Viêm tai ngoài là bệnh lý thường gặp, ước tính khoảng 1% dân số bị bệnh lý này và khoảng 10% dân số trãi qua ít nhất một lần viêm tai ngoài trong đời
Viêm tai ngoài là gì?
Viêm tai ngoài là tình trạng nhiễm trùng vùng tai ngoài dẫn đến viêm, sưng tấy, đỏ và đau. Tình trạng viêm có thể lây lan sang các mô lân cận và gây ra một số biến chứng nếu không được điều trị phù hợp
Hiểu biết về tai ngoài
Tai ngoài gồm:
- Loa tai: cấu tạo bằng sụn và da, có chức năng đón nhận âm thanh
- Ống tai ngoài: ống tai ngoài dẫn từ màng nhĩ đến vành tai, cấu tạo 1/3 ngoài là sụn – 2/3 trong là xương, có chức năng dẫn âm thanh đến màng nhĩ
Cấu trúc đặc biệt của ống tai ngoài góp phần vào sự phát triển của viêm ống tai ngoài:
- Đây là 1 cái túi bằng da duy nhất của cơ thể. Ống tai ngoài ấm, tối và dễ bị ẩm, là môi trường tuyệt vời cho vi khuẩn và nấm phát triển
- Ống tai ngoài không thẳng mà gấp khúc tại vị trí tiếp giáp giữa phần sụn và xương, làm cản trở sự thoát ra của các chất tiết, dị vật… góp phần vào cơ chế bệnh sinh của viêm ống tai.
- Da ống tai rất mỏng, 1/3 ngoài bao phủ lên sụn, 2/3 còn lại là nền xương nên ống tai rất dễ bị chấn thương.
Tuy nhiên, ống tai ngoài cũng có một số biện pháp bảo vệ đặc biệt tránh viêm nhiễm:
- Ráy tai (chất sáp màu vàng được bài tiết ra từ ống tai ngoài, tiếng Anh: Cerumen) tạo ra 1 lớp áo có tính acid chứa lysozyme và các chất khác có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm. Chất Cerumen giàu lipid cũng có tính kỵ nước, ngăn không cho nước thấm vào da và gây ra mồ hôi. Qúa ít Cerumen có thể khiến ống tai bị nhiễm trùng, nhưng nếu Cerumen quá nhiều hoặc quá nhớt có thể dẫn đến tắc nghẽn, giữ nước, các mảnh vụn, dị vật…và gây nhiễm trùng
- Da của ống tai ngoài có hoạt tính di trú (chuyển động) và không bong vảy nên mang theo bất kỳ mảnh vụn nào từ màng nhĩ, ống tai ra ngoài.
Khi các biện pháp bảo vệ này không thành công hoặc khi biểu mô của ống tai bị tổn thương, kết quả là viêm ống tai ngoài. Có nhiều cơ chế để hình thành bệnh, nhưng phổ biến nhất là độ ẩm quá cao làm tăng độ pH và loại bỏ cerumen. Khi lớp cerumen bảo vệ bị loại bỏ, các mảnh vụn keratin sẽ hấp thụ nước, tạo ra môi trường nuôi dưỡng vi khuẩn và nấm phát triển.
Do ống tai ngoài có cơ chế bảo vệ đặc biệt tránh viêm nhiễm nên việc vệ sinh ống tai là không cần thiết. Những người mà hay ngoáy tai bằng móng tay hoặc là dùng tăm bông ở trẻ em có thể làm tổn thương cơ chế di trú của da ống tai dẫn đến xu hướng hình thành ráy tai và gây viêm ống tai ngoài.
Một vài người mà da ống tai ngoài của họ không có hoạt tính di trú thì rất dễ bị những đợt viêm ống tai ngoài. Khi đó, ống tai có xu hướng trở lên bị bít tắc bởi bụi bẩn và ráy tai. Trong những trường hợp như thế thì cần phải làm sạch ống tai.
Sự dị trú của lớp biểu bì ống tai cũng trở nên bất thường ở những người có chứng dày sừng. Trong bệnh này, những tế bào biểu mô sừng hóa bị tích tụ và hình thành một khối lớn ở trong lòng ống tai, gây ra tình trạng ăn mòn ống tai xương.
Mặc dù ráy tai bình thường thì không tích tụ trong ống tai do hoạt tính di trú của da ống tai, nhưng đôi khi nó gây ra những khó chịu và nghe kém. Khi đó tai cần được vệ sinh làm sạch.
Các thể viêm tai ngoài
Viêm tai ngoài cấp tính
Là tình trạng tai ngoài bị viêm kéo dài dưới 3 tuần. Nhiều trường hợp viêm tai ngoài cấp tính có thể tự khỏi trong vòng 10 ngày.
Viêm tai ngoài mạn tính
Biểu hiện viêm tai ngoài kéo dài trên 3 tháng, hoặc trên 4 đợt viêm tai ngoài mỗi năm được gọi là viêm tai ngoài mạn tính.
Viêm tai ngoài mạn tính có thể do viêm tai ngoài cấp tính không được điều trị đầy đủ, đúng cách. Nguyên nhân phổ biến khác là do da ống tai mắc bệnh ngoài da như viêm da dị ứng hoặc bệnh vẩy nến.
Trên 50% bệnh nhân viêm tai ngoài mạn tính bị cả hai bên tai. Các triệu chứng điển hình của bệnh là ngứa, đau tai và nghe kém dẫn truyền do tắc nghẽn trong tai.
Biểu hiện viêm tai ngoài mạn tính có thể nhận thấy là da ống tay khô, có vảy, ẩm đỏ hoặc bóng trong ống tai. Người bệnh có thể bị ngứa nên tác động tới ống tai, gây trầy xước. Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm tai ngoài cấp tính. Viêm tai ngoài mạn tính có thể gây xơ hóa ống tai tiến triển.
Viêm tai ngoài ác tính (hoại tử)
Viêm tai ngoài ác tính là một bệnh nhiễm trùng phá hủy ống tai ngoài và các mô mềm xung quanh, gây viêm màng não và viêm cốt tủy xương của nền sọ bên. Tình trạng này phát sinh chủ yếu ở nam giới cao tuổi mắc bệnh tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch.
Tỷ lệ mắc viêm tai ngoài ác tính không được biết chính xác. Các trường hợp hiếm gặp đã được mô tả ở trẻ em bị suy giảm miễn dịch nghiêm trọng, chẳng hạn như trẻ em mắc bệnh bạch cầu cấp tính hoặc trẻ đã trải qua cấy ghép tủy xương.
Chẩn đoán sớm là điều cần thiết vì viêm tai ngoài ác tính khó chữa và có thể gây tử vong. Do đó, người bệnh cần thăm khám để được xử trí kịp thời.
Triệu chứng viêm tai ngoài
Các triệu chứng của viêm ống tai ngoài bao gồm:
- Sưng nề ống tai.
- Đỏ da ống tai.
- Nóng, đau hoặc cảm giác khó chịu trong tai.
- Ngứa tai.
- Chảy dịch, chảy mủ tai.
- Ù tai hoặc nghe kém.
Đau nhiều vùng mặt, đầu hay cổ có thể là dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng đã tiến triển đáng kể. Triệu chứng đi kèm như sốt hay sưng đau các hạch có thể chỉ điểm nhiễm trùng nặng hơn. Nếu bạn có các dấu hiệu ở tai đi kèm với các biểu hiện này, bạn nên đến khám bác sĩ ngay.
Viêm tai ngoài ở trẻ em có gì khác người lớn?
Trẻ em, đặc biệt những bé thường hay bơi lội, nghịch nước thì càng có nguy cơ mắc viêm tai ngoài cao hơn. Đồng thời, ống tai trẻ em nhỏ hơn so với người lớn, càng làm cho nước khó thoát ra khỏi tai. Do đó làm tăng nguy cơ viêm nhiễm ống tai.
Đau tai là triệu chứng thường gặp nhất trong viêm ống tai ngoài. Ở trẻ nhỏ chưa biết nói, có thể có các biểu hiện:
- Tự kéo, gãi tai.
- Khóc khi đụng vào tai.
- Chảy dịch từ tai.
- Sốt.
- Quấy khóc nhiều hơn bình thường hoặc khó ngủ.
Nguyên nhân gây viêm tai ngoài
Nguyên nhân chủ yếu của viêm tai ngoài là do tai tiếp xúc với nguồn nước bẩn trong hồ bơi hoặc ao hồ. Pseudomonas và các vi khuẩn khác sinh sống trong nước có thể gây nhiễm trùng tai.
Nhưng nấm cũng là một tác nhân phổ biến gây nấm ống tai ngoài, đặc biệt là các loài nấm Aspergillus niger và Candida albicans
Các nguyên nhân khác gây viêm tai ngoài bao gồm:
● Gãi tai hoặc bên trong tai
● Có vật lạ mắc kẹt trong tai
● Làm sạch ống tai quá mạnh bằng tăm bông hoặc các vật nhỏ có thể làm tổn thương da
● Đeo tai nghe không sạch
● Các bệnh về da mãn tính như bệnh chàm hoặc bệnh vảy nến
Ai có nhiều nguy cơ mắc viêm tai ngoài?
Ai cũng có thể bị viêm ống tai ngoài, nhưng những người dưới đây có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn cả:
- Bơi lội thường xuyên. Bơi lội là yếu tố nguy cơ lớn nhất dẫn đến viêm ống tai ngoài. Đặc biệt khi bơi lội trong vùng nước có mật độ vi khuẩn cao. Nước hồ bơi được xử lý bằng clo đầy đủ thì có ít nguy cơ lây lan vi khuẩn hơn.
- Tắm rửa hay rửa tai bằng nước quá thường xuyên. Điều này cũng có thể khiến tai dễ ứ đọng nước và dẫn đến viêm nhiễm.
- Trẻ em. Ống tai trẻ em thường nhỏ hơn người lớn nên nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này là do ống tai ngoài càng hẹp thì nguy cơ nước bị đọng lại bên trong càng cao.
- Sử dụng tai nghe hay các thiết bị trợ thính thường xuyên.
- Lấy ráy tai không đảm bảo an toàn: Sử dụng chung dụng cụ lấy ráy tai không được tiệt trùng kỹ cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai.
- Các chấn thương nhỏ ở tai: Sử dụng bông ngoáy tai để làm sạch tai hoặc thường xuyên đeo tai nghe, loại nhét vào sâu trong tai có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai.
- Viêm da dị ứng, chàm.
- Kích thích da vùng ống tai do các hóa chất dùng cho tóc cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh
- Tiền sử bị viêm tai: Những người đã bị viêm tai ngoài thường dễ bị nhiễm trùng tai ngoài hơn
Phương pháp chẩn đoán viêm tai ngoài
Viêm tai ngoài được chẩn đoán dựa trên hỏi bệnh sử và thăm khám, nội soi tai để đánh giá ống tai phía trong, màng nhĩ và tai giữa.
Các biểu hiện đặc trưng trong viêm tai ngoài cấp tính là đau tai, tăng khi kéo vành tai, cùng với sưng nề ống tai, có thể bít lấp hoàn toàn ống tai.
Ngoài ra, da của ống tai có thể đỏ hoặc nhợt nhạt do phù nề. Chảy dịch tai cũng thường gặp, có thể lấy mẫu dịch tai để nuôi cấy và làm kháng sinh đồ.
Sưng tấy vùng da quanh tai, sốt có thể gặp khi bệnh ở mức độ nặng.
Một số trường hợp nặng, khó đánh giá cần phải chụp CT scan để chẩn đoán chính xác mức độ của bệnh.
Điều trị viêm tai ngoài như thế nào?
Đối với trường hợp viêm tai ngoài mức độ nhẹ, việc điều trị cần làm sạch ống tai, dùng thuốc nhỏ tai tại chỗ. Trong trường hợp nặng hơn cần dùng thuốc đường uống. Khi viêm tai ngoài biến chứng có thể cần phải phẫu thuật.
Bác sĩ có thể kê toa thuốc nhỏ tai chứa kháng sinh và kháng viêm để làm giảm sưng nề ống tai. Các thuốc nhỏ tai này thường được sử dụng vài lần trong ngày, từ 7 đến 10 ngày.
Nếu viêm ống tai ngoài gây ra do nấm, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng nấm nhỏ tai. Viêm tai ngoài do nấm thường xảy ra ở người đái tháo đường hay người bị suy giảm miễn dịch.
Để giảm triệu chứng của bệnh, cần phải giữ cho tai khô ráo. Khi đó nhiễm trùng có thể lành nhanh hơn.
Thuốc giảm đau tự mua được như ibuprofen hay acetaminophen có thể giảm đau tai. Trong trường hợp đau dữ dội, mới cần đến những thuốc giảm đau kê đơn.
Hướng dẫn làm sạch ống tai
Việc làm sạch ống tai cần được thực hiện tại bệnh viện, bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng. Ở các địa phương không có chuyên khoa Tai Mũi Họng có thể được thực hiện bởi bác sĩ Nhi khoa hoặc bác sĩ Đa khoa.
Làm sạch ống tai không gây chấn thương bao gồm: loại bỏ ráy tai và dịch tiết. Dịch tiết có thể chứa độc tố, ví dụ như Pseudomonas exotoxin A. Độc tố này làm cho quá trình viêm kéo dài và hạn chế hoặc ngăn chặn hiệu quả của thuốc bôi.
Bác sĩ Tai Mũi Họng sẽ tiến hành nội soi hoặc kính hiển vi để quan sát, dùng ống hút hoặc các dụng cụ để làm sạch ống tai. Khi đảm bảo màng nhĩ nguyên vẹn, ống tai có thể được rửa cẩn thận bằng các dung dịch sát trùng phù hợp.
Người bệnh không nên tự làm sạch tai tại nhà, vì có thể làm tổn thương tai tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây viêm nặng hơn.
Biến chứng và những dấu hiệu nguy hiểm của viêm tai ngoài
Nếu viêm ống tai ngoài không được điều trị và không thể tự lành, nó có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Nếu thuộc những trường hợp dưới đây, bạn nên đến khám bác sĩ ngay để được điều trị kịp thời.
- Áp xe có thể phát triển xung quanh tai. Cần được rạch dẫn lưu ổ áp xe.
- Viêm nhiễm ống tai kéo dài có thể khiến ống tai ngoài bị hẹp đi. Điều này ảnh hưởng đến sức nghe.
- Rách hay thủng màng nhĩ. Tình trạng này thường do bệnh nhân tự đưa vật gì vào ngoáy tai. Dấu hiệu của thủng màng nhĩ bao gồm nghe kém, ù tai, chảy dịch hoặc máu từ tai.
- Viêm tai ngoài hoại tử (ác tính) thường hiếm xảy ra. Nhưng đây là một biến chứng cực kỳ nghiêm trọng. Thường gặp ở người đái tháo đường hay suy giảm miễn dịch.
Người bị suy giảm miễn dịch thường có nhiều nguy cơ mắc bệnh. Ở những trường hợp này, nếu không được điều trị có thể dẫn đến tử vong. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa, triệu chứng bao gồm:
- Đau tai, đau đầu nặng, đặc biệt về đêm.
- Chảy dịch tai kéo dài.
- Liệt mặt (méo miệng) bên phía tai bị viêm.
- Lộ xương trong ống tai.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC