Trào ngược dạ dày-thực quản là một trong những căn bệnh phổ biến ở nước ta. Căn bệnh này không chỉ gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống hằng ngày của người bệnh mà còn có những biến chứng nguy hại

Trào ngược dạ dày-thực quản là bệnh gì?

Trào ngược dạ dày- thực quản (GERD) còn được gọi là trào ngược axit dạ dày, là tình trạng trào ngược từng lúc hay thường xuyên của dịch dạ dày lên thực quản.

Ở người bình thường, sau khi thức ăn được đưa vào miệng và xuống đến thực quản, các cơ thắt thực quản giãn ra để cho thức ăn cùng các chất lỏng đi vào dạ dày rồi lại đóng lại.

Tuy nhiên, người bị trào ngược dạ dày-thực quản sẽ gặp tình trạng axit từ dạ dày trào ngược lên phần thực quản (đây là phần ống nối từ miệng đến dạ dày), khiến cho lớp niêm mạc thực quản bị kích thích và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu.

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày-thực quản thường gặp

Vậy đâu là nguyên nhân gây ra hiện tượng trào ngược dạ dày-thực quản ở người bệnh?

Nguyên nhân trực tiếp gây trào ngược dạ dày-thực quản là sự suy yếu của cơ thắt thực quản

Cơ thắt thực quản sẽ mở ra khi đưa thức ăn xuống dạ dày và khóa chặt lại ngăn chúng trào ngược. Tuy nhiên khi cơ thắt này gặp vấn đề hay xảy ra tình trạng suy yếu cơ thắt, thức ăn và dịch vị từ phía dưới có thể trào ngược lên trên.

  Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này không chỉ do sự suy yếu từ cơ thắt thực quản mà còn liên quan đến các bệnh lý của dạ dày

Có hai nguyên nhân chính đến từ dạ dày làm xảy ra tình trạng trào ngược dạ dày-thực quản mà chúng ta phải nói đến, bao gồm:

• Do tình trạng thức ăn không được tiêu hóa, tồn lại trong dạ dày,  chậm lưu thông xuống ruột từ đó làm tăng áp lực trong dạ dày. Các bệnh liên quan đến dạ dày như: Ung thư dạ dày, đau dạ dày, viêm loét dạ dày, hẹp môn vị,… cũng là nguyên nhân làm tăng nguy cơ trào axit dạ dày lên thực quản.

• Do lực tác động đến ổ bụng lớn. Các tình huống như ho lâu ngày, hắt hơi, gập bụng gây áp lực lớn cho ổ bụng. Từ đó trào ngược axit ở dạ dày có điều kiện để xuất hiện.

Do sự bất thường ở cơ hoành

Như chúng ta đã biết, phần ổ bụng và phần ngực được ngăn cách bởi hệ thống cơ hoành. Loại cơ này được ví như cánh cổng thành vùng bụng. Khi cánh cổng này khẽ khép lại sẽ tạo động lực cho cơ thắt dưới thực quản.

Trong trường hợp cơ hoành bị thoát vị sẽ tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên do cơ hoành và cơ thắt dưới không ở cùng một vị trí, không có sự thống nhất trong hoạt động.

 Ngoài những nguyên nhân trên, thì dưới đây là những nguyên nhân gây trào ngược dạ dày-thực quản thường gặp nhất:

• Dùng thuốc Tây gây tác dụng phụ: Khi phải uống một số thuốc nhất định như Cholecystokinine, glucagon, aspirin,… hoặc uống không đúng cách sẽ gây ra những tác dụng phụ. Một trong những tác dụng phụ của thuốc Tây tác động đến cơ thể đó là gây trào ngược dạ dày-thực quản.
• Những thói quen sinh hoạt hằng ngày cũng gây bệnh trào ngược dạ dày-thực quản.

Một trong những thói quen xấu gây ảnh hưởng đến dạ dày như: Hút thuốc lá, uống rượu bia, đồ uống có ga và các chất kích thích, ăn nhiều đồ chua, ăn nhiều dầu mỡ, ăn quá no lười vận động, nằm liền sau ăn… cũng là những đối tượng có nguy cơ cao bị trào ngược dạ dày-thực quản

• Trào ngược dạ dày-thực quản do các bệnh lý như: nhiễm trùng, tổn thương tại thực quản…
• Do nguyên nhân khác: Người bệnh bị trào ngược dạ dày-thực quản cũng có thể là do béo phì, stress, cường độ làm việc nhiều, phụ nữ mang thai…
• Những yếu tố bẩm sinh: Cơ thắt thực quản dưới yếu, bệnh nhân bị sa dạ dày, hay có thoát vị cơ hoành, chấn thương tai nạn… Trào ngược dạ dày-thực quản ở trẻ nhỏ thường được cho là sinh lý bình thường với triệu chứng điển hình là nôn trớ. Triệu chứng này sẽ giảm dần khi trẻ lớn hơn và sẽ mất hẳn khi trưởng thành.

Xác định được nguyên nhân gây bệnh giúp bạn điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý và có những biện pháp điều trị phù hợp.

Những dấu hiệu của trào ngược dạ dày-thực quản

Triệu chứng tại thực quản
Quan trọng nhất là : ợ nóng, ợ hơi ợ chua, ợ trớ , là những triệu chứng điểm hình của trào ngược dạ dày-thực quản

• Ợ nóng, bệnh nhân có cảm giác nóng rát vùng ngực, lan từ xương ức lên cổ.
• Ợ trớ là sự tống tháo ngược dịch ứ đọng trong thực quản lên miệng
• Ợ chua xảy ra nhiều nhất vào mỗi buổi sáng khi đánh răng. Ợ chua, ợ nóng cũng thường hay đi kèm với nhau. Bệnh nhân có cảm giác ợ lên, kèm theo vị chua trong miệng.
• Ợ hơi lúc đói thường xuyên là triệu chứng cần nghĩ đến bệnh trào ngược dạ dày-thực quản.
• Các triệu chứng ợ nói trên có thể sẽ tăng lên khi ăn no, khi uống nước, khi đang đầy bụng khó tiêu hoặc khi bạn cúi gập người về phía trước, nằm nghỉ hoặc ngủ vào ban đêm.

Ngoài ra còn có các dấu hiệu: đau ngực, nuốt nghẹn, nuốt đau, nuốt  khó, buồn nôn, nôn,…vv

• Nôn, buồn nôn thường xuất hiện sau khi người bệnh ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn. Người bệnh dễ bị nôn, buồn nôn hoặc có cảm giác mắc nghẹn thức ăn ở cổ. Người bệnh cũng dễ bị nôn hơn khi bị say tàu xe, ốm nghén, hay dùng một số loại thuốc…
• Khó nuốt: Bệnh trào ngược dạ dày-thực quản khi trở nặng khiến axit dạ dày trào ngược lên với tần suất khá lớn. Điều này sẽ gây ra hiện tượng phù nề, sưng tấy niêm mạc thực quản. Vì thế bệnh nhân có cảm giác khó nuốt, nuốt nghẹn và bị vướng ở cổ.

Triệu chứng ngoài thực quản
Các triệu chứng không điển hình ngoài thực quản như: đắng miệng, hôi miệng, miệng tiết nhiều nước bọt, hen phế quản, viêm xoang, ho mạn tính, đau ngực không do tim, mòn men răng.

• Đắng miệng và hôi miệng: Khi dịch vị trào lên có kèm theo dịch mật khiến người bệnh cảm giác bị đắng miệng. Đây là biểu hiện của sự rối loạn thần kinh dạ dày. Khiến van môn vị mở quá mức và dịch mật trào ra, gây thêm hiện tượng hôi miệng.  
•  Miệng tiết ra nhiều nước bọt: Đây là phản xạ tự nhiên của miệng gặp acid chua trào ngược lên sau khi ợ chua. Nước bọt sẽ tiết ra nhiều hơn bình thường để trung hòa axit có trong dạ dày

Người bị trào ngược dạ dày-thực quản có thể bị khản giọng và ho nhiều, ho liên tục. Hiện tượng này là do dây thanh quản khi tiếp xúc với axit dạ dày làm xuất hiện hiện tượng sưng tấy. Người bệnh sẽ bị khàn giọng, khó nói và lâu ngày chuyển thành ho

Khám bệnh: Không có triệu chứng đặc hiệu, thường gặp đau vùng thượng vị khi ấn

Người bệnh có cảm giác bị đè ép, thắt ở ngực, xuyên ra lưng và hai cánh tay. Triệu chứng này là nguyên nhân khiến bệnh trào ngược dạ dày-thực quản dễ bị nhầm lẫn với các bệnh liên quan đến tim mạch.

Cảm giác đau này thường xuất hiện đau ở đoạn thực quản – phần chạy qua ngực. Axit trào ngược lên kích thích vào đầu mút các sợi thần kinh trên bề mặt niêm mạc thực quản, gây ra cảm giác đau tương tự như đau ở ngực.

Trào ngược dạ dày-thực quản có biến chứng gì không?

Trào ngược dạ dày-thực quản, cũng giống như các bất thường khác về sức khỏe, nếu diễn tiến trong thời gian dài mà không được điều trị đúng cách sẽ gây ra nhiều biến chứng, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Dưới đây là một số biến chứng hay gặp trong trào ngược dạ dày-thực quản

• Viêm, loét thực quản: Dịch dạ dày trào lên thực quản thường xuyên làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm. Có thể làm người bệnh gặp các triệu chứng như: khó nuốt, nuốt đau , đau ngực. Đặc biệt đau phía sau xương ức khi ăn uống, buồn nôn, ói mửa, mất cảm giác thèm ăn.
• Hẹp thực quản : Xơ hóa thực quản do viêm sẽ làm co rút thực quản, hẹp thực quản
• Barrett thực quản (tiền ung thư thực quản): Đây là tình trạng các tế bào lót ở vùng thấp thực quản bị biến đổi màu sắc, do sự tiếp xúc lặp đi lặp lại với axit dạ dày. Chỉ có một tỷ lệ phần trăm nhỏ những người bị trào ngược dạ dày thực quản sẽ phát triển thành Barrett thực quản.
• Ung thư thực quản: Trào ngược dạ dày dẫn đến Barrett thực quản và gây ra ung thư thực quản là biến chứng hiếm gặp, nghiêm trọng.

Kèm với các triệu chứng như nuốt nghẹn, trớ, đau sau xương ức, cảm giác đau dai dẳng, khàn tiếng, ho khạc liên miên, đau ngực, hội chứng nhiễm trùng nổi bật. Đôi khi sờ thấy hạch to ở hố thượng đòn bên trái hoặc cả 2 bên.

Sau một thời gian mắc bệnh thì toàn thân bệnh nhân gầy sút, trong vòng 1 tháng có thể sút > 5kg do nuốt nghẹn, suy dinh dưỡng. Da sạm, khô, các nếp nhăn nổi rõ. Mặt và hai bàn tay có nhiều nếp nhăn nổi rõ và dễ nhận thấy nhất.

• Một lượng nhỏ dịch axit trào lên được tới đường hô hấp trên cũng có thể gây ra tình trạng viêm họng, viêm mũi xoang, viêm phế quản hay phổi. Người bệnh bị ho, khò khè kéo dài nhưng không đáp ứng hoặc đáp ứng kém với các phương pháp điều trị thông thường.

Một số bị khàn tiếng do dây thanh quản trong cổ họng bị dày lên. Ngoài ra, người bị bệnh trào ngược có thể bị mòn răng, viêm tai, viêm tuyến giáp…

Cách điều trị trào ngược dạ dày-thực quản

Điều trị bằng thuốc 

Bệnh nhân bị trào ngược dạ dày-thực quản có thể điều trị bệnh những loại thuốc sau đây:

• Omeprazol quá trình uống thuốc.
• Thuốc Axit Alginic.
• Domperidon.

Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật 

Những trường hợp điều trị bằng thuốc không có kết quả, bệnh nhân có thể được xem xét để điều trị phẫu thuật

• Phẫu thuật Nissen hay còn gọi là phẫu thuật Toupet để thắt chặt cơ và ngăn ngừa trào ngược, được thực hiện bằng mổ nội soi hoặc có thể mổ mở.
• Phẫu thuật Linx là phẫu thuật cấy ghép một vòng các hạt titan nhỏ chứa từ tín được quấn quanh ngã ba của dạ dày và thực quản. Lực hút từ giữa các hạt đủ mạnh để giữ cơ vòng đóng lại với axit, nhưng đủ yếu để cho phép thức ăn đi qua. Phương pháp này có nhược điểm là chi phí cao, và hiện tại chỉ có số ít bệnh viện có đủ khả năng thực hiện.

Hiện nay các bác sĩ ưa chuộng phương pháp “Nissen mềm” qua soi ổ bụng. Kết quả cũng tương tự như phẫu thuật mở, đạt hiệu quả chống trào ngược đến 80 – 90%. Song phẫu thuật cũng có nguy cơ tử vong và cũng có tới 30% số người sau mổ có triệu chứng nặng nề như chướng hơi, nuốt khó và không ợ được.

Thay đổi lối sống để góp phần cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày-thực quản

Song song với biện pháp dùng thuốc, chế độ ăn uống và một số thói quen của người bị  trào ngược dạ dày-thực quản cũng phải thay đổi hợp lý.

Những việc nên làm

• Tăng cường những chất có tác dụng trung hòa axit như: Các sản phẩm từ tinh bột: bột ngũ cốc, bột yến mạch, các loại bánh mì,.. Những thực phẩm này có tác dụng nhất định trong việc hạn chế sự bào mòn lớp dịch, axit trong dạ dày.

• Bạn nên ăn nhiều các chất đạm dễ tiêu có trong thịt vịt, thịt lợn nạc, thịt lợn thăn,…

• Bổ sung chất xơ có chứa trong các loại đậu như: Đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen, đậu Hà Lan,…

• Nên ăn nhiều sữa chua: Bởi trong sữa chua chứa rất nhiều lợi khuẩn, giúp quá trình tiêu hóa diễn ra nhanh hơn, tạo cảm giác ngon miệng. Một lưu ý nhỏ là bạn không nên dùng sữa chua trong khi đói bụng.

•  Ăn các loại trái cây chứa ít acid như táo, lê, chuối…
• Các loại cá được chế biến bằng cách nướng, hấp hoặc nấu canh.
• Giảm cân nếu béo phì. Giảm cân bằng các biện pháp an toàn, hiệu quả như: Tập thể dục thể thao, hạn chế sử dụng các thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo,…
• Người bị trào ngược dạ dày-thực quản do stress thì trong quá trình dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, cần thực hiện cân đối công việc và tham gia các hoạt động nghỉ ngơi, giải trí để giảm căng thẳng, lo lắng.

Một số phương pháp thư giãn như yoga, thiền cũng là lựa chọn phù hợp cho những đối tượng này. Nếu tinh thần được thoải mái, việc điều trị bệnh lý trào ngược sẽ có kết quả nhanh hơn

• Người bệnh không được nằm sau khi ăn, tối thiểu từ 30 – 60 phút trở lên hoặc lao động ngay sau khi ăn
• Đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán bệnh chính xác và các biện pháp chữa trị kịp thời.

 Những việc không nên làm

• Không nên duy trì các thói quen xấu như: Ăn quá no, thức khuya, bỏ bữa sau đó ăn dồn lại một bữa, dùng bữa tối rất trễ rồi đi ngủ luôn, mặc quần áo chật,…

• Người bệnh không được nằm sau khi ăn, tối thiểu từ 30 – 60 phút trở lên hoặc lao động ngay sau khi ăn

• Không nên sử dụng các chất gây nghiện, các chất kích thích như: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê,…

• Ngưng việc sử dụng các loại đồ ăn nhanh, chiên nhiều dầu mỡ, các loại thực phẩm chế biến sẵn,…

• Hạn chế việc sử dụng các loại thực phẩm chứa hàm lượng axit cao như: Đồ ăn cay nóng, nước ngọt có ga, các loại quả như chanh, quất, dứa,…

Y học cổ truyền trong điều trị trào ngược dạ dày-thực quản

Trong Đông y,   các triệu chứng của trào ngược dạ dày-thực quản thuộc phạm vi các chứng bệnh như “Ế cách”, “Hung thống”, “Thổ toan”… do nhiều nguyên nhân gây nên như rối loạn tình chí, ẩm thực bất điều, lao lực quá độ, cảm thụ ngoại tà… với cơ chế chủ yếu là do vị khí thượng nghịch, thăng giáng thất thường mà phát sinh ra các chứng trạng như ợ hơi, ợ chua, đau tức sau xương ức, viêm rát họng, nôn và buồn nôn…

Tùy vào triệu chứng và biểu hiện bệnh, người thầy thuốc Y học cổ truyền sẽ tiến hành thăm khám để tìm ra thể bệnh như Can Tỳ bất hòa , Vị âm hư, huyết ứ, Tỳ khí hư… Từ đó sẽ đề ra pháp trị phù hợp để dùng các phương pháp điều trị Y học cổ truyền như:

• Dùng thuốc thang. Một số bài thuốc thường được sử dụng như: Sài hồ sơ can hoặc Tiêu dao tán gia giảm, Việt cúc hoàn, Bình vị tán, Hương sa lục quân tử thang gia giảm…
• Châm cứu: Hào châm, điện châm, nhĩ châm, thủy châm, cấy chỉ
• Xoa bóp bấm huyệt nâng đỡ sức khỏe tổng thể.
• Hướng dẫn chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý…
  Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y TếKính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC