Bệnh trĩ là bệnh thường gặp nhất trong các bệnh hậu môn trực tràng, tỷ lệ bệnh nhân lưu hành ước khoảng 25 – 40% dân số, gặp nhiều cả nam và nữ
Bệnh trĩ là gì?
Bệnh trĩ là tình trạng sưng và phồng lên của các cụm tĩnh mạch bên trong hậu môn trực tràng. Đám rối tĩnh mạch này nằm ở lớp dưới niêm được nâng đỡ bởi cấu trúc mô sợi đàn hồi. Tình trạng gia tăng áp lực thường xuyên như rặn đi cầu, kèm ứ máu liên tục sẽ dẫn đến phình giãn và tạo các búi trĩ vào trong lòng ống hậu môn. Đồng thời càng lớn tuổi, các cấu trúc mô liên kết nâng đỡ ngày càng bị suy yếu, các búi trĩ tụt dần ra khỏi lỗ hậu môn dẫn đến trĩ nội sa.
Phân loại trĩ
Hai loại bệnh trĩ là trĩ nội và trĩ ngoại, được phân chia qua ranh giới là đường răng lược, .
Dựa theo cấu trúc giải phẫu, bệnh trĩ được chia thành 2 loại: Trĩ nội và trĩ ngoại.
Trĩ nội khi những búi trĩ nằm trên đường răng lược và trĩ ngoại khi những búi trĩ nằm dưới đường răng lược, được phủ bởi da
Trĩ nội
Trĩ nội hình thành gần cuối trực tràng, người bệnh không thể nhìn thấy hoặc sờ thấy, trừ trường hợp bị sa ra ngoài.
Bệnh trĩ nội có thể khó chẩn đoán hơn bệnh trĩ ngoại vì khối trĩ nằm ẩn bên trong trực tràng. Ở nam giới do cơ sàn chậu chắc, trĩ nội ít sa ra ngoài nên người bệnh chỉ đến khám lúc có biến chứng chảy máu. Ai cũng có thể mắc bệnh trĩ nội nhưng phổ biến nhất là những người từ 28 – 50 tuổi.
Dựa vào mức độ nặng nhẹ mà các bác sĩ chia bệnh trĩ nội thành 4 cấp độ:
- Độ 1: Trĩ chỉ to trong lòng ống hậu môn, khi đại tiện trĩ không sa ra ngoài;
- Độ 2: Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn khi đi đại tiện, sau đó tự co lên;
- Độ 3: Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn khi đi đại tiện, sau đi ngoài người bệnh thường phải lấy tay đẩy búi trĩ vào lại trong hậu môn
- Độ 4: Búi trĩ sa thường xuyên ở ngoài hậu môn hoặc đẩy vào hậu môn khó, khi đi lại hoặc gắng sức búi trĩ dễ tụt ra ngoài hậu môn.
Trĩ ngoại:
Là búi trĩ nằm dưới đường răng lược, được phủ bởi da. Trĩ ngoại thường nhẹ và ít gây biến chứng.
Một vấn đề người bệnh dễ nhầm lẫn là “trĩ nội” độ 3, độ 4, khi bị sa ra ngoài thì nghĩ là “trĩ ngoại”!
Những dấu hiệu cho biết bạn có thể đang bị bệnh trĩ
- Một trong những dấu hiệu bạn hay thấy là khi đi đại tiện ra máu:
Đây là hiện tượng chảy máu mỗi khi đại tiện. Ban đầu có thể là vài giọt dính ở phân, giấy vệ sinh, nhưng sau đó có thể chảy thành tia với lượng nhiều hơn.
- Dấu hiệu thứ hai, cũng rất dễ nhận biết, đó là đau rát hậu môn:
Đặc biệt là khi đi đại tiện. Điều này lý giải từ những va chạm của búi trĩ gây cảm giác đau rát cho người bệnh. Nguyên nhân xuất phát từ tình trạng táo bón nên thường xuyên phải rặn và dẫn đến đau rát.
- Dấu hiệu thứ ba là ngứa hoặc kích thích ở vùng hậu môn: do dịch nhầy từ sự bài tiết của niêm mạc ống hậu môn.
- Dấu hiệu thứ tư là sưng đỏ hậu môn: Sưng phồng xung quanh hậu môn do các búi trĩ tạo nên, khi quan sát có thể nhìn thấy các bọng máu nổi lên gây đau đớn cho người bệnh.
- Thứ năm là dấu hiệu sa búi trĩ – lòi búi trĩ: Là biểu hiện sau khoảng thời gian mắc trĩ. Ban đầu sa xuống hậu môn nhưng vẫn có thể tự co lên được. Sau đó phải dùng tay đẩy lên hoặc người bệnh sờ thấy búi trĩ nằm ở rìa hậu môn.
Điều quan trọng cần lưu ý là triệu chứng chảy máu phổ biến trong cả bệnh ung thư đại trực tràng và bệnh trĩ nội. Vì vậy, người bệnh nên đến đến bệnh viện để được thăm khám và chẩn đoán nếu bị chảy máu trực tràng, đặc biệt khi triệu chứng này kèm với các dấu hiệu nghi ngờ khác.
Nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ
Thông thường máu sẽ di chuyển từ tim và đi theo động mạch đến hậu môn để nuôi các mô, sau đó trở về tim theo đường tĩnh mạch. Tuy nhiên, nếu quá trình di chuyển máu từ hậu môn về tim theo đường tĩnh mạch không mang hết nhưng máu ở động mạch vẫn di chuyển đến sẽ khiến tĩnh mạch bị căng phồng, dồn trệ và tạo điều kiện thuận lợi để hình thành búi trĩ.
Mặt khác, cấu trúc mô liên kết nâng đỡ ở những người lớn tuổi sẽ ngày một suy yếu. Bệnh trĩ có thể phát triển bất cứ lúc nào khi có thêm áp lực lên trực tràng. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh trĩ có thể bao gồm:
- Táo bón và tiêu chảy: Những tình trạng này đều gây áp lực cho khu vực trực tràng, hoặc do rặn quá mạnh trong trường hợp táo bón hoặc do đi đại tiện nhiều lần khi bị tiêu chảy. Tiêu chảy và táo bón thông thường chỉ cần thay đổi chế độ ăn uống và lối sống là có thể điều trị được, trường hợp có liên quan đến các bệnh lý khác như hội chứng ruột kích thích (IBS) và viêm ruột (IBD) cần gặp bác sĩ chuyên khoa.
- Mang thai và sinh nở: Nhiều phụ nữ mắc bệnh trĩ khi mang thai, do thai nhi khi phát triển có thể gây ra các áp lực lên các tĩnh mạch. Ngoài ra, việc căng thẳng trong quá trình sinh nở cũng có thể dẫn đến bệnh trĩ.
- Béo phì: Những người béo phì có nguy cơ cao mắc cả bệnh trĩ nội và trĩ ngoại vì tăng áp lực xung quanh trực tràng và do béo phì có thể liên quan đến chế độ ăn uống kém và lối sống ít vận động.
- Ngồi lâu: Việc ngồi lâu có thể gây căng thẳng quá mức cho vùng trực tràng. Chính vì thế hoạt động thường xuyên là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa bệnh trĩ và các vấn đề sức khỏe hậu môn trực tràng khác
Những đối tượng nào dễ bị bệnh trĩ
- Người hay bị táo bón, hoặc tiêu chảy làm tăng tần suất bệnh trĩ, rặn làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch gây căng giãn và ứ máu.
- Chế độ ăn ít chất xơ,
- Uống ít nước
- Uống rượu bia
- Hay ăn đồ cay nóng
- Thừa cân và béo phì, làm gia tăng tần suất bệnh
- Gia tăng áp lực ổ bụng gặp trong những người thường xuyên lao động nặng như khuân vác, vận động viên cử tạ, quần vợt,…, đứng lâu, ngồi nhiều như thư ký, thợ may, nhân viên bán hàng làm gia tăng áp lực ổ bụng cản trở sự hồi lưu máu về tim đưa đến giãn tĩnh mạch hậu môn.
- Hay quan hệ tình dục qua đường hậu môn
- Thói quen ngồi bồn cầu lâu hoặc rặn nhiều khi đi đại tiện
- U vùng tiểu khung bao gồm u đại trực tràng, u ở tử cung
- Thai nhiều tháng làm cản trở hồi lưu máu trở về tim gây giãn tĩnh mạch.
Những biến chứng có thể gặp phải khi bị bệnh trĩ
Các biến chứng phổ biến nhất của bệnh trĩ có thể kể đến:
- Thiếu máu: thường xuyên chảy máu hậu môn có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu mãn, suy giảm các chỉ số hồng cầu trong máu. Mặc dù không đe dọa tính mạng nhưng thiếu máu mãn làm người bệnh luôn trong trạng thái kiệt sức, suy nhược cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.Ở trường hợp nặng, người bệnh có thể cần truyền máu hoặc nhập viện điều trị.
Đặc biệt, xuất huyết do trĩ ở nam giới thường nghiêm trọng hơn nữ. Nguyên nhân là do đường hậu môn ở nữ không sâu, trĩ nội sớm lòi ra ngoài, giúp phát hiện và điều trị sớm. Trong khi đó, đường hậu môn ở nam giới sâu hơn nên khó phát hiện, một khi tiêu ra máu thì búi trĩ đã rất to, mất máu nhiều và khó điều trị.
- Trĩ sa nghẹt: búi trĩ thò ra ngoài hậu môn và không thể thụt vào trong có thể gây tắc các mạch máu. Bệnh nhân thấy búi trĩ sưng to, căng đỏ, không thể dùng tay đẩy vào do rất đau. Tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng hoại tử búi trĩ
- Tắc mạch: cục máu đông rất dễ hình thành trong mạch máu của búi trĩ khi tình trạng máu lưu thông bị ứ trệ. Biến chứng này gây đau, và tình trạng nặng sẽ hơn khi có hoại tử.
Tắc mạch trĩ ngoại thì vùng rìa hậu môn sẽ thấy khối phồng nhỏ màu xanh, đi kèm cảm giác đau rát khi sờ, căng. Tắc mạch trong trĩ nội thì có cảm giác đau và cộm trong sâu và triệu chứng không rầm rộ như trĩ ngoại.
- Viêm loét, nhiễm trùng: có thể viêm da quanh hậu môn, viêm nhú hoặc viêm khe gây ngứa ngáy, đau rát vùng hậu môn. Nhiễm trùng xảy ra khi có loét hoặc hoại tử búi trĩ, làm vết thương tiếp xúc với phân chứa lượng lớn vi trùng.
- Ung thư đại trực tràng: một cuộc nghiên cứu kéo dài suốt 10 năm (2000 – 2010) trên quy mô lớn của Đại học Y Khoa Đài Trung (Đài Loan) đã chỉ ra mối liên hệ rõ ràng giữa trĩ và ung thư đại trực tràng: Người mắc bệnh trĩ có nguy cơ ung thư đại trực tràng gấp 2,9 lần người bình thường hoặc người mắc các bệnh lý khác; điều trị trĩ giúp giảm 50% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.
Điều trị bệnh trĩ như thế nào?
Trước hết cần ngăn chặn các yếu tố thuận lợi phát sinh bệnh trĩ bằng cách:
- Tránh các chất kích thích như cà phê, rượu, trà, các thức ăn nhiều gia vị như ớt, tiêu.
- Uống nước đầy đủ.
- Ăn nhiều chất xơ.
- Tập thể dục và chơi các môn thể thao nhẹ như bơi lội, đi bộ. Điều trị các bệnh mạn tính hiện có như viêm phế quản, dãn phế quản, bệnh lỵ…
- Tập thói quen đi cầu đều đặn hàng ngày.
- Khi phát hiện bị trĩ cần đi khám để có chẩn đoán và điều trị hợp lý, không nên tự ý sử dụng thuốc dễ gây ra nhiều biến chứng.
- Không nên ngồi lâu. Nếu làm việc văn phòng thì nên đứng dậy đi lại mỗi 30 phút một lần
- Tránh các hoạt động gây áp lực lên vùng hậu môn trực tràng như nâng tạ hoặc nâng vật nặng
- Không quan hệ tình dục qua đường hậu môn
Điều trị nội khoa: Vệ sinh tại chỗ bằng ngâm nước ấm 15 phút/lần x 2 – 3 lần/ngày. Có thể sử dụng thuốc uống có tác dụng trợ tĩnh mạch, dẫn xuất từ flavonoid ( như daflon) cùng với các thuốc đặt tại chỗ là các tác nhân kháng viêm, vô cảm tại chỗ… Tuỳ theo mức độ tổn thương, vị trí và số lượng búi trĩ mà có thể sử dụng các biện pháp điều trị vật lý như tiêm xơ, thắt vòng cao su, quang đông hồng ngoại…
Điều trị ngoại khoa: thường được xem là phương sách cuối cùng khi các phương pháp nội khoa và thủ thuật nêu trên không hiệu quả. Chỉ định phẫu thuật thường chỉ áp dụng cho các búi trĩ nội độ 3, độ 4, trĩ có huyết khối, trĩ vòng sa và trĩ xuất huyết trầm trọng. Hai loại phẫu thuật được dùng nhiều nhất hiện nay là phẫu thuật bằng phương pháp Milligan Morgan và Longo.
Điều trị bệnh trĩ bằng Y học cổ truyền
Theo Y học cổ truyền, có nhiều nguyên nhân gây ra trĩ:
- Thường do ăn uống không điều độ, ăn quá nhiều chất chua cay, tửu sắc quá độ làm “thấp nhiệt nội sinh” đưa xuống đại tràng gây nên bệnh.
- Hoặc do bệnh tả lỵ lâu ngày; những người do công việc phải ngồi lâu hoặc đứng lâu, mang vác nặng; đại tiện táo bón, phụ nữ có thai… đều gây nên âm dương bất hòa, khí huyết rối loạn, trọc khí ứ trệ lưu trú ở hậu môn gây nên bệnh.
- Do tạng phủ vốn hư, tình chí rối loạn, nhiệt độc nội uẩn làm cho khí huyết ủng trệ, kết tụ ở hậu môn thành bệnh trĩ.
- Hoặc do nguyên nhân ngoại cảm ( phong, thấp, táo, nhiệt) hạ trú ở hậu môn gây nên.
- Búi trĩ sa xuống là do khí huyết trung tiêu bị suy yếu và trương lực cơ giảm.
Tùy vào những trường hợp và nguyên nhân gây bệnh khác nhau mà thầy thuốc mà thầy thuốc sẽ đưa ra bài thuốc phù hợp cho từng bệnh nhân. Các bài thuốc thường được sử dụng như:Hoạt huyết địa hoàng thang gia giảm, Bổ trung ích khí thang gia giảm, Hoè hoa tán gia giảm…
Ngoài phương pháp dùng thuốc, bác sĩ cũng có thể sử dụng thêm phương pháp châm cứu. Một số huyệt thường được sử dụng như: Bách hội, Trường cường, Tỳ du, Vị du, Quan nguyên, Khí hải, Thứ liêu, Túc tam lý, Tam âm giao, Đại trương du…
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC