Sỏi thận là một căn bệnh có thể khiến bạn phải trải qua những cơn đau vô cùng khó chịu. Liệu có cách phòng bệnh sỏi thận giúp bạn cải thiện sức khỏe ngay tại nhà?
Sỏi thận là kết quả của một số chất rắn tạo thành tinh thể tích tụ trong thận. Có 4 loại sỏi thận chính, nhưng phổ biến hơn cả là sỏi canxi (chiếm đến 80% số trường hợp mắc sỏi thận). Các dạng sỏi thận còn lại ít phổ biến hơn bao gồm sỏi struvite, axit uric và cysteine.
Trường hợp sỏi nhỏ, bạn có thể không cảm thấy các triệu chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi kích thước sỏi lớn hơn, bạn có thể gặp phải các cơn đau dữ dội, nôn mửa và chảy máu. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy, nếu bạn đã từng mắc sỏi thận thì bạn có đến 50% nguy cơ sẽ bị sỏi thận lại trong vòng khoảng 5 – 10 năm.
Sỏi thận là bệnh đường tiết niệu thường gặp nhất. Sỏi thận có biểu hiện khá đa dạng, từ tình trạng âm thầm gây thận ứ nước không triệu chứng đến những cơn đau quặn bụng phải đi cấp cứu.
Nguyên nhân bệnh Sỏi thận
Trong quá trình hoạt động, thay vì thải các chất độc hòa tan và nước tiểu ra ngoài thì lại để lắng đọng lại và tạo thành các viên sỏi trong thận. Với chức năng là cơ quan giữ cân bằng nước cho cơ thể đồng thời loại bỏ và đào thải các chất độc hại cho cơ thể qua đường nước tiểu, khi bị sỏi thận, chức năng đó không được thực hiện hiệu quả. Tùy từng thời gian, vị trí và độ lắng đọng mà các viên sỏi có kích thước khác nhau.
Sỏi thận hình thành, di chuyển đến bất kỳ vị trí nào trên đường đi của nước tiểu. Có thể kể đến các nguyên nhân sỏi thận như sau:
- Uống nước không đủ dẫn đến tình trạng nước tiểu bị cô đặc, nồng độ các tinh thể bão hòa trong nước tiểu.
- Dị dạng bẩm sinh hoặc do nước tiểu không thể thoát ra bị tích trữ lại lâu dần tạo thành sỏi.
- Bệnh nhân bị phì đại tiền liệt tuyến, u xơ, túi thừa trong bàng quang làm cho nước tiểu bị đọng lại ở khe kẽ.
- Nằm một chỗ một thời gian dài.
- Nhiễm trùng vùng sinh dục tái đi tái lại.
- Chế độ ăn uống chưa khoa học, sử dụng nhiều oxalate, canxi, dùng lâu dài một số loại thuốc như acetazolamide, thuốc lợi tiểu quai, thiazide, glucocorticoids, theophyline, vitamin D, vitamin C…
Các loại sỏi thận
Sỏi ở hệ tiết niệu thường được phân loại theo thành phần hóa học, bao gồm:
- Sỏi calcium là loại sỏi thường gặp nhất, chiếm 80-90%, gồm sỏi Calci Oxalat, Calci Phosphat. Calci Oxalat chiếm tỷ lệ cao ở các nước nhiệt đới như Việt Nam. Sỏi này rất cứng và cản quang, có hình dáng gồ ghề, màu vàng hoặc màu nâu
- Sỏi phosphat thường gặp là loại Magnésium Ammonium Phosphate hay còn gọi là sỏi nhiễm trùng, thường do nhiễm trùng niệu lâu ngày gây ra, đặc biệt là do vi khuẩn proteus.. Sỏi có màu vàng và hơi bở. Loại sỏi này thường rất lớn có thể lấp kín các đài bể thận gây ra sỏi san hô.
- Sỏi acid uric hình thành do quá trình chuyển hóa chất purine tăng trong cơ thể. Các nguyên nhân có thể làm tăng chuyển hoá purine như sử dụng nhiều thức ăn có chứa nhiều chất purine (như lòng heo, lòng bò, thịt cá khô, nấm…), hoặc bệnh nhân bị gout, hoặc sỏi hình thành do phân hủy các khối ung thư khi dùng thuốc hóa trị liệu.
- Sỏi cystine được hình thành do sai sót của việc tái hấp thu chất cystine ở ống thận. Sỏi này tương đối ít gặp ở Việt Nam. Sỏi cystine là sỏi không cản quang, có bề mặt trơn láng.
Triệu chứng bệnh Sỏi thận
Sỏi thận di chuyển và gây tắc nghẽn được biết là nguyên nhân gây ra những cơn đau quặn thận dữ dội. Các triệu chứng của sỏi thận có thể không xảy ra cho đến khi sỏi bắt đầu di chuyển xuống niệu quản. Cơn đau dữ dội này được gọi là cơn đau quặn thận. Bệnh nhân có thể bị đau ở một bên hông lưng hoặc bụng lan sau lưng, hiếm khi đau cân đối 2 bên.
Ở nam giới, cơn đau xuất phát từ thận có thể lan đến vùng bẹn. Cơn đau quặn thận xuất hiện và thuyên giảm, nhưng có thể dữ dội. Những người bị đau quặn thận có xu hướng kích thích bồn chồn do đau nhiều và thành cơn
Các triệu chứng khác của sỏi thận có thể bao gồm:
- Máu trong nước tiểu (nước tiểu đỏ, hồng hoặc nâu)
- Nôn mửa
- Buồn nôn
- Nước tiểu đổi màu hoặc có mùi hôi
- Ớn lạnh
- Sốt
- Nhu cầu đi tiểu thường xuyên (tiểu dắt)
- Đi tiểu một lượng nhỏ nước tiểu
Trong trường hợp một viên sỏi thận nhỏ, bệnh nhân có thể không bị đau hoặc không có bất kỳ triệu chứng nào khi viên sỏi đi qua đường tiết niệu của bệnh nhân.
Để bảo vệ sức khỏe, bạn có thể áp dụng 9 cách phòng bệnh sỏi thận sau đây nhé.
Tăng lượng chất lỏng, uống nhiều nước
Để phòng tránh sỏi thận cần phải uống đủ nước. Nước được cung cấp đủ sẽ không chỉ làm máu lưu thông tốt hơn, hòa tan các chất mà còn làm nhiệt độ cơ thể được điều hòa tốt hơn đặc biệt trong mùa hè oi bức. Hơn thế nữa nó giúp thải trừ các chất cặn bã để ngăn ngừa bệnh tật.

Nếu tính theo hoạt động bình thường của cơ thể thì lượng nước tiểu khoảng 1.500ml/ngày, lượng nước qua đường mồ hôi và đường tiêu hóa khoảng 500-1.000ml, như vậy nhu cầu về nước là từ 2.000 đến 2.500ml mỗi ngày. Nhu cầu này tăng lên hay giảm đi tùy theo tính chất công việc và đặc biệt là theo thời tiết. Tuy nhiên dù trong hoàn cảnh nào đi nữa, hình thành cho mình một thói quen uống đủ nước là vô cùng hữu ích.
Tuy nhiên, không nên uống các loại nước uống nhiều đường, nhất là đối với người béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp. Hạn chế sử dụng nước đá vì nó có thể gây hỏng men răng. Trong một số trường hợp đặc biệt chẳng hạn như những người bị suy tim, suy thận… cần phải có ý kiến của bác sĩ điều trị khi uống nước để có một chế độ nước phù hợp.
Nên dùng nước chanh
Uống ít nhất 1 ly nước chanh mỗi ngày giúp giảm nguy cơ bị sỏi thận. Chất axit citric có trong quả chanh giúp ngăn chặn các khoáng chất và những thành tố khác của nước tiểu dính vào nhau, hình thành sỏi thận. Nước chanh được làm từ quả chanh hoặc chất cô đặc của chanh, cung cấp đầy đủ axit citric, còn các loại bột hương vị chanh có đường sẽ không đem lại lợi ích tương tự.

Vitamin C
Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc bổ sung vitamin C có liên quan đến nguy cơ bị sỏi thận cao hơn. Một lượng lớn vitamin C bổ sung có thể làm tăng sự bài tiết oxalate trong nước tiểu, vì một số vitamin C có thể được chuyển đổi thành oxalate trong cơ thể.
Một nghiên cứu thực hiện trên một nhóm nam giới từ độ tuổi trung niên trở lên cho thấy những người bổ sung vitamin C có thể bị sỏi thận cao gấp đôi so với những người không dùng chất bổ sung. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý rằng vitamin C tự nhiên từ các nguồn thực phẩm, chẳng hạn như chanh lại không liên quan đến nguy cơ gia tăng bệnh sỏi thận.
Giảm lượng đạm
Một chế độ ăn nhiều protein (đạm) động vật, chẳng hạn như thịt, cá và sữa có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi thận. Một lượng lớn protein động vật có thể làm tăng bài tiết canxi và giảm mức độ citrate.
Ngoài ra, nguồn protein động vật rất giàu purin. Các hợp chất này được phân hủy thành axit uric và có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi axit uric. Tất cả các loại thực phẩm có chứa purin, nhưng hàm lượng sẽ có nhiều khác biệt. Thận, gan và các loại thịt nội tạng khác có hàm lượng purin rất cao, ngược lại, các thực phẩm có nguồn gốc thực vật lại chứa rất ít chất này.
Ăn nhạt và hạn chế lượng natri
Chế độ ăn nhiều muối làm tăng nguy cơ bị sỏi thận canxi. Khi có quá nhiều muối trong nước tiểu khiến canxi không được tái hấp thu từ nước tiểu vào máu. Điều này khiến canxi trong nước tiểu cao, có thể dẫn đến sỏi thận.Ăn ít muối giúp giữ lượng canxi trong nước tiểu thấp hơn. Canxi trong nước tiểu càng thấp thì nguy cơ hình thành sỏi thận càng thấp. Vì vậy, để giảm lượng natri hãy đọc kỹ nhãn thực phẩm.Thực phẩm nổi tiếng là có nhiều natri bao gồm:
- Thực phẩm chế biến sẵn chẳng hạn như: Khoai tây chiên và bánh quy giòn, bim bim,..
- Thức ăn đóng hộp: Súp đóng hộp, rau đóng hộp, thịt cho bữa trưa, gia vị, thực phẩm có chứa bột ngọt, thực phẩm chứa natri nitrat, thực phẩm có chứa natri bicacbonat bột nở).
Hạn chế các thức ăn chứa nhiều oxalat
Một số viên sỏi thận được tạo thành từ oxalat, một hợp chất tự nhiên có trong thực phẩm liên kết với canxi trong nước tiểu để tạo thành sỏi thận. Hạn chế thực phẩm giàu oxalat có thể giúp ngăn ngừa hình thành sỏi.
Thực phẩm giàu oxalat là: Rau bina ( rau chân vịt), sô cô la, khoai lang, khoai tây, cà phê, củ cải, đậu phộng, hạt điều, hạnh nhân, sản phẩm làm từ đậu nành, cám lúa mì….
Tuy nhiên, các thực phẩm chứa nhiều oxalate cũng rất tốt cho sức khỏe, vì vậy, một chế độ ăn ít oxalate không phải lúc nào cũng được khuyến nghị cho tất cả các bệnh nhân mắc sỏi thận. Hiện nay, chế độ ăn ít oxalate chỉ được đề xuất cho những bệnh nhân bị tăng oxy máu, một tình trạng đặc trưng bởi nồng độ oxalate cao trong nước tiểu.
Cách phòng bệnh sỏi thận bằng magie
Magie là một khoáng chất quan trọng mà bạn có thể chưa tiêu thụ đủ lượng cần thiết. Magie có liên quan đến hàng trăm phản ứng trao đổi chất trong cơ thể bạn, trong đó có quá trình sản sinh năng lượng và các hoạt động của cơ bắp.
Nhiều nghiên cứu cho thấy magie có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận canxi do magie làm giảm sự hấp thụ oxalate trong ruột. Nhu cầu magie được khuyến nghị hàng ngày là 400mg. Nếu muốn tăng lượng magie trong chế độ ăn uống, bạn có thể bổ sung thêm bơ, các loại đậu và đậu phụ đều là những nguồn thực phẩm tốt.
Cách phòng bệnh sỏi thận bằng canxi
Nhiều người vẫn thường có suy nghĩ rằng cần hạn chế lượng canxi để giảm bớt nguy cơ hình thành sỏi canxi. Thật ra, đây là một quan điểm hoàn toàn sai lầm. Vấn đề nằm ở cách bạn chọn nguồn canxi bổ sung.
Nhiều nghiên cứu cho thấy việc uống bổ sung canxi sẽ làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận, nhưng chế độ ăn với thức ăn có chứa nhiều canxi lại giảm nguy cơ sỏi thận. Nguyên nhân được đưa ra là bởi hằng ngày, trong thực phẩm chúng ta ăn vào đều có chứa oxalate. Khi trong khẩu phần ăn có chứa nhiều canxi thì canxi sẽ kết hợp với oxalate tại ruột và đi ra ngoài cơ thể theo đường tiêu hóa qua phân.
Ngược lại, khi bạn uống bổ sung canxi thì canxi sẽ hấp thu nhanh qua thành ruột vào máu, và kết hợp với oxalate tại thận, lắng đọng lâu ngày hình thành nên sỏi thận qua đường tiểu tiện.
Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các loại thuốc bạn đang dùng
Dùng một số đơn thuốc hoặc thuốc không kê đơn có thể dẫn đến sỏi thận.
Một số loại thuốc này là:
- Thuốc thông mũi: Các loại thuốc như ephedrine và guaifenesin có thể tạo ra sỏi bao gồm các sản phẩm này khi chúng được bài tiết vào nước tiểu.
- Thuốc lợi tiểu: Triamterene và Thuốc lợi tiểu quai, chẳng hạn như furosemide và acetazolamide, vì chúng có thể làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu.
- Thuốc ức chế protease: Indinavir sulfate, một chất ức chế protease được sử dụng để tăng số lượng tế bào CD4 + và giảm hiệu giá HIV-RNA ở bệnh nhân HIV và AIDS, làm tăng đáng kể nguy cơ tạo sỏi bằng indinavir. Ngoài ra, bệnh nhân AIDS bị viêm gan B, viêm gan C hoặc bệnh máu khó đông và những người dùng kết hợp kháng sinh TMP-SMX có nguy cơ bị sỏi thận cao hơn.
- Thuốc chống co giật: Felbamate, topiramate và zonisamide làm tăng nguy cơ sỏi.
- Steroid: Sử dụng corticosteroid lâu dài có thể làm tăng hấp thu canxi ở ruột, dẫn đến tăng canxi niệu và tăng nguy cơ tạo sỏi chứa canxi.
- Tác nhân hóa trị liệu: Một số liệu pháp hóa trị ung thư dẫn đến phá vỡ tế bào và có thể gây ra sỏi axit uric.
- Thuốc tăng acid uric: Các loại thuốc thuộc nhóm này, chẳng hạn như colchicine và probenecid, gây tăng acid uric niệu và do đó làm tăng nguy cơ tạo acid uric cũng như sỏi canxi.
- Các sản phẩm aspirin (salicylate).
- Thuốc kháng vi-rút, chẳng hạn như acyclovir.
Bạn dùng các loại thuốc này càng lâu thì nguy cơ bị sỏi thận càng cao. Nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào trong số này, hãy nói chuyện với bác sĩ về các lựa chọn thuốc khác. Bạn không nên ngừng dùng bất kỳ loại thuốc nào được kê đơn mà không có sự chấp thuận của bác sĩ.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC