Tiểu máu là gì?
Nước tiểu là một chất lỏng do thận tiết ra, thải ra ngoài cơ thể qua đường niệu đạo. Tùy vào chế độ ăn uống của mỗi người mà màu sắc và liều lượng nước tiểu sẽ có sự khác biệt. Sự thay đổi màu sắc của nước tiểu còn phản ánh tình trạng sức khỏe của cơ thể.
Tiểu máu (hay còn được gọi là đái máu) là hiện tượng bất thường nước tiểu đào thải ra ngoài có lẫn máu máu hoặc các tế bào máu trong nước tiểu làm nước tiểu có màu màu nâu sẫm hay hồng nhạt. Độ đậm của nước tiểu sẽ phụ thuộc vào loại tiểu máu mà người bệnh mắc và lượng hồng cầu (máu) bị rò rỉ vào bên trong nước tiểu.
Phân loại tiểu máu
Có hai loại tiểu máu gồm tiểu máu vi thể và tiểu máu đại thể.
- Tiểu máu đại thể: có thể dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường như thấy nước tiểu có màu hồng, đỏ, nâu hay có các đốm, sợi máu trong nước tiểu.
- Tiểu máu vi thể: không nhìn thấy máu trong nước tiểu (nước tiểu không có màu hồng, đỏ) nhưng phát hiện thấy tế bào máu trong nước tiểu dưới kính hiển vi. Vì vậy, người bị tiểu máu vi thể thường không biết mình bị bệnh cho đến khi thực hiện xét nghiệm nước tiểu.Thông thường, số lượng hồng cầu trong nước tiểu trên 10.000 hồng cầu/ml là đái máu vi thể.
Dấu hiệu triệu chứng tiểu máu
Tiểu máu là một triệu chứng phổ biến của các bệnh tiết niệu. Triệu chứng chiếm gần 30% dân số trưởng thành của Hoa Kỳ trong năm 2022.
Dấu hiệu lâm sàng rõ ràng nhất của tiểu máu đại thể là nước tiểu màu hồng nhạt hoặc đỏ. Tuy nhiên, việc máu lẫn vào nước tiểu không gây đau đớn cho người bệnh.
Nếu người bệnh có kèm những cơn đau ở vùng chậu, bụng dưới hoặc thắt lưng cùng lúc với triệu chứng tiểu ra máu, đấy là những triệu chứng khác của bệnh thận, bàng quang. Lúc này, người bệnh cần đến bệnh viện để được thăm khám với bác sĩ chuyên môn càng sớm càng tốt.
Người bệnh cần lưu ý, vì tiểu ra máu là triệu chứng của bệnh lý tiết niệu, nên sẽ thường xuất hiện cùng với những dấu hiệu lâm sàng khác như buồn nôn, nôn, sốt, ớn lạnh và những cơn đau ở bụng hoặc lưng dưới.
Đối với tình trạng tiểu máu vi thể, người bệnh sẽ không có dấu hiệu nào để nhận biết bệnh, cho đến khi thực hiện xét nghiệm nước tiểu. Tuy nhiên, người bệnh có thể nghi ngờ mình bị tiểu máu vi thể khi xuất hiện những triệu chứng kể trên.
Những trường hợp tiểu máu không phải do bệnh lý:
- Nước tiểu đỏ do thực phẩm: Khi bạn thường xuyên ăn các loại thực phẩm nhuộm phẩm màu, nhất là màu đỏ hồng hoặc thực phẩm tự nhiên có màu sắc có thể lẫn trong nước tiểu như: rau chua, dâu đen, củ cải đường, củ dền, quả mâm xôi,…
- Nước tiểu đỏ do thuốc: Một số thuốc điều trị có thể khiến nước tiểu có màu đỏ giống như lẫn máu như: kháng sinh Metronidazol, kháng sinh Rifampicin, hóa chất…
- Tiểu ra máu trong chu kỳ kinh nguyệt: Phụ nữ trong chu kỳ kinh nguyệt thường trong nước tiểu sẽ lẫn máu kinh, đặc điểm nhận biết là màu sắc nước tiểu lẫn máu đầu, giữa và cuối dòng là khác nhau. Đôi khi trong nước tiểu có lẫn cả máu cục do tử cung đẩy ra.
- Tiểu ra máu trong hoặc sau khi quan hệ tình dục: Nguyên nhân gây ra tình trạng này là tổn thương trong quan hệ tình dục, gây chảy máu bên trong và máu lẫn cùng nước tiểu khi đi vệ sinh. Đa phần nữ giới sau quan hệ dễ bị tiểu ra máu nhiều hơn, máu lẫn trong nước tiểu thường xuất hiện đầu dòng.
Những nguyên nhân có thể gây tiểu máu
Tiểu ra máu nằm trong những triệu chứng xuất hiện khi người bệnh mắc các bệnh tiết niệu.
Tổng quát về hệ thống tiết niệu trong cơ thể người gồm 2 quả thận, 2 niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Chức năng chính của hệ tiết niệu là lọc những chất thải dư thừa ra khỏi cơ thể. Hơn nữa, hệ tiết niệu còn giúp cơ thể kiểm soát lượng chất điện giải, các chất chuyển hóa, điều chỉnh máu và điều hòa lượng huyết áp.
Thận là cơ quan nằm ngay dưới khung xương sườn, một bên của cột sống. Thận có chức năng lọc nước tiểu và máu. Mỗi ngày, thận khỏe mạnh có thể lọc từ 120-150 lít máu và 1-2 lít nước tiểu, cùng chất thải và các chất lỏng bổ sung khác.
Nước tiểu sau khi được lọc ở thận sẽ đi đến bàng quang, nơi chứa nước tiểu trước khi được đào thải ra ngoài bằng đường niệu đạo.
Chính vì thế, khi xuất hiện tình trạng tiểu máu, khả năng rất cao bạn đã bị mắc bệnh lý liên quan đến thận, bàng quang hoặc niệu đạo. Phổ biến là bệnh viêm cơ quan tiết niệu cấp tính.
Tiểu ra máu có thể khỏi hoàn toàn khi người bệnh điều trị hết nguyên nhân gây ra tiểu máu
Có những nguyên nhân gây đái ra máu như sau:
Bệnh lý tại thận
Đây cũng là nguyên nhân phổ biến nhất gây nên tình trạng đái máu, cụ thể như sau:
- Sỏi thận: Đây là một bệnh rất hay gặp và dễ gây tiểu máu nhất. Người bệnh bị sỏi thận sẽ thường có những cơn đau quặn thận trong tiền sử.
- Lao thận: Khi bị lao thận sẽ có những triệu chứng đái máu vi thể. Lao thận thường đi kèm với tổn thương tại bàng quang, cho nên gây ra đái máu cuối bãi, đái mủ hoặc són tiểu, đau khi tiểu xong.
- Ung thư thận: Trong trường hợp này tiểu máu chiếm 70% ung thư thận. Triệu chứng thường thấy là mức độ đái ra máu cực kỳ nặng, không gây đau nhưng nhiều, khi sờ thấy có khối u.
- Thận đa nang: Người bệnh cảm thấy bị đau thắt lưng, tiểu ra máu và có lẫn mủ, nồng độ ure máu tăng và phát hiện khối u vùng hố thận khi đi thăm khám.
- Viêm cầu thận cấp: Trước khi bị viêm cầu thận cấp bệnh nhân thường có biểu hiện nhiễm trùng da, họng, kèm với sốt và đau ở hai bên thắt lưng. Trường hợp này thường là tiểu máu vi thể.
- Viêm thận – bể thận: Bệnh nhân có triệu chứng sốt cao, rét run, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu và đau vùng thắt lưng.
-
Chấn thương thận: Chấn thương do tai nạn, hoạt động thể thao, vận động quá mức,… ảnh hưởng tới thận có thể gây chảy máu, máu theo nước tiểu đưa ra ngoài.
- Bệnh sán máng gây tổn thương thận
- Bệnh Berger (bệnh thận IgA),
- Hội chứng Alport (viêm thận di truyền + điếc).
Bệnh lý ở bàng quang
Ở bàng quang, bệnh lý hay gây tiểu máu nhiều nhất là sỏi bàng quang, túi thừa bàng quang hoặc u bàng quang. Triệu chứng dễ nhất để nhận biết đó là khó tiểu, tiểu ra máu, tiểu lắt nhắt nhiều lần.
Ung thư bàng quang có dấu hiệu như sụt cân không rõ nguyên nhân, cùng với sự thay đổi màu sắc của nước tiểu và thói quen đi tiểu. Trong giai đoạn đầu của ung thư bàng quang thường không xuất hiện triệu chứng điển hình.Máu trong nước tiểu là dấu hiệu sớm nhất thường thấy.
Bệnh lý ở ống niệu đạo – tuyến tiền liệt
Ở nam giới, bệnh lý gây ra tình trạng tiểu máu thường do phì đại tuyến tiền liệt hoặc bị K tuyến tiền liệt. Có thể nhận biết khi thấy tình trạng khó đi tiểu, tiểu dắt, són tiểu.
Còn ở nữ giới thường thấy tiểu máu do polyp ở niệu đạo.
Nhiễm trùng đường tiểu.
Vi khuẩn có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua niệu đạo và sinh sống trong bàng quang, gây ra nhiễm trùng đường tiểu. Những triệu chứng khác có thể gặp bao gồm hay mắc tiểu, tiểu đau và nóng rát, nước tiểu nặng mùi.
Nguyên nhân ngoài hệ tiết niệu:
Các tạng xuất huyết, viêm nội tâm mạc bán cấp Osler, sốt rét, bệnh bạch cầu, kháng độc tố uốn ván, rối loạn đông máu, bệnh giảm tiểu cầu đều có thể gây ra tiểu máu.
Thỉnh thoảng tiểu máu cũng có thể xuất hiện sau một vận động mạnh như: bơi lội, đấm bốc, chạy, đá bóng. Đặc biệt VĐV chạy dường dài hay bị tiểu máu (có đến 18% VĐV marathon bị tiểu máu sau khi về đích). Tuy vậy, tiểu máu giảm trong 24 – 48 giờ.
Nếu tiểu máu mau hồi phục và không tái phát tự nhiên thì không có nguyên nhân tiềm tàng gây bệnh. Nhưng ở các VĐV (đặc biệt VĐV chạy), xuất hiện protein niệu và hoặc các trụ niệu thỉnh thoảng đi kèm với tiểu máu (hồng cầu biến dạng) gợi ý vị trí chảy máu ở cầu thận.
Tiểu máu do thuốc:
- Kháng sinh: Penicillin và dẫn chất, cephalosporin và dẫn chất, sunfamid và dẫn chất, polymycin, rifampin. Đặc điểm: tiểu máu thỉnh thoảng, do viêm thận kẽ, xuất hiện trong vòng vài ngày hoặc vài tuần sau khi dùng thuốc, ngưng thuốc thì hết tiểu máu.
- Giảm đau và kháng viêm: Aspirin, penacetin, aminosalicylic acid, NSAID. Đặc điểm: thỉnh thoảng tiểu máu, do hoại tử tủy thận hay nhú thận, xuất hiện sau nhiều tháng hay nhiều năm dùng kết hợp các thuốc giảm đau, hồi phục không hoàn toàn.
Riêng nhóm NSAID có đặc điểm của nhóm kháng sinh
- Thuốc Lợi tiểu: Furosemide, Ethacrynic Acid, Thiazides. Đặc điểm: giống nhóm kháng sinh.
- Thuốc chống đông: Warfarin (Coumadin).
- Các thuốc khác: Cyclophosphamide, Ifosfamide (gây viêm bàng quang xuất huyết trong 10 – 20% bệnh nhân, mức độ xuất huyết phụ thuộc liều dùng, hồi phục tốt), Danazold (đặc điểm giống nhóm kháng sinh).
Những ai thường bị đi tiểu máu?
Đi tiểu máu là tình trạng cực kì phổ biến và có thể ảnh hưởng tới bất kỳ ai ở bất kì độ tuổi nào, nhưng nữ giới thường gặp tình trạng này này hơn nam giới. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể kiểm soát nó bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo với ý kiến của bác sĩ để có thêm thông tin chi tiết.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ đi tiểu ra máu?
Có nhiều yếu tố làm bạn tăng nguy cơ tiểu ra máu, đặc biệt là:
- Trên 50 tuổi và đang bị phì đại tiền liệt tuyến
- Viêm thận do nhiễm vi rút hoặc vi khuẩn
- Người đang bị hoặc có tiền sử bị sỏi tiết niệu
- Gia đình có bệnh sử về thận
- Bạn đang sử dụng thuốc aspirin, kháng viêm giảm đau không chứa steroid và kháng sinh trong thời gian dài
- Hoạt động thể thao quá sức.
Tiểu máu có nguy hiểm không?
- Một số nguyên nhân dẫn đến tiểu ra máu có thể rất nghiêm trọng, do đó bạn phải tiến hành đi khám ngay.
- Nếu như nguyên nhân gây tiểu ra máu là ung thư thì việc điều trị kịp thời có thể khiến khối phát triển quá lớn, thậm chí là di căn.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu gây tiểu ra máu, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng suy thận.
Như vậy, đái ra máu không phải là triệu chứng quá cấp tính nhưng cần phải phát hiện và điều trị kịp thời nếu không sẽ gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh
Chẩn đoán nguyên nhân tiểu máu như thế nào?
Máu trong nước tiểu không phải là tình trạng cấp cứu, tuy nhiên nó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng. Do đó, khi có biểu hiện đái ra máu cần đến ngay cơ sở y tế để tìm ra nguyên nhân và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Tiểu ra máu chủ yếu thực hiện chẩn đoán trên kết quả xét nghiệm nước tiểu. Dựa vào số lượng hồng cầu bên trong nước tiểu, bác sĩ sẽ xem xét tình trạng sức khỏe tiết niệu của người bệnh. Ngoài ra, tiểu ra máu còn được chẩn đoán bằng những phương pháp khác như:
- Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm nồng độ các chất bên trong nước tiểu
- Cấy nước tiểu: Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng, vi khuẩn bên trong mẫu nước tiểu người bệnh
- Xét nghiệm tế bào nước tiểu: Xét nghiệm tìm ra những tế bào bất thường trong nước tiểu
Kết hợp kết quả xét nghiệm của nước tiểu cùng với những dấu hiệu lâm sàng của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh tiếp tục làm các xét nghiệm chuyên sâu hơn. Hoạt động này để tìm ra căn nguyên của triệu chứng tiểu ra máu này và điều trị.
Những phương pháp chẩn đoán này bao gồm:
- Nội soi bàng quang
- Siêu âm thận, tiết niệu, bàng quang
- Chụp cắt lớp CT
- Chụp MRI
Những phương pháp nào dùng để điều trị tiểu ra máu?
Phương pháp điều trị còn tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tiểu máu vì tiểu ra máu chỉ là một triệu chứng, không phải là bệnh lý. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ giúp bạn giảm bớt các triệu chứng khác bằng cách kê cho bạn một số loại thuốc phù hợp, như thuốc kháng sinh nếu bị nhiễm khuẩn.
Nếu bạn bị sỏi bàng quang hoặc sỏi thận, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên điều trị tán sỏi bằng sóng xung kích nội soi tán sỏi ngược dòng qua niệu đạo, tán sỏi bằng laser hay mổ lấy sỏi tùy theo vị trí và độ lớn của viên sỏi.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC