Sỏi mật – những lưu ý về chế độ ăn uống

sỏi mật

Sỏi mật là gì?

Sỏi mật là các tinh thể rắn hình thành ở bên trong túi mật hoặc ống dẫn mật do tình trạng bão hòa quá mức của 1 trong 3 thành phần của dịch mật, bao gồm cholesterol, sắc tố mật (bilirubin) và muối canxi.

Hiểu theo nghĩa đơn giản thì sỏi mật được tạo thành khi các thành phần trong dịch mật kết tinh lại thành những khối cứng, rắn theo kích thước từ nhỏ đến lớn.

Chúng có thể cứng hoặc mềm, mịn hoặc lởm chởm. Một người có thể có một vài viên sỏi mật hoặc chỉ có một viên sỏi.

Túi mật là một cơ quan nhỏ có hình dạng như quả lê nằm ở bên bụng phải, bên dưới gan. Chức năng chính của túi mật là lưu trữ mật, giúp cơ thể phân hủy thức ăn béo. Khi bạn ăn, túi mật giải phóng mật dự trữ của nó vào ống nang. Từ đó chất lỏng đi qua ống mật chủ và vào ruột non để trộn với thức ăn.

sỏi mật

Đứng đầu trong số các thành phần của mật là cholesterol và axit mật. Thông thường, nồng độ axit mật đủ cao để phân hủy cholesterol trong hỗn hợp và giữ nó ở dạng lỏng. Tuy nhiên, một chế độ ăn giàu chất béo có thể làm mất sự cân bằng này, khiến gan sản xuất nhiều cholesterol hơn lượng axit mật có thể xử lý

Kết quả là, một số cholesterol dư thừa bắt đầu đông đặc thành các tinh thể, hay còn gọi là sỏi mật. Khoảng 80% các loại sỏi mật được gọi là sỏi cholesterol và được tạo ra theo cách này.

20% còn lại bao gồm canxi trộn với sắc tố mật bilirubin và được gọi là sỏi sắc tố. Hồng cầu hình liềm và các rối loạn máu khác, nơi các tế bào hồng cầu bị phá hủy thường có thể dẫn đến sỏi mật sắc tố

Khi mắc bệnh sỏi túi mật đa số bệnh nhân không có triệu chứng gì và thường được tình cờ phát hiện trong quá trình thăm khám chẩn đoán bằng siêu âm ổ bụng.

Những viên sỏi “im lặng” này thường không được chú ý trừ khi chúng được phát hiện qua kiểm tra siêu âm. Tuy nhiên, nếu sỏi tồn tại trong túi mật càng lâu thì càng có nhiều khả năng trở thành vấn đề. Những người bị sỏi mật mà không có triệu chứng có 20% khả năng bị một đợt đau.

Ngoài triệu chứng đau bụng thì rối loạn tiêu hóa cũng là triệu chứng thường gặp của sỏi mật.

Sỏi mật làm cản trở dòng chảy dịch mật xuống đường tiêu hóa, dẫn đến tình trạng đầy hơi, chậm tiêu, chán ăn, sợ thức ăn có nhiều dầu mỡ.

Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa thường xuất hiện sau bữa ăn, có thể kèm theo buồn nôn và nôn.

Vai trò của chế độ ăn đối với người bị sỏi mật

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến các bệnh về tiêu hóa, gan mật.  Ăn uống đúng cách sẽ giúp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả, ngăn ngừa nguy cơ diễn tiến nặng gây biến chứng.

Người bị bệnh sỏi mật thường gặp phải các triệu chứng như: đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng… Vì thế, người bệnh cần chú ý đến chế độ ăn phù hợp để khắc phục được những triệu chứng này.

Ngoài ra, việc ăn nhiều thực phẩm chứa cholesterol cũng là nguyên nhân hàng đầu gây sỏi mật do nồng độ mật không đủ để phân hủy cholesterol dẫn đến dư thừa và lắng đọng cholesterol thành sỏi. Vì vậy, chế độ ăn nhiều hay ít cholesterol ảnh hưởng trực tiếp đến bệnh sỏi mật.

Bên cạnh đó, chế độ ăn quá ít chất béo cũng làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật do túi mật ít phải hoạt động để phân hủy chất béo. Do đó, cholesterol có nhiều thời gian để đông đặc và lắng đọng gây sỏi. Vì thế, cần ăn uống đa dạng và cân bằng các loại dinh dưỡng, không ăn quá ít hay quá nhiều một chất nào đó là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cho người bị sỏi mật.

Đồng thời không nên thực hiện chế độ ăn kiêng rất ít calo. Nếu bạn đang thừa cân, hãy đặt mục tiêu giảm cân từ từ bằng cách tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng và tập thể dục thường xuyên để phòng ngừa nguy cơ sỏi mật.

Đối với người bệnh đã phẫu thuật cắt túi mật thì thói quen ăn uống phù hợp sẽ giúp cơ thể thích nghi với việc không có túi mật. Không chỉ vậy, việc này còn giúp người bệnh giảm thiểu nguy cơ gặp phải biến chứng, đồng thời ngăn ngừa tái phát sỏi sau này..

Người bị sỏi mật thì kiêng ăn gì?

Cơn đau do sỏi mật, nhất là sỏi túi mật, chủ yếu xuất hiện sau một bữa ăn nhiều dầu mỡ. Nguyên nhân là do quá trình lưu thông của dịch mật xuống đường ruột để hấp thụ loại chất này đã bị sỏi làm cản trở. Vì vậy các chuyên gia khuyến cáo người bị sỏi mật không nên ăn quá 200mg cholesterol/ngày.

Người bị sỏi mật không cần phải ăn kiêng quá mức nhưng nên hạn chế tiêu thụ các nhóm thực phẩm sau đây để phòng ngừa bệnh tiến triển và bảo vệ sức khỏe:

 Các loại thịt đỏ, lòng đỏ trứng và nội tạng động vật

Đây là nhóm thực phẩm chứa nhiều cholesterol, tiêu thụ chúng sẽ gây khó tiêu, đau bụng, ảnh hưởng tới chức năng gan mật, khi đó kích thích túi mật co bóp mạnh, đối với người bệnh có sỏi mật thậm chí còn làm tăng kích thước sỏi.

Đường và tinh bột tinh chế

Bạn nên tránh các thực phẩm nhiều đường hoặc tinh bột đã qua quá trình tinh chế như: các món tráng miệng, đồ ăn nhẹ, bánh quy, socola…. Bởi vì sau khi ăn nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng lượng đường huyết trong máu và gia tăng tình trạng kháng Insulin.

Một khi kháng Insulin thì hàm lượng Cholesterol trong cơ thể sẽ tăng lên dẫn đến hình thành sỏi. Nếu sử dụng quá nhiều nguồn thực phẩm này, đường trong máu sẽ tăng cao và làm tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi mật, tiểu đường.

Đồ ăn chiên xào, thức ăn nhanh

Bệnh nhân sỏi mật thường xuyên gặp phải các triệu chứng như đau tức hạ sườn phải, chậm tiêu, đầy trướng bụng và buồn nôn sau khi ăn nhiều chất béo. Vì vậy đây cũng là những thực phẩm cần tránh tiêu thụ khi mắc sỏi mật.

Một số thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên chứa nhiều chất béo chuyển hóa nhanh (chất béo xấu) cần tránh như bánh quy, khoai tây chiên, xúc xích, thịt đóng hộp, thịt hun khói…

Đặc biệt, bệnh nhân ở trong giai đoạn sỏi đang gây viêm túi mật thì cần kiêng tuyệt đối chất béo từ động vật. Những trường hợp sau khi đã cắt túi mật cũng phải hạn chế tối đa chất béo, nhằm tránh gia tăng gánh nặng cho hoạt động của hệ thống gan mật

Thực phẩm dễ gây kích ứng đường tiêu hóa

Các triệu chứng sỏi túi mật dường như trầm trọng hơn khi bạn tiêu thụ phải những thực phẩm có thể gây kích ứng hoặc dị ứng đường tiêu hóa. Thực phẩm dễ gây tình trạng này có sữa, gluten, sò, tôm, cua, đậu phộng…

Các loại sữa béo

Sữa hiện nay thường được chia thành 2 loại:

Thực phẩm sữa đã tách chất béo rất có lợi với những ai mắc bệnh sỏi mật

Thực phẩm chứa rất nhiều chất béo bão hòa như sữa, bơ, sữa chua, sữa socola, phô mai, sữa nguyên kem,…. Loại chất béo này góp phần làm tăng kích thước viên sỏi và tạo ra các cơn đau ở túi mật. Chính vì thế, người bệnh nên tránh xa các loại thực phẩm này.

Đồ uống chứa chất kích thích

Chẳng hạn như rượu, bia, cà phê, trà, soda,… có thể gây kích thích khiến túi mật phải hoạt động nhiều hơn, dễ gây ra cơn đau túi mật. Đồng thời, những chất kích thích có trong các loại đồ uống này còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa, nhất là ga, khiến gan dễ bị nhiễm mỡ, xơ gan, từ đó suy giảm chức năng tiết mật của gan. Với người sau cắt túi mật càng cần lưu ý, hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia, thuốc lá để bảo vệ sức khỏe được tốt nhất.

Gia vị cay nóng

Một số hoạt chất có trong quả ớt gây ra những cơn đau bụng mật dữ đội do đặc tính cay và nóng gây kích ứng. Vì thế, hãy hạn chế tối đa những gia vị có tính cay nóng như ớt trong thực phẩm nhằm tránh những cơn đau bụng do sỏi mật gây ra.

Các loại thực phẩm mà người bị sỏi mật nên ăn

Bên cạnh việc cắt giảm các nhóm thực phẩm trên.Tương tự như những cơ thể khỏe mạnh khác, chế độ ăn cho người sỏi mật cũng nên cân đối giữa các nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu

Chất béo tốt:

sỏi mật

Người mắc sỏi túi mật không nên loại bỏ hoàn toàn mỡ ra khỏi chế độ ăn. Bởi vì nếu không có mỡ thì dịch mật sẽ bị ứ đọng lại, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mới.

Do đó, thay vì các loại mỡ động vật khó tiêu người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như: bơ, hạt óc chó, dầu oliu, dầu hướng dương, dầu mè,…

Sữa và các chế phẩm từ sữa ít béo:

Những loại sữa ít béo, bao gồm sữa tươi tách kem, sữa tách béo, sữa tách bơ (rất giàu cholin) và sữa chua, có tác dụng bổ sung dinh dưỡng khi chăm sóc bệnh nhân sỏi túi mật mà không làm tăng cholesterol. Ngoài ra, sữa đậu nành hoặc sữa gạo cũng được rất nhiều chuyên gia khuyến khích nên có mặt trong chế độ ăn cho người sỏi mật

Chất đạm

Người bị sỏi mật nên ưu tiên bổ sung nguồn protein có nguồn gốc thực vật như hạt mè, hạt hướng dương, rau có màu xanh thẫm – một cách thường xuyên để chống thoái hóa mỡ tế bào gan. Ngoài ra có thể dùng đậu nành và một số loại đậu khác, tuy nhiên chúng dễ gây cảm giác đầy bụng, cần phải nấu nhừ. Nếu muốn dùng thịt, chỉ được lựa chọn cá hoặc các loại thịt nạc, thịt gia cầm trắng, song cần loại bỏ da và không tiêu thụ nước luộc thịt vì hai món này chứa nhiều chất béo không tốt.

Chất xơ

Người bệnh sỏi túi mật nên ăn từ 7 – 10 phần rau và trái cây mỗi ngày, một phần tương đương với 80g. Bạn hãy ưu tiên chất xơ hòa tan giúp tăng cường hoạt động của hệ thống tiêu hóa, phòng táo bón, tiêu chảy và làm chậm hấp thu chất béo sau khi ăn.

Khi bổ sung chất xơ, bạn nên lưu ý những điều sau đây:

  • Bạn nên ăn nhiều rau củ vào ba bữa ăn trong ngày cũng như bổ sung thêm trái cây vào bữa sáng và bữa phụ.
  • Bạn hãy chọn các loại rau giàu chất xơ như cải bó xôi, bông cải xanh, đập bắp, đậu lăng…Bên cạnh đó các loại rau màu xanh lá đậm như bông cải xanh, rau bina hoặc hạt bí ngô chứa nhiều magie giúp chống lại sự tích tụ canxi hình thành sỏi mật canxi hóa
  • Ngoài ra, bạn nên ăn thêm cam, bưởi, mâm xôi, dâu tây, quýt vì những loại trái cây này cũng chứa lượng chất xơ hòa tan rất dồi dào. Đồng thời các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung vitamin C hàng ngày có thể giúp làm giảm đến 50% nguy cơ mắc sỏi mật.
  • Nếu bạn thích ăn vặt, đừng chọn bánh kẹo ngọt mà nên ăn hạt hướng dương, hạt bí hay tốt hơn là các loại quả hạch như hạt điều, hồ đào, hạnh nhân…

Chất đường bột:

Dưỡng chất này có nhiều trong loại thực phẩm quen thuộc hàng ngày là cơm trắng và ngũ cốc. Tuy nhiên đây cũng là nguồn nguyên liệu khiến cơ thể tạo ra cholesterol. Do đó người bệnh sỏi mật chỉ nên bổ sung chất đường bột từ nhóm lương thực còn nguyên vỏ cám như gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt và bánh mì đen.

Người bệnh sỏi túi mật cần uống đủ nước

Tất cả mọi người đều cần uống đủ nước và duy trì trong khoảng 2l nước mỗi ngày. Với người bệnh bị sỏi mật thì yêu cầu này càng trở nên cần thiết. Nước tham gia vào quá trình trao đổi chất, giúp đào thải bớt lượng độc tố tồn đọng trong cơ thể.

Lưu ý dành cho người bệnh bị viêm hay đã cắt túi mật

Đối với người bệnh có sỏi gây viêm túi mật hoặc vừa phẫu thuật cắt túi mật, cần lưu ý chỉ nên ăn đồ ăn dễ tiêu hóa như cháo, súp hoặc cơm nấu nhão, các món rau củ hầm mềm và uống đủ nước mỗi ngày.

Cắt bỏ túi mật nói chung và cắt túi mật nội soi là phương pháp ít gây nguy hiểm và giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục. Sau khi phẫu thuật, dịch mật sẽ không còn nơi lưu trữ mà được đưa trực tiếp xuống tá tràng. Vì thế bệnh nhân dễ bị đầy trướng bụng, tiêu chảy hay đau dạ dày, thế nên một chế độ ăn uống hợp lý như trên là rất cần thiết cho bệnh nhân.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC