Cường giáp là gì?
Tuyến giáp là một tuyến nhỏ, hình con bướm, có vị trí ở phía trước cổ. Các hormone được sản xuất bởi tuyến giáp là Thyroxine (T4) và Triiodothyronine (T3), các hormone giáp có vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, chuyển hóa và phát triển của cơ thể. Vì vậy, bất cứ vấn đề nào xảy ra với hoạt động của tuyến giáp đều có thể ảnh hưởng đến gần như mọi khía cạnh sức khỏe của cơ thể.
Cường giáp hay cường tuyến giáp là một hội chứng, không phải một bệnh riêng biệt do tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất nhiều hormone giáp hơn nhu cầu của cơ thể và làm tăng nồng độ hormone giáp trong máu.
Có nhiều bệnh gây ra hội chứng này, trong đó có thể kể đến bệnh Basedow, cường giáp do bướu nhân độc tuyến giáp, viêm tuyến giáp….
Cường giáp có những triệu chứng gì?
Những triệu chứng người bệnh cường giáp thường mắc phải nhất gồm:
- Sợ nóng
Người bị bệnh cường giáp thường sợ nhiệt độ cao, thời tiết nóng nực. Đôi khi nhiệt độ cơ thể kết hợp với nhiệt độ môi trường khiến họ luôn trong tình trạng nóng nực, cơ thể mệt mỏi, mất nước.
- Tim đập nhanh
Cảm giác rõ ràng nhất là tim đập mạnh, nhanh trong lồng ngực, khi triệu chứng này nặng hơn người bệnh có thể cảm thấy khó thở, đau ngực.
- Tiêu chảy
Hoạt động của nhu động ruột bị ảnh hưởng, gây ra tiêu chảy, mất nước kéo dài.
- Tăng tiết mồ hôi
Rối loạn hoạt động tuyến tiết mồ hôi kết hợp với thân nhiệt cao khiến bệnh nhân thường xuyên ra mồ hôi kể cả khi ngủ hay không vận động.
- Sụt cân
Bệnh nhân cường giáp có thể vẫn có chế độ ăn bình thường, kể cả là nhiều hơn thì vẫn không thể tăng cân. Thậm chí họ còn bị sụt nhiều kg chỉ trong một vài tháng, nguyên nhân do dinh dưỡng nạp được sử dụng cho hoạt động chuyển hóa quá mức, dẫn đến thiếu hụt cho những nhu cầu khác của cơ thể.
- Thay đổi tính tình
Bệnh cường giáp cũng ảnh hưởng đến tâm trạng và tính tình của bệnh nhân, họ dễ lo lắng, cáu giận vô cớ hơn.
- Bướu cổ
Tuyến giáp nằm ở vùng cổ bị phì đại, phình to gây ra bướu cổ, tình trạng bướu cổ này khác với bướu cổ do thiếu iot.
- Run tay
Chứng run tay ở bệnh nhân cường giáp không thể tự kiểm soát, biên độ run nhỏ nhưng tần số nhanh. Bằng mắt thường khó có thể phân biệt triệu chứng này, bạn hãy đặt tờ giấy lên mu bàn tay giữ nguyên trên bàn, dao động của tờ giấy sẽ thấy rõ.
- Rối loạn giấc ngủ:
Người bệnh cường giáp hay bị khó ngủ, giấc ngủ không yên, giấc ngủ ngắn hơn bình thường.
- Yếu mệt:
Mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức, người bệnh không muốn vận động nhiều
- triệu chứng ở mắt:
Người bệnh cường giáp có biểu hiện thường ở 2 mắt như: Chói mắt, chảy nước mắt, nóng rát mắt. Cảm giác cộm mắt như có bụi bay vào mắt, ánh mắt long lanh, sắc. Lồi mắt, phù quanh mắt, phù kết mạc, liệt cơ vận nhãn gây song thị, mắt nhìn lên và liếc ngang không được .
Nguyên nhân nào gây ra cường giáp?
Các nguyên nhân chủ yếu gây bệnh cường tuyến giáp bao gồm:
Bệnh Basedow (Bệnh Graves)
Khoảng 80- 90% người bị cường giáp là do bị bệnh Basedow (hay còn gọi là bệnh Graves, bướu giáp độc lan tỏa…). Trong bệnh này xuất hiện các kháng thể kích thích tế bào tuyến giáp làm tuyến giáp to ra và tăng sản xuất hormone tuyến giáp (T3 và T4) gây cường giáp . Loại cường giáp này có xu hướng phát triển trong gia đình và thường xảy ra ở phụ nữ trẻ có độ tuổi từ 20-50 tuổi.
Các nhân tuyến giáp hoạt động quá mức
Các nhân tuyến giáp là những cục u trong tuyến giáp của bạn. Các nhân tuyến giáp phổ biến và thường lành tính, chỉ có 1 tỷ lệ rất nhỏ chứa tế bào ung thư. Tuy nhiên, một hoặc nhiều nhân tuyến giáp có thể hoạt động quá mức và sản xuất quá nhiều hormone tuyến giáp. Điều này thường xuất hiện ở những người lớn tuổi.
Viêm tuyến giáp
Viêm tuyến giáp là bệnh tổn thương tuyến giáp do nhiễm virus vi khuẩn, do miễn dịch hoặc thuốc.
Tuyến giáp bị viêm làm phá hủy cấu trúc thông thường của các nang tuyến giáp, dẫn đến hormone tuyến giáp dự trữ bị rò rỉ ra ngoài tuyến giáp.
Cường tuyến giáp có thể kéo dài đến 3 tháng, sau đó cấu trúc mô học của tuyến giáp lại trở lại bình thường. Tuyến giáp của bạn có thể trở nên kém hoạt động và tình trạng đó gọi là suy giáp. Suy giáp thường kéo dài từ 12-18 tháng, tuy nhiên tình trạng này có thể diễn ra vĩnh viễn.
Một số loại viêm tuyến giáp có thể gây ra tình hoạt động quá mức ở tuyến giáp và sau đó gây ra suy giáp:
- Viêm tuyến giáp bán cấp: Thường xảy ra ở phụ nữ trong độ tuổi 30-50. Bệnh thường xảy ra sau khi nhiễm siêu vi vài tuần lễ với sưng, đau vùng cổ và biểu hiện triệu chứng cường giáp. Nguyên nhân gây ra viêm tuyến giáp bán cấp vẫn chưa được xác định rõ, tuy nhiên tình trạng này có thể liên quan đến nhiễm trùng do virus hoặc vi khuẩn gây ra.
- Viêm tuyến giáp sau sinh: Loại viêm tuyến giáp này phát triển trong vòng 1 năm sau khi phụ nữ sinh con.
- Viêm tuyến giáp âm thầm: Loại viêm tuyến giáp này phát triển âm thầm vì nó không gây đau, mặc dù tuyến giáp có thể to lên.
Sản xuất nhiều TSH
Bình thường tuyến giáp sản xuất hormon tuyến giáp (T3 và T4) dưới sự điều khiển của tuyến yên nằm trên não, thông qua hormone tuyến yên là TSH (Thyroid Stimulating Hormone). Trong một số trương hợp tuyến yên sản xuất quá nhiều hormone TSH làm cho tuyến giáp tăng cường hoạt động tiết ra nhiều hormone tuyến giáp gây nên các triệu chứng của cường giáp
Một số trường hợp tăng sản xuất TSH
- Thai trứng: trong bệnh này xuất hiện hoạt chất có tác dụng giống như TSH
- U thùy trước tuyến yên: u thùy trước tuyến yên tăng sản xuất TSH hoặc các u khác tăng sản xuất hoạt chất giống như TSH
Tiêu thụ nhiều i-ốt
Tuyến giáp sử dụng i-ốt để tạo ra hormone tuyến giáp. Lượng i-ốt bạn tiêu thụ ảnh hưởng đến lượng hormone tuyến giáp mà tuyến giáp tạo ra. Ở một số người, tiêu thụ một lượng lớn i-ốt có thể khiến tuyến giáp tạo ra quá nhiều hormone tuyến giáp. Một số loại thuốc có thể chứa nhiều i-ốt, ví dụ như thuốc tim amiodarone. Rong biển và các chất bổ sung từ rong biển cũng chứa nhiều i-ốt.
Sử dụng quá nhiều thuốc hormone tuyến giáp
Một số người dùng thuốc hormone tuyến giáp để điều trị suy giáp có thể dùng quá liều. Nếu bạn dùng thuốc hormone tuyến giáp, bạn nên đến gặp bác sĩ ít nhất mỗi năm một lần để kiểm tra nồng độ hormone tuyến giáp. Bạn có thể cần phải điều chỉnh liều nếu mức hormone tuyến giáp của bạn quá cao.
Một số loại thuốc khác cũng có thể tương tác với thuốc hormone tuyến giáp để nâng cao mức độ hormone. Nếu bạn dùng thuốc nội tiết tố tuyến giáp, hãy hỏi bác sĩ về các tương tác khi bắt đầu dùng thuốc mới.
Cường giáp có nguy hiểm không?
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, cường giáp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm bao gồm:
Biến chứng tim mạch: tình trạng nhịp tim nhanh thường gặp ở bệnh nhân cường giáp, các rối loạn nhịp nghiêm trọng hơn như rung nhĩ có thể gặp phải. Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới tình trạng suy tim ở người bệnh cường giáp.
Cơn bão giáp: khi tình trạng hormone tăng quá cao, các triệu chứng đột ngột trở nên nặng nề, lúc này, tính mạng của người bệnh có thể bị đe dọa nếu không kịp thời được chẩn đoán và điều trị.
Lồi mắt ác tính: Trong cường giáp do bệnh Basedow, người bệnh có thể bị lồi mắt, thường xuyên chảy nước mắt và nhạy cảm hơn đối với ánh sáng, hay kèm theo viêm kết mạc, tổn thương giác mạc.
Chẩn đoán cường giáp bằng phương pháp nào?
Khi bạn có các dấu hiệu cường giáp, hãy đến cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám và đưa ra các cận lâm sàng thích hợp để chẩn đoán bệnh.
Xét nghiệm cần được làm là: định lượng TSH, FT3, FT4. Nếu bạn bị cường giáp, kết quả xét nghiệm của bạn sẽ biểu hiện bằng việc tăng nồng độ FT4, FT3 và TSH giảm.
Các cận lâm sàng khác có thể được bổ sung để đánh giá kích thước tuyến giáp và tìm nguyên nhân của hội chứng cường giáp như là: siêu âm tuyến giáp, siêu âm doppler tuyến giáp.
Điều trị cường giáp như thế nào?
Ba phương pháp chính điều trị cường giáp là:
- Dùng thuốc
Dùng thuốc để kiểm soát triệu chứng:
Bệnh nhân thường được khởi trị chẹn beta (nếu không có chống chỉ định) ngay khi chẩn đoán cường giáp. Các thuốc này làm giảm trương lực hệ beta-adrenergic nên làm giảm triệu chứng cường giáp gồm hồi hộp trống ngực, nhịp tim nhanh, run tay, … Kết hợp thionamide và chẹn beta cải thiện triệu chứng tốt hơn đơn trị liệu thionamide.
Dùng thuốc để giảm tổng hợp hormon giáp:
Thuốc kháng giáp: Thuốc kháng giáp methimazole (Thyrozol®) hoặc trong một số trường hợp hiếm gặp là propylthiouracil (PTU) có thể được kê đơn nếu bác sĩ chọn điều trị cường giáp bằng cách ngăn chặn khả năng tạo ra hormone mới của tuyến giáp. Methimazole hiện được ưa chuộng hơn do ít tác dụng phụ nghiêm trọng hơn. Các loại thuốc này có tác dụng kiểm soát tốt tuyến giáp hoạt động quá mức và không gây tổn thương vĩnh viễn cho tuyến giáp.
Phụ nữ tuổi sinh sản trong thời gian điều trị cường giáp, sau khi đã ổn định tình trạng cường giáp và dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa nội tiết vẫn có thể có thai và sinh đẻ bình thường.
Khoảng 0,5% trường hợp có thể có tai biến giảm bạch cầu trong 3 tháng đầu điều trị với thuốc kháng giáp. Hiếm gặp tình trạng vàng da được cho là do tắc mật.
Kết quả điều trị: 60-70% khỏi bệnh. Khoảng 30% tái phát sau khi ngưng điều trị nội khoa
- Iod phóng xạ:
phương pháp này phá hủy tế bào tuyến giáp, giảm khả năng sản xuất hormone giáp.
Bệnh nhân được điều trị với uống iod phóng xạ (Iod 131). Phương pháp này an toàn cho bệnh nhân trên 40 tuổi, thể trạng yếu không cho phép điều trị nội khoa hay phẫu thuật. Không được dùng cho thai phụ, trẻ em vì nguy cơ đột biến gen.
Suy giáp có thể xảy ra sau nhiều năm điều trị với iod phóng xạ và cần phải điều trị thay thế với hormon tuyến giáp levothyroxin suốt đời.
Cường giáp là bệnh nội tiết thường gặp (chiếm 10% dân cư) đi kèm với nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Cường giáp cũng không phải là căn bệnh nan y mà hoàn toàn có thể chữa lành được và đưa người bệnh trở lại với đời sống lao động, sinh hoạt bình thường
- Phẫu thuật tuyến giáp:
Phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc gần toàn bộ tuyến giáp.
Triệu chứng cải thiện rõ vài tuần đầu sau mổ.
.Sau khi tuyến giáp của bạn được cắt bỏ, nguồn gốc gây bệnh của bạn không còn nữa và bạn có thể sẽ trở thành suy giáp. Cũng như suy giáp phát triển sau khi điều trị bằng liệu pháp phóng xạ, nồng độ hormone tuyến giáp của bạn có thể được khôi phục về bình thường bằng cách điều trị mỗi ngày một lần với thuốc bổ sung hormone tuyến giáp.
Khoảng 1% có thể bị tai biến tổn thương dây thần kinh quặt ngược gây khàn tiếng hoặc giọng nói yếu, hoặc tổn thương tuyến cận giáp gây co giật do hạ canxi máu.
Tỷ lệ tái phát khoảng 20%.
Có thể điều trị cường giáp bằng Y học cổ truyền không?
Theo Y học cổ truyền, bệnh cường giáp thuộc phạm trù chứng “can hỏa”, “anh lựu”. Chứng anh lưu phát sinh không do âm dương chính khí kết thũng thì cũng do ngũ tạng ứ huyết, trọc khí đàm trệ gây ra. Bệnh liên quan đến rối loạn tình chí; bệnh lý chủ yếu là do khí uất, đàm kết, huyết ứ, hỏa uất, âm hư gây nên.
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng mà cường giáp được phân thành các thể sau theo Y học cổ truyền: Can khí uất trệ hóa hỏa, Tâm âm hư,… cùng các phép trị: Sơ can thanh nhiệt lý khí giải uất, Dưỡng tâm âm,…
Các phương pháp điều trị theo Y học cổ truyền:
- Dùng thuốc
Các bài thuốc thường được sử dụng như: Đơn chi tiêu dao tán gia giảm, Bá tử dưỡng tâm hoàn,…
Các vị thuốc thường dùng: Sài hồ, Chi tử, Bạc hà, Sinh khương, Bạch thược, Đương quy, Phục linh, Đơn bì, Bạch truật, Thiên ma, Câu đằng, Thạch quyết minh, Cúc hoa, Bá tử nhân, Câu kỷ tử, Mạch môn, Huyền sâm, Thục địa,..
- Phương pháp không dùng thuốc
Các phương pháp châm cứu như Hào châm, Nhĩ châm, Cấy chỉ,… rất hiệu quả trong việc cải thiện triệu chứng như hồi hộp, nóng trong người, run tay chân, vã mồ hồi,…
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
- PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
- Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
- Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
- Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC