Nguyên nhân gây ra tiểu đêm và 4 cách phòng tránh hiệu quả

Tiểu đêm

Tiểu đêm là triệu chứng phổ biến ở cả nam lẫn nữ, đặc biệt là người lớn tuổi. Bệnh nhân phải thức dậy đi tiểu nhiều lần giữa đêm, làm gián đoạn giấc ngủ, gây mệt mỏi và ảnh hưởng đến chất lượng sống. Vậy tiểu đêm có nguy hiểm không và có thể khắc phục bằng những phương pháp nào?

Tiểu đêm là gì?

Bàng quang của người trưởng thành khỏe mạnh có thể chứa khoảng 300 – 400ml nước tiểu. Khi đầy, bàng quang sẽ kích thích dẫn truyền lên não bộ để tạo ra phản xạ đi tiểu. Trong giấc ngủ đêm, thần kinh sẽ ức chế không cho bàng quang co bóp để tạo phản xạ đi tiểu, giúp duy trì giấc ngủ ngon.
Tiểu đêm là tình trạng người bệnh thường xuyên thức giấc nhiều hơn 1 lần để đi tiểu. Tỷ lệ mắc bệnh tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt là ở người trên 50 tuổi. Vì thế, khi thức dậy đi tiểu nhiều hơn 2 lần trong đêm, bạn nên nhanh chóng đi khám. Vì đây có thể là triệu chứng ban đầu của bệnh lý ở thận hoặc một số vấn đề về chức năng sinh lý.

Triệu chứng tiểu đêm

Một người bình thường có thể ngủ 6 – 8 tiếng, không cần thức giấc giữa đêm để đi tiểu. Người bệnh tiểu đêm sẽ thức dậy nhiều hơn 1 lần trong khi ngủ để đi tiểu. Tình trạng này nếu kéo dài có thể làm người bệnh bị uể oải, thậm chí là suy nhược cơ thể. Khi nguyên nhân xuất phát từ bệnh lý, nếu trì hoãn chữa trị, bạn có thể đối mặt với các biến chứng nguy hiểm từ bệnh.

Tiểu đêm nhiều lần do những nguyên nhân nào?

Đi tiểu trước khi ngủ sẽ giúp bạn có một giấc ngủ ngon. Phần lớn những người trưởng thành và khỏe mạnh đều không bị tiểu nhiều lần vào ban đêm. Tiểu đêm nhiều lần thường gặp ở những người mắc một số bệnh lý về hệ thần kinh, hệ bài tiết và người già do các cơ quan hệ tiết niệu bị suy giảm chức năng hoạt động.
Tình trạng này kéo dài có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh. Ngoài việc tăng tần suất đi tiểu, một số bệnh nhân còn có thể gặp phải một số triệu chứng khác như lượng tiểu ít, tiểu ra máu, tiểu ra mủ, đau buốt khi tiểu, nước tiểu đục,… Do đó, cần thăm khám, chẩn đoán và khắc phục kịp thời tình trạng tiểu đêm nhiều lần.

Nguyên nhân dẫn đến tiểu đêm

Tiểu đêm do mất cân bằng dịch

Tiểu nhiều cả ngày lẫn đêm

Tình trạng tiểu đêm do nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có việc mất cân bằng dịch trong cơ thể khiến lượng nước tiểu lớn hơn 40ml/kg/24 giờ. Việc mất cân bằng dịch có thể do:
• Uống quá nhiều nước hoặc rượu bia
• Mắc bệnh đái tháo đường
• Tăng canxi huyết
• Suy thận mạn

Tiểu nhiều về đêm

Khi số lượng nước tiểu về đêm lớn hơn 35% tổng số lượng nước tiểu 24 giờ trong cả ngày sẽ dẫn đến tình trạng tiểu nhiều về đêm. Nguyên nhân của việc này là bởi:
• Uống nhiều nước và rượu bia vào buổi tối
• Gần giờ ngủ dùng thuốc lợi tiểu
• Tuổi tác gây biến đổi tiết hormone chống lợi niệu
• Tái phát phân bố dịch về đêm do suy tim sung huyết
• Ứ máu tĩnh mạch gây phù
Nhìn chung, việc uống quá nhiều nước khi gần đến giờ đi ngủ, đặc biệt là thức uống có chứa cồn và caffein sẽ là nguyên nhân gây nên tình trạng tiểu đêm. Do đó mỗi người cần chú ý giảm bổ sung lượng chất lỏng vào thời điểm đêm trước khi đi ngủ để cải thiện đáng kể tình trạng này. Nên cân nhắc đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân tiểu đêm nếu tần suất đi tiểu không giảm.

Do tác động của một số loại thuốc

Tiểu đêm
Tiểu đêm

Tác động của thuốc cũng trở thành một nguyên nhân dẫn đến tiểu đêm mất ngủ, phổ biến nhất là thuốc lợi tiểu để điều trị tăng huyết áp hoặc điều trị phù ngoại biên ở bàn chân và mắt cá.
Những loại thuốc được liệt kê bao gồm:
• Furosemide (Lasix)
• Demeclocycline
• Lithium
• Methoxyflurane
• Phenytoin
• Propoxyphene
Đa phần nam giới bị đi tiểu đêm thường nghĩ đến vấn đề ở tiền liệt tuyến mà không xem xét các nguyên nhân khác.
Nhưng trên thực tế tiểu đêm mất ngủ do nhiều yếu tố kết hợp gây nên, vì vậy bệnh nhân cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra cẩn thận nhằm xác định nguyên nhân thông qua bệnh sử, thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng.

Tiểu đêm bao nhiêu lần là bình thường?

Tình trạng tỉnh dậy nhiều hơn 1 lần vào ban đêm để đi tiểu kéo dài trong khoảng thời gian dài được tính là tình trạng tiểu đêm. Tỷ lệ bệnh tiểu đêm tăng dần theo độ tuổi lên tới 50% ở tuổi trên 50. Vậy nên người trưởng thành hầu như không tiểu đêm và ngủ 1 mạch tới sáng. Trường hợp thức dậy đi tiểu nhiều hơn 2 lần vào ban đêm rất có thể là triệu chứng ban đầu của bệnh lý tại thận hoặc một trục trặc về chức năng sinh lý của cơ thể.

Bệnh tiểu đêm và cách điều trị

Thông thường, một người khỏe mạnh sẽ đi tiểu khoảng 8 lần/ngày, trong đó có 7 lần vào ban ngày và 1 lần vào ban đêm với lượng nước tiểu mỗi lần tương đương 300 ml. Nếu phải tiểu tiện nhiều lần vào ban đêm gây gián đoạn giấc ngủ, trái ngược với đái dầm ở trẻ em, thì được gọi là hội chứng tiểu đêm.
Có nhiều nguyên nhân gây tiểu đêm, một trong số đó là nhóm nguyên nhân bệnh lý, hay còn gọi là thực thể. Để có phương pháp điều trị bệnh hiệu quả, bác sĩ cần thăm khám và đánh giá kết quả xét nghiệm cận lâm sàng nhằm tìm ra chính xác căn bệnh là nguyên nhân gây triệu chứng tiểu đêm.
Khi có dấu hiệu tiểu khó, bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán kịp thời và điều trị triệt để tình trạng nhiễm khuẩn tiết niệu, hoặc các bệnh lý mãn tính khác như suy thận, tiểu đường, u xơ tuyến tiền liệt, sỏi niệu quản, sa tử cung hoặc các bệnh liên quan đến chức năng thần kinh.
Đối với u xơ làm phì đại tuyến tiền liệt, người bệnh cần đi khám xem mức độ bệnh cụ thể nhằm có hướng điều trị đúng đắn cả nội lẫn ngoại khoa. Khám tầm soát tuyến tiền liệt hằng năm là cách giúp nam giới > 40 tuổi phát hiện sớm bệnh và nhất là phòng ngừa được khối u ác tính.

Điều trị tiểu đêm do chức năng

Chế độ ăn uống

Để hạn chế tình trạng tiểu đêm vào buổi tối do chức năng (ngoài bệnh lý), đầu tiên bệnh nhân cần thay đổi và điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp hơn, cụ thể là:
• Bỏ thói quen uống nhiều nước, rượu bia, cà phê hoặc trà vào buổi tối;
• Giảm ăn các loại canh có thành phần lợi tiểu như rau cải, mướp, bầu… vào bữa cơm chiều;
• Tăng cường rau xanh và chất xơ;
• Không ăn quá nhiều thịt hoặc ăn quá mặn;
• Hạn chế ăn trái cây chứa nhiều nước như dưa hấu, bưởi, cam… trước khi đi ngủ.

Thói quen ngủ

– Tập thói quen đi tiểu trước khi ngủ. Nâng cao chân khi đi ngủ.
– Thư giãn, gạt bỏ lo lắng, căng thẳng trước khi đi ngủ. Stress có thể kích thích tăng nặng tình trạng.
• Nếu nhà có người mắc bệnh, hãy chuẩn bị lối đi thuận tiện từ giường ngủ tới nhà vệ sinh để tránh nguy cơ té ngã.
• Tăng cường tập thể dục và giảm cân nếu đang bị béo phì.
• Nếu đang uống các thuốc điều trị tăng huyết áp, hãy hỏi bác sĩ về tác dụng phụ lợi tiểu để có thay đổi phù hợp về việc dùng thuốc. Một số thuốc huyết áp có tính lợi tiểu chứa furosemid, hydroclorothiazid… sẽ làm tăng lần đi tiểu nếu uống vào buổi tối. Vì vậy, các thuốc huyết áp có tính lợi tiểu nên được uống vào buổi sáng hoặc giữa buổi chiều.

Yếu tố tâm lý

Thường xuyên tiểu đêm nhiều do yếu tố tâm lý không ổn định có thể gặp ở người trẻ lẫn người già. Vì vậy, xung quanh vấn đề bệnh tiểu đêm và cách điều trị, cần lưu ý:
• Tránh lo lắng, căng thẳng quá mức dẫn tới mất ngủ;
• Tập trung làm việc để không chú ý đến nhu cầu đi tiểu;
• Tạo thói quen đi tiểu trước khi đi ngủ và đúng giờ trong ngày;
• Giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ, đề phòng stress…
Cải thiện sức khỏe tinh thần và xây dựng thực đơn hợp lý không chỉ hỗ trợ khắc phục hội chứng tiểu nhiều về đêm, mà còn có tác động tích cực đến những bệnh nhân bị tiểu gắt hoặc tiểu buốt.

Một số nguyên nhân khác

Nhóm nguyên nhân gây tiểu đêm nằm ngoài bệnh lý còn bao gồm:
• Tác động của thuốc có tính lợi tiểu;
• Nhau thai tiết dịch và tử cung chèn ép bàng quang khi mang thai;
• Giảm chức năng cô đặc nước tiểu của thận ở người lớn tuổi;
• Phản xạ thần kinh điều khiển bàng quang bị rối loạn.
Những trường hợp tiểu đêm vì nguyên nhân chức năng như trên có thể khắc phục bằng cách không uống thuốc lợi tiểu hoặc thuốc hạ huyết áp (nhóm ức chế kênh canxi) vào buổi tối. Massage hoặc ngâm vùng hậu môn bằng nước ấm cũng là một gợi ý giúp cải thiện tình trạng này.
Bên cạnh đó, khi thức dậy đi tiểu vào nửa đêm cần bình tĩnh ngồi chậm rãi, đợi đến khi tỉnh táo hẳn rồi mới bước ra khỏi giường để tránh tai biến mạch máu não. Ở các vùng quê nên chuẩn bị sẵn bô để người già đi tiểu về đêm nếu không có buồng vệ sinh trong nhà, không nên ra ngoài trời để đi tiểu vào nửa đêm.

Tiểu đêm nhiều uống thuốc gì?

Các bác sĩ khuyến cáo cần phải xác định nguyên nhân bệnh tiểu đêm chính xác mới có thể cải thiện được tình trạng này. Đối với nhóm nguyên nhân tiểu đêm thực thể, bác sĩ chuyên khoa sẽ chữa trị bệnh lý để làm giảm triệu chứng tiểu đêm. Trong trường hợp tiểu đêm là do suy giảm chức năng, bệnh nhân nên chủ động điều chỉnh thói quen sinh hoạt theo hướng dẫn của chuyên gia y tế.

Tiểu đêm theo Y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, chứng tiểu đêm thuộc hệ tiết niệu, chủ yếu do thận dương hư và bàng quang suy yếu.
Ngoài ra đông y cho rằng ban đêm mà đi tiểu tiện nhiều lần là do thủy hỏa đều bất túc, dương khí suy yếu gây nên. Tùy từng trường hợp mà dùng bài thuốc điều trị.

Tiểu đêm
Tiểu đêm

Chứng tiểu đêm do thận dương hư suy

Biểu hiện: Thủy thũng, đầy bụng, sôi bụng, tiểu tiện sẻn, lưng đau mỏi, tay chân quyết lạnh, đại tiện lỏng.
Phương pháp điều trị: Ôn thận hóa khí, lợi thủy.
Bài thuốc – “Chân vũ thang”: Phục linh 12 g, thược dược 12 g, sinh khương 12 g, bạch truật 8 g, hắc phụ tử 10 g.
Cách dùng: Sinh khương thái mỏng. 5 vị trên sắc với 650 ml nước, lọc bỏ bã lấy 150ml. Chia đều 3 phần. Uống ấm tốt hơn uống lạnh.
Phương giải bài thuốc: Bài thuốc có tác dụng làm ấm phần dương hóa thủy.
Phục linh ngọt bình, thẩm thấp lợi thủy; thược dược đắng bình, hòa huyết, bổ âm; sinh khương cay, ấm, ôn vị, tán hàn; bạch truật ngọt ấm, kiện tỳ, táo thấp; phụ tử cay nóng, ôn kinh tán hàn.
Các vị hợp lại để chữa chứng dương hư lý hàn để chữa chứng tiểu đêm, tiểu tiện nhiều lần hoặc tiểu són.

Chứng tiểu đêm do thận dương bất túc

Biểu hiện: Tiểu tiện không thông, có khi đi nhỏ giọt, hoặc tiểu tiện nhiều lần, lưng mỏi, gối sưng đau, tay chân lạnh.
Phương pháp điều trị: Ôn bổ thận dương, lợi thủy.
Bài thuốc – “Thận khí hoàn”: Can địa hoàng 8 lạng, mẫu đơn bì 1 lạng, ngưu tất 1 lạng, hắc phụ tử 1 lạng, phục linh 3 lạng, quế chi 1 lạng, sơn dược 4 lạng, sơn thù du 4 lạng, trạch tả 3 lạng, xa tiền tử 1 lạng.
Cách dùng: Các vị trên (trừ can địa hoàng) sao ròn, tán mạn, mật hoàn viên. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 20g với rượu hoặc nước muối nhạt.
Phương giải bài thuốc: Bài thuốc có nguồn gốc từ bài Lục vị địa hoàng hoàn gia quế chi, hắc phụ tử. Hắc phụ tử bổ mệnh môn hỏa, cố thận khí. Sơn thù tính ấm đi vào can thận có tác dụng điều trị di tinh, tiểu đêm nhiều lần. Hoài sơn bồi bổ tỳ vị, phế và thận. Phục linh có tác dụng lợi tiểu, điều trị phù thũng, chữa viêm bàng quang, tiểu rắt, đầy bụng. Trạch tả ích thận, hỗ trợ chức năng bàng quang, thông tiểu…
Các vị hợp lại, nhờ đó chính khí được khôi phục, thận khí tự kiện thang.

Chứng tiểu đêm, tiết tả do tỳ thận hư hàn

Biểu hiện: Ngũ canh tiết tả, gần tảng sáng đau quanh vùng rốn, bụng sôi, ruột đau quặn, sau khi đại tiện thì các chứng đều giảm, tay chân lạnh, mạch trầm nhược.
Phương pháp điều trị: Ôn thận tỳ thận, sáp trường chỉ tả
Bài thuốc -“Tứ thần hoàn” : Phá cố chỉ 2 lạng, ngô thù du 1 lạng, nhục đậu khấu 2 lạng, ngũ vị tử 2 lạng.
Cách dùng: Ngày uống 3 lần, mỗi lần 15g. uống trước khi ăn.
Phương giải bài thuốc: Phá cốt chỉ ôn bổ thận dương làm chủ dược; ngô thù du ấm tỳ vị, ôn trung tán hàn; nhục đậu ôn tỳ thận, sáp trường chỉ tả; ngũ vị tử liễm âm ích khí; sinh khương tán hàn, hành thủy; đại táo bổ tỳ, dưỡng vị.
Toàn phương là thuốc ôn bổ tỳ thận hỗ trợ điều trị tiểu đêm, tiểu tiện sẻn, đại tiện lỏng.

Điều trị tiểu đêm bằng các biện pháp không dùng thuốc Y học cổ truyền mang lại hiệu quả cao như: Châm cứu, Cấy chỉ, Xoa bóp bấm huyệt, Dưỡng sinh…

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC