt đột ngột mà không thể giữ lại được.

Nguyên nhân dẫn đến viêm gân chóp xoay

Các tác động bên ngoài:

• Các hiểu biết về viêm gân chóp xoay cho thấy các tác động bên ngoài là nguồn gốc, khởi đầu cho sinh lý bệnh của tổn thương gân. Các tác động cơ học (ngã, va đập, vận động mạnh…) dẫn đến xung đột giữa các gân, mỏm cùng vai, hoặc chấn thương quá mạnh gây đụng dập đứt rách gân.

Yếu tố nội tại:

• Thoái hóa gân:

Tình trạng thoái hóa các gân ảnh hưởng đến ổn định tổng thể của gân chóp xoay. Khi sự ổn định của gân chóp xoay bị ảnh hưởng, chỏm xương cánh tay dễ di lệch, hẹp khe giữa chỏm xương cánh tay và mỏm cùng vai. Do đó, các gân chóp xoay dễ bị tổn thương hơn dưới sự tác động của các yếu tố bên ngoài gây rách, viêm…

• Thay đổi mạch máu

Một số nghiên cứu đã xác định các vùng giảm lưu thông trong gân chóp xaoy có thể dẫn đến thoái hóa gân. Tổn thương mạch máu làm giảm dòng máu đến mô mềm, giảm khả năng chữa lành cho gân.

• Tuổi, Giới tính và Di truyền

Về mặt mô học, những thay đổi gân chóp xoay liên quan đến tuổi bao gồm mất collagen và thoái hóa chất nhầy. Tỷ lệ bắt gặp bất thường gân chóp xoay tăng từ 5% – 10% ở bệnh nhân dưới 20 tuổi, lên 30% – 35% ở những người trong thập kỷ thứ sáu và thứ bảy của cuộc đời và cao nhất là 60% – 65% ở bệnh nhân trên 80 tuổi.

• Sức căng

Một nghiên cứu của Budoff và cộng sự đề xuất rằng chế độ chính của tổn thương gân chóp xoay xảy ra do sức căng lệch tâm liên tục tác động vào nhóm gân này. Khi sức căng không đều sẽ hình thành một số điểm yếu tại vòng chóp xoay dẫn đến tổn thương thoái hóa, viêm, đứt, rách…

Nhân tố môi trường:

• Thể thao và nghề nghiệp

Các yếu tố xã hội và môi trường là những yếu tố quan trọng tác động lên bệnh nhân mắc viêm gân chóp xoay. Các yếu tố rủi ro cơ học nghề nghiệp bao gồm các vị trí lao động chân tay đòi hỏi phải mang vác nặng, yêu cầu làm việc liên tục, các hoạt động công việc lặp đi lặp lại nói chung.

Miranda và cộng sự đã báo cáo một nghiên cứu theo dõi kéo dài 20 năm về một nhóm người lao động ở Phần Lan đã chứng minh tác động hiệp đồng của nhiều yếu tố nguy cơ cơ học nghề nghiệp trong sự phát triển của bệnh lý viêm gân chóp xoay hoặc đau vai.

Các yếu tố thích hợp bao gồm các công việc phải sử dụng nhiều lực, tư thế của vai trong quá trình làm việc thực tế và các yêu cầu về hoạt động trên cao. Các hoạt động thể thao như bóng ném, bóng chuyền, tennis, cầu lông, bóng bàn… cũng gây nên những chấn thương gân chóp xoay và dẫn đến viêm gân chóp xoay

• Hút thuốc

Nhiều nghiên cứu trong y văn đã chứng minh mối liên quan giữa liều lượng và thời gian giữa hút thuốc và rách gân chóp xoay.

Một nghiên cứu năm 2010 đã đánh giá 586 người bệnh bị đau vai một bên, cho thấy ở nhóm rách gân chóp xoay có 2/3 số người hút thuôc lá thường xuyên.

Các nghiên cứu khác cũng đã gợi ý mối tương quan giữa hút thuốc và thoái hóa gân chóp xoay, các triệu chứng rách và thậm chí là làm trầm trọng thêm vết rách trước đó.

Bệnh lý kèm theo:

Nhiều tình trạng bệnh lý đóng một vai trò tiềm tàng trong sự phát triển và tiến triển của bệnh lý viêm gân chóp xoay bao gồm: Đái tháo đường, hội chứng chuyển hóa, thừa cân béo phì, bệnh lý tuyến giáp, viêm khớp (viêm khớp dạng thấp, giả viêm đa khớp gốc chi…)

Những ai dễ bị viêm gân cơ chóp xoay

Các yếu tố sau có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc viêm gân chóp xoay

• Độ tuổi: càng lớn tuổi, bạn càng dễ có nguy cơ bị viêm gân chóp xoay, đặc biệt là độ tuổi trên 40;
• Một số hoạt động thể thao: thường xảy ra ở các vận động viên thường xuyên chuyển động cánh tay để thi đấu, chẳng hạn như người giao bóng chày, người bắn cung và người chơi tennis;
• Công việc trong lĩnh vực xây dựng: điển hình như thợ mộc hay thợ sơn nhà, công việc của họ đòi hỏi phải di chuyển cánh tay nhiều lần, thường là quá đầu, dần theo thời gian sẽ dẫn đến đau cơ và tiến triển đến viêm gân chóp xoay
• Lịch sử bệnh của gia đình: bệnh cũng liên quan đến yếu tố di truyền

Điều trị viêm gân chóp xoay vai như thế nào?

Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị phương pháp điều trị không phẫu thuật cho những người bị viêm gân chóp xoay mức độ nhẹ bao gồm:

• Nghỉ ngơi, đặc biệt tránh các hoạt động gây kích thích vai,hạn chế các hoạt động giơ tay cao quá đầu, thay đổi công việc hiện tại nếu gây ảnh hưởng xấu đến bệnh
• Chườm túi lạnh hoặc chườm đá vào vai trong 15 phút, 3-4 lần mỗi ngày (thường dùng trong giai đoạn cấp tính có sưng, nóng, đỏ)
• Cố gắng tránh đè, ép vai đau khi ngủ.
• Sử dụng thuốc giảm đau chống viêm không Steroid giúp giảm đau, giảm sưng khớp vai. Tuy nhiên, thuốc này có tác dụng phụ là gây đau dạ dày, xuất huyết tiêu hóa nên phải được sử dụng đúng liều lượng theo chỉ định của bác sĩ
• Giữ cho cơ vai thư giãn và không bị siết chặt.
• Tắm nước ấm hoặc tắm vòi sen có thể giúp thư giãn cơ vai.

Bệnh nhân có thể sử dụng kem, thuốc mỡ hoặc miếng dán có chứa thuốc giảm đau, chẳng hạn như:

• Tinh dầu bạc hà.
• Capsaicin.
• Long não.
• Metyl salicylat.

Vật lý trị liệu

Áp dụng các bài tập vật lý trị trị liệu phù hợp sẽ giúp khôi phục biên độ vận động và tăng cường sức mạnh cho khớp vai.

Liệu pháp tiêm corticoid

Những trường hợp thuốc giảm đau đường toàn thân không hiệu quả thì có thể sử dụng đến liệu pháp tiêm corticoid để diều trị viêm gân chóp xoay

Tiêm corticoid tại chỗ là phương pháp điều trị thông dụng trong bệnh lý phần mềm quanh khớp nói chung và viêm gân chóp xoay nói riêng. Hiệu quả giảm đau rất tốt, tuy nhiên chỉ dùng thuốc khi có bác sĩ chuyên khoa khớp chỉ định. Cần thực hiện bởi bác sĩ, tiêm đúng kỹ thuật, đúng liều lượng, đúng liệu trình, tại nơi vô khuẩn tuyệt đối.

Không tiêm corticoid ở bệnh nhân có đứt gân bán phần do thoái hóa. Tiêm corticoid ở bệnh nhân này có thể dẫn đến hoại tử gân và gây đứt gân hoàn toàn. Nên tiêm dưới hướng dẫn của siêu âm.

Tiêm corticoid tại chỗ (vào bao gân, bao thanh dịch dưới cơ Delta) áp dụng cho thể viêm gân chóp xoay đơn thuần. Thuốc tiêm  tại chỗ thường sử dụng một trong các thuốc như: Methylprednisolon acetat, betamethason dipropionat, betamethason sodium phosphat.

Thuốc tiêm một lần duy nhất, sau 3-6 tháng có thể tiêm nhắc lại nếu bệnh nhân đau trở lại. Thuốc không được tiêm quá 3 lần 1 năm

Phương pháp điều trị viêm gân chóp xoay bằng huyết tương giàu tiểu cầu:

Phương pháp này được ứng dụng khá rộng rãi, đem đến kết quả tốt cho nhiều trường hợp viêm gân chóp xoay vai

Huyết tương giàu tiểu cầu được chiết xuất từ chính máu của người bệnh, dựa trên chức năng của tiểu cầu là khả năng giải phóng các yếu tố tăng trưởng, các phân tử sinh học, kích thích tốc độ và khả năng phục hồi tại chỗ của mô tế bào.

Phương pháp này được đánh giá an toàn khá cao do lấy máu tự thân, loại trừ khả năng lây nhiễm bệnh, không dị ứng, tránh được nguy cơ không tương thích.

Bên cạnh đó, phương pháp này còn kích thích phục hồi các mô tế bào bị tổn thương, tái tạo và tăng hồi phục chức năng vận động của khớp vai, rút ngắn thời gian phục hồi, giúp người bệnh sớm quay trở lại cuộc sống bình thường.

Điều trị ngoại khoa

• Phẫu thuật: Phương pháp này chỉ định với viêm phần mềm khớp vai thể giả liệt. Đặc biệt là ở bệnh nhân trẻ tuổi có đứt các gân vùng khớp vai do chấn thương có chỉ định phẫu thuật nối gân bị đứt. Với người lớn tuổi trên 60 tuổi, thì chỉ định ngoại khoa cần thận trọng, cân nhắc giữa lợi ích và biến chứng có thể xảy ra.
• Nội soi: Chỉ định với thể viêm gân chóp xoay có các tinh thể canxi lắng đọng, nội soi ổ khớp để lấy các tinh thể này hoặc các trường hợp rách, đứt hoàn toàn các gân cơ chóp xoay để khâu phục hồi gân.

Biến chứng nguy hiểm của viêm gân chóp xoay nếu không được điều trị kịp thời:

• Gây viêm gân mãn tính
• Cứng khớp, hạn chế tầm vận động
• Giảm sức mạnh và sự linh hoạt các cơ vai, cánh tay, ngực và lưng
• Khó ngủ, mất ngủ… lâu dài dẫn đến các bệnh về thần kinh.

Y học cổ truyền điều trị viêm gân chóp xoay như thế nào?

Theo y học cổ truyền, các triệu chứng của bệnh viêm gân chóp xoay nằm trong phạm trù chứng kiên tý thống. Do thuộc phạm vi chứng tý với nhiều nguyên nhân gây bệnh khác nhau nên tính chất từng thể bệnh mà có các pháp trị khác nhau.

Thường dùng các vi thuốc khu phong, tán hàn, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu ứ như: Khương hoạt, Phòng phong, Quế chi, Trần bì, Sinh khương, Đào nhân, Hồng hoa, Nghệ vàng …

Châm cứu và các phương pháp điều trị khác cugnx được áp dụng cho viêm gân chóp xoay như: cấy chỉ, laser châm, nhĩ châm, thuỷ châm, xoa bóp bấm huyệt, tập vận động khớp vai, vật lý trị liệu (hồng ngoại, túi chườm thảo dược)… phối hợp cùng thuốc thang làm tăng hiệu quả điều trị bệnh.

Và tuỳ theo tình hình bệnh, cũng như hoàn cảnh người bệnh để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và an toàn, hiệu quả, chi phí hợp lý.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC