Bệnh tiểu đường tuýp 2 là gì ?
Bệnh tiểu đường hay đái tháo đường có hai dạng chính là bệnh tiểu đường tuýp 1 và bệnh tiểu đường tuýp 2 (hay từng được gọi là bệnh tiểu đường khởi phát ở người lớn).
Bệnh tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hóa không đồng nhất, có đặc điểm glucose huyết (hay đường trong máu) tăng do khiếm khuyết về tiết insulin, về tác động của insulin, hoặc cả hai. Tăng glucose mạn tính trong thời gian dài gây nên những rối loạn chuyển hóa carbohydrate, protide, lipide, gây tổn thương ở nhiều cơ quan khác nhau, đặc biệt ở tim và mạch máu, thận, mắt, thần kinh
Cơ chế của bệnh tiểu đường tuýp 2
Tất cả mọi người đều có một lượng glucose (đường) ở trong máu. Cơ thể của bạn cần glucose để tạo ra năng lượng. Thông thường, cơ thể phân hủy thức ăn thành glucose và đưa vào máu. Insulin, nội tiết tố do tuyến tụy của bạn tạo ra, sẽ giúp glucose đi từ máu vào các tế bào từ đó có thể được sử dụng để tạo ra năng lượng.
Đái tháo đường tuýp 2 gây ra do mỡ, gan và tế bào ở các cơ không không phản ứng phù hợp với insulin. Tình trạng này gọi là kháng insulin. Kết quả là glucose không thể vào trong tế bào để giúp bạn dự trữ năng lượng và dẫn đến lượng glucose trong máu quá cao gây ra hiện tượng tăng đường huyết
Theo thời gian, lượng đường trong máu cao có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng ở tim, mắt, thận, thần kinh, nướu và răng của bạn.
Những yếu tố thúc đẩy gây bệnh tiểu đường tuýp 2:
- Gien: các nhà khoa học đã tìm thấy các đoạn DNA khác nhau ảnh hưởng đến cách cơ thể tạo ra insulin.
- Thừa cân/béo phì: được xem là nguyên nhân gây bệnh tiểu đường tuýp 2 do tình trạng kháng insulin. Thế nhưng, không phải ai thừa cân cũng mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Người thừa cân béo phì có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn khoảng 6 lần so với người bình thường.
- Hội chứng chuyển hóa: người bị kháng insulin thường đối diện với một nhóm các biểu hiện bao gồm lượng đường trong máu cao, mỡ thừa quanh eo, huyết áp cao, cholesterol và chất béo trung tính cao.
- Gan mất cân bằng “điều phối” glucose. Bản thân insulin có vai trò vận chuyển glucose vào tế bào để tạo năng lượng nuôi cơ thể hoặc lưu trữ ở gan dưới dạng glycogen khi cơ thể dư glucose. Thế nhưng, ở một số trường hợp, gan bị suy giảm chức năng cân bằng chuyển hóa glucose dẫn tới kháng insulin, không dung nạp glucose và đái tháo đường.
- Các tế bào sử dụng insulin không hiệu quả nên glucose không thể đi nuôi cơ thể. Điều này có thể gây ra phản ứng dây chuyền, dẫn đến bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Tế bào beta tụy suy giảm chức năng. Nếu các tế bào tạo ra insulin gửi sai số lượng vào sai thời điểm, lượng đường trong máu sẽ bị giảm. Lượng đường trong máu cao cũng có thể làm hỏng các tế bào tạo ra insulin.
Những dấu hiệu nào cho nào cho biết bạn có thể đang mắc bệnh tiểu đường tuýp 2
Ở giai đoạn đầu, bệnh hầu như không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Khi tiến triển có thể xuất hiện một số triệu chứng. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp ở những người mắc:
- Tiểu nhiều:
Lúc này, thận phải tăng cường làm việc để lọc thải lượng đường dư thừa ra bên ngoài. Do đó, người bệnh phải đi tiểu thường xuyên.
- Khát nước, khô miệng:
Đây là triệu chứng đầu tiên khi mắc do hiện tượng tiểu nhiều làm tăng nhu cầu sử dụng nước của cơ thể, để bù vào lượng nước đã mất. Vì vậy, người bệnh luôn cảm thấy khát nước và uống nhiều nước liên tục.
- Giảm cân bất thường:
Giảm cân bất thường không rõ nguyên nhân là một trong những triệu chứng của bệnh. Khi lượng lớn glucose trong cơ thể được thận đào thải ra ngoài, thì lượng calories do glucose tạo ra cũng sẽ mất dần, dẫn đến sụt cân bất thường ở người bệnh.
- Vết thương lâu lành:
Lượng glucose trong máu cao làm hệ thống miễn dịch bị suy yếu. Vì vậy, khi cơ thể bị thương dù chỉ là một vết xước nhỏ thì thời gian vết thương lành lại lâu hơn rất nhiều so với người bình thường.
- Tầm nhìn mờ đi:
Với những người bình thường thì tầm mắt của họ có thể phóng xa đến gần. Tuy nhiên với những người mắc bệnh thì lượng glucose trong máu tăng cao, làm thủy tinh thể bị sưng phồng khiến cho việc điều tiết của mắt bị cản trở. Do đó, tầm nhìn bị ảnh hưởng và mờ đi.
Ngoài ra còn có một số triệu chứng như:
- Mệt mỏi
- Ăn nhiều nhưng vẫn mau đói
- Cáu kỉnh
- Ngứa ran hoặc tê ở bàn tay hoặc bàn chân
- Bị nhiễm trùng nhiều hơn
Những yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh tiểu đường
- Cân nặng: Cơ thể bạn càng có nhiều mỡ thì các tế bào càng trở nên đề kháng với insulin
- Lười vận động: Bạn càng ít vận động thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 càng cao. Hoạt động thể chất giúp bạn kiểm soát cân nặng của bạn, sử dụng glucose như một nguồn năng lượng và làm cho các tế bào trở nên nhạy cảm hơn với insulin.
- Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ tăng nếu cha mẹ hoặc anh chị em có bệnh tiểu đường tuýp 2
- Chủng tộc: Mặc dù vẫn không rõ ràng lý do tại sao, nhưng một số dân tộc – trong đó có người da đen, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ và người Mỹ gốc Á – có nguy cơ mắc bệnh cao hơn
- Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tăng khi bạn già đi, đặc biệt là sau 45 tuổi. Điều này có thể là do bạn có xu hướng tập thể dục ít hơn, giảm cơ và tăng cân theo độ tuổi. Nhưng bệnh tiểu đường tuýp 2 cũng đang gia tăng đáng kể ở trẻ em, thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi
- Tiểu đường thai kỳ: Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường khi đang thai, nguy cơ tiền tiểu đường và tiểu đường tuýp 2 sau này tăng lên. Nếu bạn đã sinh con nặng hơn 4 kg, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang – một tình trạng phổ biến đặc trưng của thời kỳ kinh nguyệt không đều, tóc mọc nhanh và béo phì – làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường
- Huyết áp cao: Huyết áp trên 140/90 (mm/Hg) có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2
- Cholesterol và triglyceride bất thường: Nếu bạn có ít HDL-cholesterol “tốt”, nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 tăng lên. Triglyceride là một loại chất béo có trong máu. Người có nhiều triglyceride có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Bác sĩ có thể cho bạn biết nồng độ cholesterol và triglyceride trong máu của bạn là bao nhiêu.
Chẩn đoán bệnh tiểu đường như thế nào?
Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để tìm các dấu hiệu của bệnh tiểu đường tuýp 2.
- HbA1c: Xét nghiệm đo mức đường huyết trung bình của một người trong khoảng 2 hoặc 3 tháng.
- Glucose huyết tương lúc đói hay còn gọi là xét nghiệm đường huyết lúc đói là xét nghiệm đo lượng đường huyết khi bụng đói. Bạn sẽ được yêu cầu không ăn hoặc uống bất cứ thứ gì (trừ nước) trong 8 giờ trước khi thử nghiệm.
- Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống. Phương pháp này kiểm tra lượng đường trong máu trước và sau 2 giờ uống nước ngọt để xem xét cách cơ thể xử lý đường.
Biến chứng của bệnh tiểu đường tuýp 2 là gì?
Bệnh tiểu đường tuýp 2 gây nên những biến chứng nghiêm trọng cho cơ thể, cơ chế chung để giải thích cho các biến chứng này là do lượng đường trong máu cao khiến các mạch máu, dây thần kinh bị tổn thương, khả năng miễn dịch suy yếu và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng ở bệnh nhân tiểu đường. Và các biến chứng của bệnh tiểu đường có thể xảy ra với nhiều bộ phận, cơ quan trong cơ thể:
- Biến chứng cấp tính: lượng đường máu tăng cao khiến bệnh nhân rơi vào hôn mê tăng áp lực thẩm thấu. Nguy cơ tử vong do hôn mê tăng đường huyết là rất cao.
Hạ đường huyết: Xảy ra khi mức đường huyết giảm xuống 3,6mmol/l với những biểu hiện đói cồn cào, mệt mỏi, bủn rủn tay chân, vã mồ hôi, choáng váng, hồi hộp đánh trống ngực. Nguyên nhân có thể do dùng thuốc quá liều, ăn uống kiêng khem không đúng cách, luyện tập quá sức, nghiện bia rượu. Nếu không điều trị kịp thời có thể rơi vào tình trạng hôn mê, đối diện nguy cơ tử vong.
Nhiễm toan ceton: Là hệ quả của những chuyển hóa dở dang do thiếu insulin gây ra. Đây là tình trạng nhiễm độc do máu bị toan hóa vì tăng nồng độ axit. Nguy cơ tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
- Biến chứng tim mạch: bệnh tim mạch là nguyên nhân phổ biến nhất gây tử vong ở người đái tháo đường. Ảnh hưởng do tăng đường huyết có thể gây ra các bệnh lý động mạch vành (dẫn đến nhồi máu cơ tim) và đột quỵ. Huyết áp cao, cholesterol cao, glucose máu cao và các yếu tố nguy cơ khác góp phần làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch.
- Biến chứng thần kinh: đường máu tăng cao khiến mao mạch nuôi dưỡng dây thần kinh bị tổn thương, đặc biệt là ở chân. Tổn thương thần kinh này được gọi là bệnh lý thần kinh ngoại biên và có thể dẫn đến đau, ngứa và mất cảm giác.
Mất cảm giác là dấu hiệu đặc biệt nghiêm trọng vì nó khiến bạn mất chú ý với các chấn thương, dẫn đến nhiễm trùng nặng có thể phải cắt cụt chi. Những người tiểu đường có nguy cơ cắt cụt chi cao gấp 25 lần so với người bình thường.
Ngoài ra, biến chứng tiểu đường tuýp 2 có thể làm tổn thương sợi thần kinh kiểm soát tiêu hóa gây nên tình trạng ói mửa, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa và có thể gây nên tình trạng rối loạn cương dương ở nam giới.
- Biến chứng thận: thận chứa hàng triệu búi mạch máu nhỏ giữ chức năng lọc chất thải khỏi cơ thể. Khi đường máu tăng cao khiến hệ thống lọc này bị tổn thương dẫn đến suy thận.
- Biến chứng mắt làm tổn thương mạch máu võng mạc dẫn tới giảm thị lực hoặc có thể gây mù hoàn toàn. Biến chứng tiểu đường tuýp 2 làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đục tinh thể, glaucoma.
- Tổn thương da lâu lành: máu huyết lưu thông kém sẽ khiến các vết thương lâu lành hơn và có thể bị nhiễm trùng.
Điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 như thế nào?
Điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 bao gồm sự kết hợp giữa thay đổi lối sống và dùng thuốc.
Thay đổi thói quen sinh hoạt
Chế độ ăn kiêng và tập thể dục có thể giúp đạt được mức đường huyết mục tiêu:
- Giảm cân: Giảm thêm 5% – 7% trọng lượng cơ thể hoặc duy trì mức cân nặng hiện tại giúp giảm, ổn định mức đường huyết. Ngoài ra, việc kiểm soát khẩu phần ăn và các loại thực phẩm lành mạnh cũng cách cải thiện sức khỏe.
- Ăn uống lành mạnh: Không có chế độ ăn uống cụ thể cho người bệnh tiểu đường tuýp 2. Do đó, hãy lập kế hoạch ăn uống tập trung vào các yếu tố:
- Ăn ít calo hơn
- Cắt giảm lượng carbs tinh chế, đặc biệt là đồ ngọt
- Thêm rau và trái cây vào chế độ ăn uống
- Thu nạp nhiều chất xơ hơn
- Tập thể dục. Duy trì hoạt động thể chất 30 – 60 phút mỗi ngày thông qua các hoạt động như: đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga … Lưu ý, nếu dùng thuốc giảm lượng đường trong máu, cần ăn nhẹ trước khi tập.
- Theo dõi lượng đường trong máu tại nhà. Tùy vào phương pháp điều trị, đặc biệt nếu người bệnh đang sử dụng insulin, bác sĩ sẽ sẽ đưa ra kế hoạch kiểm tra lượng đường trong máu, tần suất thực hiện kiểm tra đường huyết tại nhà.
Dùng thuốc
Nếu giải pháp thay đổi lối sống không giúp người bệnh đái tháo đường type 2 đạt được mức đường huyết mục tiêu, người bệnh có thể cần dùng thuốc.
Các loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 thường là các loại thuốc giúp cơ thể sử dụng glucose tốt hơn. Một số loại thuốc phổ biến bao gồm:
- Biguanides như metformin
- Sulfonylureas như glimepiride, gliclazide
- Thiazolidinediones như rosiglitazone, pioglitazone
- Thuốc ức chế alpha-glucosidase như acarbose hoặc miglitol
- Thuốc ức chế ức chế DPP-4 như alogliptin, linagliptin
- Meglitinides như nateglinide, repaglinide
- Thuốc ức chế vận chuyển glucose sodium (SGLT2) như dapagliflozin, canagliflozin
Nếu các loại thuốc kể trên không hiệu quả, người bệnh cần phải được tiêm insulin để giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Insuline không thể uống qua đường miệng vì axit trong bao tử sẽ phá hủy nó, do đó phải tiêm dưới da.
Lượng đường huyết cần phải được kiểm tra thường xuyên (thường là ít nhất một lần mỗi ngày). Ngoài sự chăm sóc của bác sĩ chính phụ trách bạn, còn có các chuyên gia (chuyên gia nội tiết, bác sĩ nhãn khoa…) giúp ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC