Mỡ máu cao thì kiêng ăn gì?

mỡ máu cao

Mỡ máu cao là gì?

Lipid (hay nói nôm na là mỡ) là một thành phần quan trọng trong cơ thể, góp mặt trong nhiều bộ phận như cấu trúc màng tế bào, tiền chất tạo vitamin D và một số hormon, giúp cơ thể phát triển bình thường, khỏe mạnh. Các loại lipid máu bao gồm: LDL, HDL và triglyceride.

Rối loạn chuyển hóa lipid máu (hay mỡ máu cao, rối loạn mỡ máu) được định nghĩa khi có một hoặc nhiều rối loạn sau: tăng cholesterol toàn phần trong máu, tăng triglyceride máu, tăng LDL-cholesterol (cholesrol xấu) hoặc giảm HDL-cholesterol (cholesterol tốt).

Biểu hiện của mỡ máu cao là gì?

Hầu như tình trạng mỡ máu cao không có triệu chứng cụ thể, rõ ràng. Thông thường, điều này chỉ được phát hiện trong quá trình xét nghiệm máu định kỳ hoặc cho đến khi người bệnh gặp phải một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như đột quỵ hay nhồi máu cơ tim.

Nguyên nhân nào gây ra mỡ máu cao?

Yếu tố di truyền

Đây là nguyên nhân gây nên tình trạng mỡ máu cao nguyên phát,  rối loạn mỡ máu ở loại này chủ yếu là do yếu tố di truyền. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh khá hiếm và thường xuất hiện ở độ tuổi trước thiếu niên. Thế nhưng, đây lại chính là yếu tố gây ra rất nhiều bệnh lý liên quan đến tim mạch nghiêm trọng từ sớm và có thể làm cho tuổi thọ của người bệnh bị hạn chế.

Ít vận động

Tình trạng ít hoạt động thể chất, thậm chí không tập thể dục, lười vận động làm gia tăng các axit béo bão hòa trong cơ thể, dẫn đến tăng mức cholesterol xấu.

Thói quen ăn uống không lành mạnh

Nếu có chế độ ăn uống thiếu khoa học, không chỉ những người thừa cân béo phì, mà ngay cả những người thiếu cân cũng sẽ bị mỡ máu cao

Lạm dụng rượu bia

Tiêu thụ lượng rượu quá mức cho phép sẽ dẫn đến sự gia tăng các lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL-C).

Một số bệnh lý:

Một số bệnh lý cũng có thể gây ra tình trạng rối loạn mỡ máu như: suy giáp, hội chứng thận hư, hội chứng Cushing, đái tháo đường,…

Ngoài ra, do một số thuốc ( corticoid, ức chế miễn dịch, thuốc ngừa thai…) có thể dẫn đến mỡ máu cao.

Mỡ máu cao có nguy hiểm không?

Mỡ máu cao sẽ dẫn đến sự tích tụ và hình thành mảng bám bên trong mạch máu theo thời gian, được gọi là xơ vữa động mạch. Càng để lâu và không được điều trị, mảng bám sẽ càng lớn, dẫn đến các mạch máu bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn. Những người bị xơ vữa động mạch phải đối mặt với nguy cơ cao mắc nhiều bệnh lý khác nhau, tùy thuộc vào mạch máu nào bị tắc nghẽn.

Bệnh động mạch vành

Động mạch vành là mạch máu cung cấp máu đến tim và khi tim không nhận đủ máu do sự cản trở của xơ vữa động mạch, tim sẽ bị yếu đi và ngừng hoạt động, có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc suy tim

Bệnh động mạch cảnh

Các động mạch cảnh mang máu từ tim lưu thông đến não. Bệnh động mạch cảnh xảy ra khi các mảng bám làm thu hẹp các động mạch này khiến não không thể nhận đủ máu giàu oxy, có thể dẫn đến một cơn thiếu máu thoáng qua hoặc đột quỵ.

Bệnh động mạch ngoại biên

Khi xơ vữa động mạch ảnh hưởng đến các động mạch ở chân hoặc tay, nó được gọi là bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Các động mạch ở chân và tay được gọi là “ngoại biên” bởi vì chúng cách xa trái tim và trung tâm của cơ thể. PAD phổ biến hơn ở chân nhưng cũng có thể xảy ra ở cánh tay.

PAD thường không có triệu chứng và chỉ có thể bắt đầu cảm nhận được triệu chứng khi động mạch ngoại biên bị tắc ít nhất 60%. Người bệnh có cảm giác đau, mỏi hoặc yếu ở chân, xảy ra khi vận động đi lại và giảm khi nghỉ ngơi (hay còn gọi là đau cách hồi). Đó là dấu hiệu của việc giảm lưu lượng máu do mảng bám ngày càng tăng trong động mạch.

PAD có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng ở chân và bàn chân cũng như ở những nơi khác trên cơ thể người bệnh. Đó là bởi vì tất cả các mạch máu được kết nối thông qua hệ thống tim mạch và vì vậy, mảng bám tích tụ ở một khu vực nhưng làm chậm toàn bộ mạng lưới mạch máu.

Tăng huyết áp

Tăng huyết áp và mỡ máu cao có mối liên hệ với nhau. Mảng bám cholesterol và canxi làm cho động mạch trở nên cứng và thu hẹp. Vì vậy, tim phải chịu áp lực cao để bơm máu qua động mạch, dẫn đến kết quả là huyết áp tăng quá cao.

Những biến chứng khác

Ngoài các biến chứng nguy hiểm kể trên, mỡ máu cao còn gây ra các biến chứng như gan nhiễm mỡ, béo phì, hội chứng chuyển hóa làm tăng nguy cơ bệnh lý đái tháo đường,… Ngoài ra, mức độ triglycerides cao (> 500 mg/dL ) có thể gây viêm tụy cấp.

Rối loạn lipid máu là một bệnh lý diễn biến từ từ, ít có biểu hiện và cần phát hiện sớm nhằm ngăn ngừa những biến chứng ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh.

Nguyên tắc ăn uống cho người mỡ máu cao

Đa số các trường hợp mỡ máu cao là do dinh dưỡng không hợp lý. Vì vậy, người bị mỡ máu cao ngoài việc sử dụng thuốc còn cần có một chế độ ăn uống hợp lý, kết hợp luyện tập thể dục thể thao thường xuyên để điều trị bệnh tích cực, hiệu quả.

Trong điều trị mỡ máu cao, để giảm cholesterol máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và bệnh mạch vành, chế độ ăn cho người bệnh cần phải tuân thủ những nguyên tắc sau:

  • Giảm tổng năng lượng ăn vào trong ngày để từ đó giảm cân theo chỉ số khối cơ thể (BMI) nếu có tình trạng thừa cân, béo phì. Trong một số trường hợp rối loạn chuyển hóa lipid nhẹ, bệnh có thể ổn định sau khi bệnh nhân áp dụng chế độ ăn giảm cân. Người bệnh cần giảm năng lượng trong khẩu phần ăn từng bước một, mỗi tuần giảm khoảng 300Kcal so với khẩu phần trước đó cho tới khi đạt được năng lượng tương ứng với mức BMI;
  • Giảm lượng chất béo (lipid) theo BMI: Chất béo chỉ nên chiếm 15 – 20% tổng năng lượng cung cấp cho cơ thể. Người bệnh cần hạn chế tiêu thụ các chất béo bão hòa, thay vào đó nên ăn các chất béo không bão hòa;
  • Đảm bảo lượng protein chiếm khoảng 12 – 20% tổng năng lượng, bao gồm đạm động vật và đạm thực vật. Tăng lượng đạm (protein) bằng cách ăn thịt ít béo và các sản phẩm chế biến từ đậu nành vì chúng chứa nhiều estrogen thực vật và isoflavones có tác dụng giảm nồng độ cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol và triglyceride trong cơ thể;
  • Sử dụng ngũ cốc kết hợp với khoai củ, chiếm khoảng 55 – 60% năng lượng khẩu phần.
  • Ăn nhiều rau quả, khoảng 500g/ngày để cung cấp đủ vitamin, khoáng chất và chất xơ cho cơ thể. Người bệnh nên sử dụng các loại rau củ quả giàu chất chống oxy hóa để giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành như: thực phẩm giàu vitamin E, beta-carotene, vitamin C và selen,…
  • Ăn nhạt khi có bệnh kèm theo như: tăng huyết áp, suy tim,…
  • Cung cấp đủ 2 – 2,5 lít nước/ngày.

Mỡ máu cao thì kiêng ăn gì?

Thực phẩm có hàm lượng Cholesterol cao

 Người bị mỡ máu cao cần chú ý hạn chế các thực phẩm giàu cholesterol trong mỗi bữa ăn. Một số loại thực phẩm có lượng cholesterol cao như:

  • Thịt đỏ:. Các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu…  thường chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa hơn các loại thịt khác. Điều này có thể chính là nguyên nhân khiến mỡ máu cao. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cũng cho biết lượng cholesterol trong thịt đỏ sẽ làm những bệnh tim sẵn có nặng hơn
  •  Da và nội tạng động vật :nội tạng động vật như: gan, lòng, não, mề… có thể  là thực phẩm bổ dưỡng cho nhiều người. Tuy nhiên, đây lại là món có thể làm tăng mức cholesterol cho người bệnh.

mỡ máu cao

  • Thịt mỡ
  • Lòng đỏ trứng: lòng đỏ trứng gà chứa khá nhiều cholesterol, do đó bạn chỉ nên ăn khoảng 4 lòng đỏ hoặc ít hơn mỗi tuần. Ngoài ra, bạn cũng cần cắt giảm những món chứa cholesterol khác trong ngày nếu đã ăn trứng.

Chất béo (lipid) no

Chất béo no không chỉ làm tăng hàm lượng cholesterol mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Do đó, cần hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa chất béo no như:

  • Dầu thực vật nhiều chất béo bão hòa như dầu cọ, dầu dừa, dầu hạnh nhân,…
  • Bơ thực vật
  • Kem phô mai: đây lại là thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao. Trong khoảng 28g kem phô mai có thể chứa 27mg cholesterol nên đây là món không thích hợp cho bệnh nhân máu nhiễm mỡ

Chất béo chuyển hóa (trans fat)

Chất mỡ không bão hòa thường tốt hơn cho cơ thể, nhưng có hai dạng theo cấu trúc hóa học là dạng cis và trans. Đa số chất béo không bão hòa tự nhiên là dạng cis. Tuy vậy, dạng trans có thể hình thành trong quá trình chế biến thức ăn, chất béo sẽ bị hydro hóa và thường gặp trong quá trình chiên, rán, margarine. Chất này có thể thấy trong:

  • Các thịt lợn, bò, bơ béo 
  • Thức ăn chế biến sẵn như mì ăn liền (loại có chiên tẩm), các đồ ăn nhanh, đồ ăn đóng sẵn có chiên rán…

 

mỡ máu cao

 Người bị mỡ máu cao thì nên hạn chế các thức uống có cồn

Bia rượu tuy không chứa cholesterol nhưng lại có thể chứa những chất có thể làm tăng lượng cholesterol xấu trong cơ thể như cồn, carb hay đường. Vậy nên, người bị mỡ máu cao cần hạn chế lượng đồ uống có cồn mình nạp mỗi ngày. Lượng đồ uống có cồn hợp lý là một ly đối với phụ nữ và hai ly đối với nam giới.

Thuốc lá

Tránh hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với thuốc lá có thể giúp cải thiện chỉ số cholesterol HDL-c, và ngăn ngừa nguy cơ tim mạch

Mỡ máu cao nên ăn gì?

Chất xơ và vitamin

mỡ máu cao

Chất xơ hòa tan có nhiều trong các loại đậu, hạt, ngũ cốc, hạt lanh, táo và các loại trái cây họ cam chanh. Cơ thể thực ra không có các enzyme nhất định để phá vỡ chất xơ hòa tan, nên chất xơ sẽ đi qua đường tiêu hóa, hút nước và tạo thành một hỗn hợp sền sệt.

Trên đường di chuyển, chất xơ hòa tan cũng sẽ hấp thụ mật, một chất được sản xuất bởi gan để tiêu hóa chất béo. Sau đó, chất xơ và mật kèm theo sẽ được bài tiết ra theo phân. Mật được tạo ra từ cholesterol, thế nên khi gan cần tạo ra nhiều mật hơn, nó sẽ kéo cholesterol ra khỏi máu, từ đó làm giảm cholesterol một cách tự nhiên.

Ngoài ra, người bị mỡ máu cao cũng cần tăng cường bổ sung vitamin – một nhân tố quan trọng giúp giảm thiểu hàm lượng cholesterol. Một số thực phẩm giàu chất xơ và vitamin đặc biệt tốt cho người bị bệnh tim mạch như: rau xanh, giá đỗ, táo, nấm hương và hành tây…, các loại ngũ cốc nguyên hạt…

Bạn nên ăn từ 400-500g rau xanh như: các loại rau họ cải, rau ngót, bông atiso…

Lượng chất xơ được khuyến nghị hàng ngày:

  • Nam giới dưới 50 tuổi: 38gram
  • Nam giới trên 50 tuổi: 30 gram
  • Phụ nữ dưới 50 tuổi: 25 gram
  • Phụ nữ trên 50 tuổi: 21 gram

Các loại thịt trắngSo với các loại thịt đỏ thì người bị mỡ máu cao nên sử dụng các loại thịt trắng như thịt gà, cá, vịt, ngan có hàm lượng cholesterol thấp hơn. Vì vậy bạn có thể chế biến các món ăn từ thịt trắng để hạn chế lượng mỡ xấu tích tụ trong cơ thể.

Tỏi và gừng – gia vị giúp hạ cholesterol hiệu quảTỏi có tác dụng làm giảm cholesterol trong máu và hạ huyết áp. Tuy nhiên tác dụng hạ cholesterol của tỏi chưa rõ ràng. Bạn vẫn có thể sử dụng tỏi để cải thiện tình trạng. Ngoài ra, gừng giúp giảm cholesterol toàn phần và triglyceride đồng thời tăng cholesterol HDL trong máu.

 Người bị mỡ máu cao nên ăn các loại cá và dầu thực vật

Như đã đề cập ở trên, các loại cá và dầu thực vật là những thực phẩm có chứa nhiều axit béo không no có tác làm giảm cholesterol, ngăn ngừa các bệnh về tim mạch. Vì vậy, nên duy trì ăn cá từ 2-3 lần/ tuần; các loại dầu thực vật có thể chế biến bằng cách xào hay trộn thức ăn hàng ngày, không nên sử dụng dầu dưới dạng chiên rán.

Người bị mỡ máu cao có thể sử dụng các loại dầu từ thực vật như:

  • Dầu bơ
  • Dầu oliu
  • Dầu hạt cải
  • Dầu ngô
  • Dầu hạt nho
  • Dầu đậu nành
  • Dầu cám gạo
  • Dầu mè
  • Dầu hạt hướng dương…

Trà xanh- thức uống giúp ích cho người mỡ máu cao

Nghiên cứu cho thấy việc uống trà xanh mỗi ngày có thể làm giảm lượng cholesterol toàn phần đến 7mg/dL và giảm cholesterol xấu đến 2mg/dL. Trà xanh làm giảm sự sản xuất cholesterol LDL trong gan, đồng thời tăng cường quá trình loại bỏ LDL ra khỏi máu. Ngoài ra, thành phần giàu chất chống oxy hóa trong trà xanh còn giúp ngăn chặn cholesterol LDL không bị oxy hóa và ngăn sự hình thành mảng xơ vữa trong động mạch.

Uống nước gì khi mỡ máu cao? Bạn có thể sử dụng trà xanh giảm mỡ máu bằng cách sắc nước trà tươi hoặc trà đã sao khô để uống mỗi ngày. Tuy nhiên, hãy nhớ là không nên uống nước trà lúc bạn đang đói, không uống trước khi đi ngủ và không uống lúc nước trà còn quá nóng.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.