Tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ-nguyên nhân và cách điều trị

tiểu són

Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng tiểu són, tiểu gấp,  tiểu không tự chủ lại gây ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh.Chứng mất kiểm soát có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở người lớn tuổi và phụ nữ, ảnh hưởng đến khoảng 30% phụ nữ lớn tuổi và 15% đàn ông lớn tuổi.

Tiểu són, tiểu gấp  là gì?

Tiểu són là tình trạng rò rỉ nước tiểu ra ngoài không tự chủ. Mức độ tiểu són khác nhau, có thể là són một ít nước tiểu khi ho, hắt hơi, chạy nhảy, khuân vác nặng… hoặc cũng có thể tiểu đột ngột không thể kiểm soát, khiến người bệnh không kịp đi vệ sinh

Tiểu gấp là tình trạng cơ thể không kìm nén được phản xạ đi tiểu, mắc tiểu là phải chạy vào nhà vệ sinh ngay lập tức

Phân loại

Tiểu gấp không tự chủ là sự rò rỉ nước tiểu không kiểm soát được (thể tích nước tiểu từ trung bình đến nhiều) Cảm giác muốn đi tiểu đột ngột và dữ dội, nước tiểu rỉ ra cùng lúc hoặc ngay sau đó.

Tiểu són dưới áp lực là sự rò rỉ nước tiểu do áp lực trong ổ bụng tăng đột ngột (ví dụ, ho, hắt hơi, cười, uốn hoặc nâng). Thể tích rò rỉ thường từ thấp đến trung bình. Đây là loại phổ biến thứ hai của tiểu không tự chủ ở phụ nữ, chủ yếu là do các biến chứng của sinh đẻ và sự phát triển của viêm niệu đạo teo .Hiện tượng này xảy ra là do cơ quan sàn chậu suy yếu (rối loạn sàn chậu), thường gặp ở phụ nữ sau sinh nở hoặc sau phẫu thuật cắt tử cung toàn phần.

Nam giới có thể gặp tiểu són dưới áp lực sau khi làm các thủ thuật như cắt tiền liệt tuyến toàn bộ. Tiểu không tự chủ dưới áp lực thường nghiêm trọng hơn ở người béo phì vì áp lực từ các thành phần trong ổ bụng đè trên đầu bàng quang.

Tiểu són do bàng quang đầy là tình trạng nước tiểu bị rỉ ra từ một bàng quang đầy quá mức. Thể tích nước tiểu rò rỉ thường nhỏ, nhưng rò rỉ có thể là liên tục, dẫn đến tổng lượng nước tiểu rỉ ra là lớn. Không có khả năng làm rỗng bàng quang hoàn toàn có thể dẫn đến rò rỉ. Tiểu không tự chủ do bàng quang đầy là loại phổ biến thứ hai trong số các loại tiểu không tự chủ ở nam giới.

Tiểu không tự chủ chức năng  Nước tiểu thoát ra ngoài do không thể đi vệ sinh kịp thời, có thể do vấn đề về khả năng vận động hoặc suy giảm nhận thức  (ví dụ do chứng sa sút trí tuệ hay đột quỵ) hoặc các rào cản về môi trường gây trở ngại cho việc kiểm soát việc tiểu tiện. Ví dụ, bệnh nhân có thể không nhận ra nhu cầu cần đi tiểu, không biết nhà vệ sinh ở đâu, hoặc không thể đi bộ đến nhà vệ sinh ở xa. Các đường dẫn truyền thần kinh và đường niệu cần để duy trì sự tự chủ có thể là bình thường.

Tiểu không tự chủ thể phối hợp là bất kỳ sự kết hợp của các loại trên. Các kết hợp phổ biến nhất là tiểu gấp không tự chủ với tiểu són dưới áp lực và tiểu gấp không tự chủ hoặc tiểu són dưới áp lực với tiểu không tự chủ chức năng.

Biểu hiện của tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ

Bị rò rỉ nước tiểu ra bên ngoài khi

  • Ho, hắt hơi, rặn;
  • Chạy, nhảy;
  • Khuân vác vật nặng;
  • Lúc quan hệ tình dục;
  • Vừa có cảm giác mắc tiểu là đi ngay nhưng không kịp.

tiểu són

Hoạt động đi tiểu bất thường

  • Tiểu lắt nhắt nhiều lần trong ngày, lượng nước tiểu mỗi lần không nhiều;
  • Đi tiểu đêm;
  • Đái dầm;
  • Cảm giác quần ướt cả ngày, có mùi hôi khó chịu;
  • Cảm giác muốn tiểu nhưng rặn không ra giọt nào;
  • Không có cảm giác mắc tiểu rõ ràng.

Nguyên nhân gây ra tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ

  • Thuốc lợi tiểu, cafein hoặc rượu bia: Tình trạng không kiểm soát được nước tiểu có thể là tác dụng phụ của các chất kích thích cơ thể tiết ra nhiều nước tiểu.
  • Do tuổi tác:  Với người già, dung tích bàng quang giảm, khả năng nhịn tiểu giảm, sự co thắt bàng quang không theo ý muốn (hoạt động quá mức cơ trơn bàng quang) xảy ra thường xuyên hơn, và co bóp bàng quang bị suy giảm. Do đó, việc trì hoãn đi tiểu trở nên khó khăn hơn và có xu hướng tiểu không hết. Thể tích nước tiểu tồn dư sau đi tiểu tăng, có thể là  100 mL (bình thường < 50 mL). Cân cơ đáy chậu trở lên yếu.
  • Phụ nữ sau mãn kinh :giảm nồng độ estrogen dẫn đến viêm teo niệu quản và viêm teo âm đạo và giảm khả năng đề kháng, giảm chiều dài và áp lực đóng tối đa của niệu đạo . Chính sự suy giảm này làm nặng hơn tình trạng tiểu không kiểm soát
  • Táo bón mãn tính, đặc biệt là ở phụ nữ lớn tuổi.
  • Thừa cân: Với những trường hợp thừa cân béo phì, trọng lượng của cơ thể sẽ gây ra những áp lực nhất định lên bàng quang. Theo thời gian, các cơ trong cơ thể sẽ bị suy yếu, vì thế bàng quang không thể chứa nhiều nước tiểu như bình thường. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tiểu són.
  • Phụ nữ đang mang thai:Tử cung ngày càng lớn sẽ chèn ép các cơ quan, gây áp lực lên bàng quang. Vì thế phụ nữ sẽ đi tiểu nhiều hơn và thường xuyên dẫn đến tình trạng tiểu són. Những trường hợp gần đến ngày sinh nở, hiện tượng tiểu són cũng dễ gây nhầm lẫn với tình trạng rỉ ối.
  • Phụ nữ sau sinh, nhất là những chị em đã trải qua nhiều lần sinh nở, thai nhi có trọng lượng lớn,… có thể dẫn tới tình trạng cơ sàn chậu bị suy yếu. Ngoài ra, những trường hợp gặp phải di chứng sa tử cung và bàng quang cũng có thể dẫn đến tiểu són.

tiểu són

  • Phẫu thuật cắt tử cung: Đối với cơ thể phụ nữ, tử cung và bàng quang được hỗ trợ và nâng đỡ bởi hệ thống cơ và dây chằng giống nhau. Do đó, nếu có bất kỳ phẫu thuật nào tại tử cung như cắt bỏ tử cung sẽ làm tổn thương đến cơ sàn chậu, gây tiểu không tự chủ.

 Một số bệnh lý cũng có thể gây tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ như:

  • Nhiễm trùng đường tiết niệu: Đôi khi gây ra tiểu són và được điều trị bằng kháng sinh.
  • Hội chứng bàng quang tăng hoạt (OAB): Khi mắc hội chứng này, bàng quang xuất hiện những cơn co thắt bất thường báo hiệu nhu cầu đi tiểu dù chưa tích trữ đủ thể tích nước tiểu theo sinh lý bình thường.
  • Phì đại tuyến tiền liệt: Ở nam giới, đặc biệt tuổi càng cao càng mắc phải tình trạng tiểu són do sự phì đại của tuyến tiền liệt – một tình trạng gọi là tăng sản lành tính tuyến tiền liệt.
  • Ung thư tuyến tiền liệt: Thông thường, tình trạng tiểu không kiểm soát ở nam giới có liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt nhưng không được điều trị, hoặc cũng có thể là tác dụng phụ của một phương pháp điều trị nào đó.
  • Sỏi tiết niệu: Những khối cứng như sỏi hình thành ở bên trong bàng quang có thể gây cản trở dòng chảy bình thường của nước tiểu, dẫn đến rò rỉ nước tiểu ra bên ngoài
  •  Tổn thương tủy sống hoặc rễ thần kinh chi phối bàng quang (ví dụ như :chèn ép tuỷ, khối u,  chấn thương hoặc phẫu thuật), bởi các bệnh thần kinh ngoại biên hoặc thận kinh tự động, hoặc các rối loạn thần kinh khác.

Ngoài ra còn có một số nguyên nhân gây tiểu són, tiểu không tự chủ chức năng như:

  • Lú lẫn.
  • Sa sút trí tuệ.
  • Thị lực hoặc khả năng vận động kém.
  • Khả năng khéo léo kém như khó mở cúc quần.
  • Trầm cảm, lo âu hoặc tức giận có thể dẫn tới việc không muốn tới nhà vệ sinh.

Những đối tượng nào có nguy cơ bị tiểu són, tiêu gấp, tiểu không tự chủ

  • Béo phì: gây thêm áp lực lên bàng quang và các cơ xung quanh, làm suy yếu các cơ, làm  dễ bị són tiểu hơn khi hắt hơi hoặc ho.
  • Hút thuốc: có thể dẫn đến ho mãn tính dẫn đến các đợt són tiểu.
  • Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ tiểu són do áp lực cao hơn nam giới, đặc biệt là nếu họ đã có con.
  • Tuổi già: Các cơ ở bàng quang và niệu đạo suy yếu theo tuổi.
  • Bệnh lý: đái tháo đường, bệnh thận, tổn thương tủy sống, và các bệnh thần kinh như đột quỵ làm tăng nguy cơ.
  • Bệnh tuyến tiền liệt: tiểu són có thể xuất hiện sau phẫu thuật tuyến tiền liệt hoặc xạ trị

Tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ gây ra những hệ lụy gì?

Tiểu són làm giảm chất lượng cuộc sống vì gây xấu hổ, kỳ thị, cô lập, và trầm cảm, gây tự ti trong các mối quan hệ cá nhân và xã hội. Nhiều bệnh nhân lớn tuổi mất tính độc lập vì sự tiểu không kiềm chế được là gánh nặng cho người chăm sóc.

Ở bệnh nhân nằm liệt giường, nước tiểu gây kích ứng và làm thấm ướt da, góp phần với áp lực lên xương cùng cụt gây loét tì đè. Người cao tuổi với triệu chứng tiểu gấp có nguy cơ bị ngã và gãy xương

Ngoài ra, Tiểu không kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiết niệu lặp đi lặp lại.

Điều trị tiểu són, tiểu gấp, tiểu không tự chủ như thế nào?

Phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ và loại tiểu són để bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Bác sĩ sẽ ưu tiên điều trị nguyên nhân trước và ưu tiên sử dụng các biện pháp ít xâm lấn trước, nếu phương pháp này thất bại thì sẽ chuyển sang phương pháp khác hay phối hợp nhiều phương pháp.

Thay đổi lối sống, luyện tập

Tập luyện bàng quang: tập luyện bằng cách nhịn đi tiểu khi bị kích thích. Bệnh nhân sẽ cố gắng nhịn trong 10 phút mỗi khi cảm thấy muốn đi tiểu. Mục tiêu là kéo dài thời gian giữa các lần đi tiểu từ 2,5 đến 3,5 giờ.

Tiểu ngắt quãng (Double voiding): đây là kỹ thuật giúp người bệnh học cách làm trống bàng quang hoàn toàn hơn để tránh tình trạng tiểu són khi đầy bàng quang (Overflow incontinence) bằng cách đi tiểu 2 lần, lần thứ 2 đi tiểu sau lần thứ nhất khoảng vài phút.

Tạo thói quen ăn uống hợp lí: người bệnh cần cắt giảm hoặc tránh các loại thực phẩm có cồn, caffeine hoặc axit. Giảm tiêu thụ chất lỏng, giảm cân hoặc tăng hoạt động thể chất cũng có thể làm giảm tình trạng tiểu són.

Tập luyện cơ sàn chậu (Kegel): việc thực hiện các bài tập này thường xuyên sẽ tăng trương lực các cơ đáy chậu, trong đó có cơ thắt bàng quang và niệu đạo. Bài tập này đặc biệt hiệu quả đối với tiểu són dưới áp lực

Kích thích điện

Các điện cực được đưa vào trực tràng hoặc âm đạo của người bệnh để kích thích và tăng sức mạnh cho cơ sàn chậu. Kích thích điện nhẹ nhàng có hiệu quả đối với tiểu són do tăng áp lực ổ bụng và tiểu gấp, tuy nhiên người bệnh cần thực hiện phương pháp điều trị này trong vài tháng.

Điều trị bằng thuốc

Dựa vào tình trạng của bệnh nhân, kết quả khám/xét nghiệm, các bác sĩ có thể chỉ định các thuốc để điều trị tiểu són phù hợp. Các loại thuốc sau được dung để điều trị tiểu không tự chủ:

Anticholinergics dùng để điều trị bàng quang tăng hoạt,  bệnh nhân tiểu không kiểm soát.

Sử dụng Hormon Estrogen có thể củng cố mô trong niệu đạo và các cơ vùng âm đạo và giảm bớt một số triệu chứng.

Imipramine (Tofranil) là thuốc chống trầm cảm ba vòng.

Sử dụng thiết bị Y tế

Chèn niệu đạo (Urethral insert): đây một thiết bị nhỏ, dùng một lần, giống như tampon được đưa vào niệu đạo khi người phụ nữ chuẩn bị có những hoạt động thể chất nhiều như thể dục thể thao hoặc làm việc nặng, có thể kích hoạt không tự chủ. Do đó, thiết bị này như một ‘nút’ để ngăn chặn rò rỉ nước tiểu và có thể tháo ra trước khi đi tiểu.

Pessary là một chiếc vòng cứng được chèn vào âm đạo và thời gian đeo là cả ngày. Thiết bị này thường được sử dụng ở những người bị sa tử cung gây ra tình trạng tiểu không tự chủ.

Một số phương pháp ít xâm lấn

Botox (loại độc tố botulinum A): Tiêm vào cơ bàng quang, điều này có thể giúp bệnh nhân bàng quang tăng hoạt.

 Điều trị tần số vô tuyến: Mô ở đường tiết niệu dưới được làm nóng. Khi lành, các mô sẽ cứng hơn, giúp kiểm soát tiết niệu tốt hơn.

Bộ kích thích thần kinh Sacral: Được cấy dưới da của mông, một sợi dây kết nối nó với dây thần kinh chạy từ tủy sống đến bàng quang. Dây phát ra một xung điện kích thích dây thần kinh, giúp kiểm soát bàng quang.

Phẫu thuật

Sling procedures: Đây là phương pháp bác sĩ sẽ sử dụng mô của cơ thể và vật liệu tổng hợp để tạo ra một bộ khung xung quanh niệu đạo và cổ bàng quang của người bệnh nhằm giúp cho niệu đạo đóng khi người bệnh ho hoặc hắt hơi thì không bị tiểu són.

Cơ thắt bàng quang nhân tạo (Artificial urinary sphincter): Ở nam giới, bác sĩ sẽ sử dụng một vòng nhỏ chứa đầy chất lỏng được cấy quanh cổ bàng quang để giữ cho cơ thắt bàng quang đóng lại cho đến khi người bệnh sẵn sàng đi tiểu. Để đi tiểu, người bệnh chỉ cần nhấn van được cấy dưới da làm cho vòng xì hơi và cho phép nước tiểu từ bàng quang chảy ra.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC