Vitamin D và 8 công dụng tuyệt vời

vitamin D

Tổng quan

Vitamin D (còn được gọi là “calciferol”) là một loại vitamin tan trong chất béo có mặt rất ít trong thức ăn tự nhiên, được kích hoạt tổng hợp khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Đây là một loại vitamin thiết yếu giúp điều chỉnh canxi và phốt pho trong cơ thể. Trong thời gian có ánh sáng mặt trời, vitamin D được lưu trữ trong chất béo và sau đó được giải phóng khi không có ánh sáng mặt trời. Vào những tháng mùa đông, ít ánh nắng mặt trời có thể khiến việc sản xuất vitamin D giảm hoặc mất hoàn toàn.

Vì vitamin D có mặt rất ít trong thức ăn tự nhiên nên nó được thêm vào những loại khác và có sẵn dưới dạng thực phẩm bổ sung.

Trong thực phẩm và thực phẩm bổ sung, vitamin D có hai dạng chính, D 2 (ergocalciferol) và D 3 (cholecalciferol), chỉ khác nhau về mặt hóa học ở cấu trúc chuỗi bên của chúng. Cấu trúc hóa học của vitamin D3 được xác định là kết quả của việc chiếu tia cực tím vào hợp chất 7-dehydrocholesterol.

Cả hai dạng đều được hấp thu tốt ở ruột non. Sự hấp thu xảy ra bằng cách khuếch tán thụ động đơn giản và theo cơ chế liên quan đến các protein mang màng ruột . Sự hiện diện đồng thời của chất béo trong ruột giúp tăng cường hấp thu vitamin D, nhưng một số vitamin này được hấp thụ ngay cả khi không có chất béo trong chế độ ăn uống. Lão hóa hay béo phì đều không làm thay đổi sự hấp thụ vitamin D từ ruột .

Vitamin D thu được từ ánh nắng mặt trời, thực phẩm và chất bổ sung là trơ về mặt sinh học và phải trải qua hai quá trình hydroxyl hóa trong cơ thể để kích hoạt. Quá trình hydroxyl hóa đầu tiên, xảy ra ở gan, chuyển đổi vitamin D thành 25-hydroxyvitamin D [25(OH)D], còn được gọi là “calcidiol”. Quá trình hydroxyl hóa thứ hai xảy ra chủ yếu ở thận và tạo thành 1,25-dihydroxyvitamin D [1,25(OH)2D] có hoạt tính sinh lý, còn được gọi là “calcitriol”

Nồng độ 25(OH)D trong huyết thanh hiện là chỉ số chính về tình trạng vitamin D. Nó phản ánh vitamin D được sản xuất nội sinh và thu được từ thực phẩm và chất bổ sung . Trong huyết thanh, 25(OH)D có thời gian bán hủy tuần hoàn khá dài là 15 ngày. Nồng độ huyết thanh của 25(OH)D được báo cáo ở cả nanomol trên lít (nmol/L) và nanogam trên mililit (ng/mL). Một nmol/L bằng 0,4 ng/mL và 1 ng/mL bằng 2,5 nmol/L.

Đánh giá tình trạng vitamin D bằng cách đo nồng độ 25(OH)D trong huyết thanh rất phức tạp bởi sự thay đổi đáng kể của các xét nghiệm hiện có (hai xét nghiệm phổ biến nhất liên quan đến kháng thể hoặc sắc ký) được sử dụng bởi các phòng thí nghiệm tiến hành phân tích  . Do đó, kết quả có thể thấp hoặc cao giả, tùy thuộc vào xét nghiệm được sử dụng và phòng thí nghiệm.

Chương trình Tiêu chuẩn hóa Vitamin D quốc tế đã phát triển các quy trình chuẩn hóa phép đo 25(OH)D trong phòng thí nghiệm để cải thiện thực hành y tế công cộng và lâm sàng.

Trái ngược với 25(OH)D, 1,25(OH)2D lưu hành nói chung không phải là một chỉ số tốt về tình trạng vitamin D vì nó có thời gian bán hủy ngắn tính bằng giờ và nồng độ trong huyết thanh được điều chỉnh chặt chẽ bởi hormone tuyến cận giáp, canxi và phốt phát. Mức độ 1,25(OH)2D thường không giảm cho đến khi thiếu vitamin D trầm trọng.

Tác dụng của vitamin D

  • Giúp xương khỏe mạnh, dẻo dai

Mặc dù vitamin D không thể “tự thân” tác động đến sự phát triển của xương, nhưng chúng giữ vai trò cực kỳ quan trọng với cấu trúc xương bằng cơ chế thúc đẩy hấp thụ canxi và phospho, đồng thời có khả năng cân bằng nội mô 2 chất này trong cơ thể chúng ta. Vì vậy, chúng được xem là yếu tố đầu vào quan trọng để canxi và phospho có mặt trong mô xương, cuối cùng là sự tăng trưởng chiều cao.

Chúng ta cần vitamin D để kích thích ruột hấp thụ canxi hoặc thu hồi canxi mà thận bài tiết ra ngoài. Thiếu vitamin này, trẻ em có thể bị còi xương, dẫn đến chân vòng kiềng nghiêm trọng do xương bị mềm.

Tương tự, ở người lớn, thiếu vitamin D sẽ có biểu hiện như nhuyễn xương, hoặc làm mềm xương, loãng xương.

  • Giảm nguy cơ mắc bệnh cúm

vitamin D

Đây là nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học thuộc trường Đại học Y khoa Yale (Mỹ), thực hiện trên 198 người khỏe mạnh trong suốt mùa thu đông. Theo kết quả thu được cho thấy, những người đảm bảo duy trì nồng độ vitamin D (38ng/ml) thì hạn chế nguy cơ mắc bệnh cúm hơn so với người khác.

Trong một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí y khoa BMJ của Anh, thực hiện bởi Đại học Queen Mary ở London, thử nghiệm lâm sàng trên gần 11.000 người tại 14 quốc gia, các nhà khoa học nhận thấy vitamin D có tác dụng giúp phòng ngừa cảm cúm, các bệnh lây truyền qua đường hô hấp.

Mặc dù thế, đến nay vẫn chưa có một dẫn chứng thực sự chắc chắn khẳng định về vấn đề này. Tuy nhiên, việc bổ sung đầy đủ Vitamin D vẫn được khuyến cáo thực hiện vì vitamin D đóng một vai trò quan trọng trong chức năng miễn dịch cùng rất nhiều tác dụng của vitamin này.

  • Trẻ sơ sinh khỏe mạnh

Thiếu vitamin D dẫn đến huyết áp cao ở trẻ em. Các chuyên gia đã chỉ ra được mối liên hệ có thể có giữa mức vitamin D thấp và sự cứng thành mạch của trẻ em.

Trẻ nhỏ khi được hấp thụ vitamin D đầy đủ sẽ ít ốm vặt, ít mắc các bệnh viêm nhiễm và khỏe mạnh hơn, hệ miễn dịch cũng hoạt động hiệu quả hơn. Trẻ sơ sinh thường hấp thụ vitamin D đa phần từ sữa mẹ, vì thế mẹ nên lưu ý về chế độ dinh dưỡng trong suốt thời gian này.

Các mẹ cũng nên tìm hiểu các cách tăng cường vitamin này trong suốt thời gian mang thai để trẻ có được nguồn vitamin D dự trữ nhất định sau khi chào đời.

  • Giúp thai kỳ khỏe mạnh

Theo các chuyên gia, phụ nữ mang thai thiếu vitamin D có thể có nguy cơ cao bị tiền sản giật và sinh non . Các bác sĩ cũng đã chỉ ra mối liên hệ giữa tình trạng thiếu vitamin D có khả năng liên quan đến tiểu đường thai kỳ hay viêm âm đạo ở phụ nữ mang thai. Tuy vitamin D khá an toàn nhưng việc bổ sung cho phụ nữ mang thai cần thận trọng và thông qua bác sĩ có chuyên môn.

  • Vitamin D có thể chống lại bệnh tật

Một nghiên cứu thực hiện vào năm 2019, ghi nhận từ PubMed Central đã chỉ ra được công dụng của vitamin D có khả năng phòng được rất nhiều căn bệnh nguy hiểm khác như: tim mạch, huyết áp, đa xơ cứng (MS) và hỗ trợ hệ miễn dịch hiệu quả…

Đặc biệt theo ghi nhận mới nhất của PubMed Central, vitamin D có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh cúm và nhiễm trùng nặng do COVID-19.

Một đánh giá gần đây cũng chỉ ra rằng mức vitamin D góp phần gây ra hội chứng suy hô hấp cấp tính.

  • Vitamin D có thể điều chỉnh tâm trạng và giảm trầm cảm

Đây được xem là một trong những công dụng của vitamin D ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe của hệ thần kinh. Kết quả nhận được trên 7.534 người chỉ ra rằng những người trải qua cảm xúc tiêu cực đã cải thiện các triệu chứng sau khi được bổ sung vitamin D.

Một vài nghiên cứu khác đã xác định mức vitamin D thấp là một trong các nguyên nhân gây ra các triệu chứng đau cơ xơ hóa nghiêm trọng hơn, lo lắng và trầm cảm.

  • Vitamin D và bệnh đa xơ cứng

Bệnh đa xơ cứng (Multiple Sclerosis, viết tắt là MS) xảy ra phổ biến ở những khu vực xa xích đạo có nhiều nắng. Trong nhiều năm, các chuyên gia nghi ngờ có mối liên hệ giữa ánh sáng mặt trời, mức vitamin D và rối loạn tự miễn dịch này gây tổn hại cho các dây thần kinh.

Một bằng chứng mới hơn đến từ nghiên cứu về khiếm khuyết gen khiến nồng độ vitamin D thấp làm tăng nguy cơ mắc MS cao hơn so với những người không có khiếm khuyết gen. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa đủ bằng chứng khuyên dùng vitamin này để phòng ngừa hoặc điều trị bệnh MS.

  • Hỗ trợ giảm cân

Hiện tại, vẫn chưa có cơ sở nào chứng minh được vitamin D giúp giảm cân. Tuy vậy, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra được mối quan hệ giữa vitamin này và cân nặng.

Trong một nghiên cứu, những người bị béo phì được bổ sung vitamin D song song với thực hành chế độ ăn kiêng giảm cân đã giảm được nhiều cân hơn so với nhóm chỉ thuần ăn kiêng.

Trong một nghiên cứu khác của Đại học Cambridge, những người bổ sung canxi và vitamin D hàng ngày giảm cân nhiều hơn so với những người không được bổ sung. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng lượng canxi và vitamin D có tác dụng ngăn chặn sự thèm ăn hiệu quả.

Nhu cầu khuyến nghị về vitamin D

Bảng 2: Lượng Vitamin D được Khuyến nghị trong Chế độ ăn uống (RDA) 
Tuổi Nam giới Nữ giới Thai kỳ cho con bú
0-12 tháng* 10 mcg
(400 IU)
10 mcg
(400 IU)
1–13 tuổi 15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
14–18 tuổi 15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
19–50 tuổi 15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
51–70 tuổi 15 mcg
(600 IU)
15 mcg
(600 IU)
>70 năm 20 mcg
(800 IU)
20 mcg
(800 IU)

* Lượng tiêu thụ đầy đủ (AI)

Hàm lượng RDA cho vitamin D này được thiết lập trên cơ sở cơ thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ở mức tối thiểu nhất.

Việc phơi nắng trong 5-10 phút, 2-3 lần mỗi tuần, cho phép hầu hết mọi người sản xuất đủ vitamin D. Mặc dù thế, hàm lượng vitamin này trong cơ thể có xu hướng bị phá vỡ nhanh, mùa đông ít ánh nắng cũng khiến cho lượng dự trữ trở nên cạn kiệt.

Theo khuyến cáo của Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ, trẻ sơ sinh nên bổ sung vitamin D theo cách sau:

  • Nếu trẻ vẫn đang trong giai đoạn bú mẹ: mỗi ngày bổ sung khoảng 400 IU D3 ngay từ sau sinh. Trẻ nên được tiếp tục bổ sung cho đến khi trẻ cai sữa mẹ, dừng bổ sung sau 12 tháng tuổi khi trẻ chuyển sang dùng sữa công thức hoặc sữa bò nguyên chất có chứa vitamin D;

  • Trong trường hợp bé ăn sữa công thức với lượng sữa dưới 1 lít, hãy dùng thêm 400 IU vitamin D3 mỗi ngày cho bé theo dạng lỏng.

Thiếu hụt vitamin D có thể gây ra những triệu chứng gì?

Khi cơ thể không được cung cấp vitamin D một cách đầy đủ sẽ gây ra những dấu hiệu như sau:

  • Người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, không có sức để làm việc;

  • Thường xuyên có cảm giác đau nhức vùng cơ xương, hoặc dễ bị yếu cơ. Biểu hiện dễ nhận thấy nhất là hay cảm thấy mỏi khi đi bộ xa hoặc leo cầu thang;

  • Chỉ gặp các chấn thương nhẹ cũng dễ bị gãy xương.

Những ai có nguy cơ thiếu vitamin D

Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D cho cơ thể. Tình trạng thiếu hụt vitamin này thường gặp ở những người thuộc các đối tượng sau:

  • Người sống tại các thành phố đông đúc nơi có nhiều tòa nhà cao tầng che khuất ánh sáng mặt trời, kết hợp với đó là công việc bận rộn phải làm việc trong phòng kín cả ngày, hạn chế việc tiếp xúc với ánh sáng;

  • Người có làn da ngăm, tối màu tập trung nhiều lượng sắc tố melanin. Đây là yếu làm cản trở sự hấp thụ vitamin D từ ánh nắng;

  • Sử dụng kem chống nắng hay quần áo, vật dụng tránh nắng khác cũng khiến làn da ít được tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.

Tác dụng phụ của vitamin D

vitamin D

Uống quá nhiều chất bổ sung vitamin D trong thời gian dài có thể gây tích tụ quá nhiều canxi trong cơ thể (tăng canxi huyết). Điều này có thể gây hại cho thận và tim và làm suy yếu xương.

Nếu bạn chọn bổ sung vitamin D, 10 microgam (400UI) mỗi ngày là đủ cho hầu hết mọi người. Không nên dùng quá 100 microgam (4.000 IU) vitamin này mỗi ngày vì nó có thể gây hại cho một người lớn, Trẻ em từ 1 đến 10 tuổi không nên có quá 50 microgam (2.000 IU) mỗi ngày. Trẻ sơ sinh dưới 12 tháng không nên có quá 25 microgam (1.000 IU) mỗi ngày.

Bạn không thể bị thừa vitamin D khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Nhưng hãy luôn nhớ che chắn da nếu bạn ra nắng trong thời gian dài để giảm nguy cơ tổn thương và ung thư da.

Đối với một số người có vấn đề về sức khỏe nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Nếu bác sĩ khuyên nên dùng lượng vitamin D khác, bạn cần tuân thủ theo. Việc tiêu thụ quá nhiều vitamin này có thể dẫn đến quá trình vôi hóa xương, làm cứng các mạch máu, thận, phổi và các mô tim.

Khi bị quá liều vitamin D, có thể dẫn đến một số triệu chứng sau đây:

  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Kém ăn
  • Táo bón
  • Yếu đuối
  • Giảm cân
  • Lú lẫn
  • Mất phương hướng
  • Vấn đề về nhịp tim
  • Tổn thương thận

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC