Cảm giác tê bì là gì?

Tê bì thực chất là tình trạng rối loạn cảm giác hay dị cảm một phần hoặc hoàn toàn ở một số vị trí trên cơ thể. Tình trạng này thường đi kèm với cảm giác đau nhói bất thường như kim châm không liên quan đến kích thích cảm giác.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể có cảm thấy đau, liệt ngọn chi,… Thông thường tê bì liên quan đến các rối loạn chức năng của thần kinh ngoại vi

Tê bì chân tay (Numbness of Limb) là hội chứng bệnh thần kinh phổ biến nhất, có thể bắt gặp ở bất kì ai dù là từ thanh thiếu niên hay những người cao tuổi và gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Triệu chứng thường gặp của tê bì tay chân

Các dấu hiệu khởi phát ban đầu của tê chân tay thường rất nhẹ như: tê các đầu ngón tay, châm chích, dị cảm, kiến bò, chuột rút, nhức mỏi… Do đó mà người bệnh rất dễ chủ quan, không thăm khám sớm.

Khi bệnh càng để lâu thì mức độ tê đau sẽ càng tăng, lúc này, các ngón tay bị tê nhức, tê buốt nhiều hơn, nhanh chóng lan cơn đau nhức xuống dọc cánh tay, cẳng tay gây khó cử động và cầm nắm.  Đồng thời, ở các ngón chân, bàn chân, cổ chân, cẳng chân, đùi, mông, vùng thắt lưng… cũng có thể xuất hiện tình trạng tương tự.

Ngoài ra, một số triệu chứng bệnh có thể xảy ra tùy vào các nguyên nhân như đau vai gáy, đau thắt lưng do thoái hóa cột sống; đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng; biểu hiện ăn nhiều, uống nhiều trong đái tháo đường; liệt vận động trong viêm đa dây thần kinh;…

Tê bì tay chân là dấu hiệu của bệnh gì?

không phải bất cứ trường hợp bị tê bì tay chân nào cũng là do bệnh lý gây ra, đôi khi nó chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường và không gây hại cho sức khỏe.

Tê bì tay chân không do bệnh lý

Dưới đây là những trường hợp tê bì tay chân không do bệnh lý:

• Tê bì tay chân sinh lý: Đây là những trường hợp bị tê tay, chân do giữ cố định một tư thế quá lâu khiến cho mạch máu và dây thần kinh bị chèn ép. Đối với những trường hợp này, bạn không cần phải điều trị, sau một vài phút thì hiện tượng này sẽ biến mất.
• Mẹ bầu ở những tháng cuối thai kỳ: Giai đoạn cuối của thai kỳ, nhiều phụ nữ liên tục có cảm giác tê bì tay chân. Nguyên nhân là gì khi thai nhi phát triển mạnh sẽ tạo áp lực, chèn ép lên mạch máu và các dây thần kinh, chính vì thế gây ra hiện tượng tê bì.

Ngồi hoặc đứng quá lâu đều có thể khiến cho các mẹ bầu khó chịu và có cảm giác tê bì tay chân.

• Thay đổi thời tiết: Thời tiết cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của chúng ta. Khi thời tiết chuyển lạnh, một số người, đặc biệt là những người lớn tuổi sẽ có thể bị tê nhức, tê bì tay chân.
• Tác dụng phụ của thuốc: Tình trạng tê bì tay chân cũng có thể là do một số tác dụng phụ của thuốc điều trị. Nếu bạn ngừng uống thuốc thì triệu chứng này cũng sẽ không còn nữa.
• Chế độ dinh dưỡng không hợp lý khiến cơ thể bị thiếu một số dưỡng chất quan trọng như B1, B12, Canxi, axit folic,… từ đó dẫn tới suy nhược cơ thể, khiến cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi và tê bì tay chân.
• Do tình trạng căng thẳng, stress, mệt mỏi: Căng thẳng, mệt mỏi kích thích các tế bào thần kinh gần bề mặt da, gây tê ngứa và tê bì tay chân
• Ngoài ra, tê bì tay chân cũng có thể gặp ở trường hợp vác vật nặng, ngồi, đứng quá lâu ở một tư thế, lười vận động và thường xuyên ngồi dưới máy lạnh sẽ gây tổn thương dây thần kinh. Ngủ nghiêng người, nằm gối quá cao, liên tục dùng giày cao gót… cũng sẽ khiến tay chân tê bì.

Khi nào tê bì tay chân là bệnh lý?

Thông thường tê bì tay chân có thể là do nguyên nhân bình thường, tuy nhiên nếu tê bì tay chân kèm theo đau nhức xương khớp xuất hiện, thì có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

• Do chấn thương: Nếu khi gặp tai nạn, va chạm, ngã… khiến dây thần kinh ngoại biên tổn thương cũng sẽ gây tê bì chân tay, hạn chế vận động.
• Do thoái hóa cột sống: Nếu xuất hiện tình trạng tê bì vùng cổ lan xuống tay hoặc đau từ thắt lưng xuống chân. Hiện tượng tê bì tay chân do thoái hóa thường xảy ra về đêm hoặc khi thay đổi thời tiết.
• Do thoát vị đĩa đệm: Tê bì tay chân có thể do nguyên nhân thoát vị đĩa đệm. Đây là bệnh lý thường gặp ở đĩa đệm cột sống cổ và thắt lưng.

• Do thoái hóa khớp: Khớp tay, khớp đầu gối hoặc khớp háng bị tổn thương do các yếu tố tiêu cực, sẽ gây hạn chế vận động và dẫn đến tê bì cánh tay, bàn chân.
• Do viêm đa khớp dạng thấp: Tình trạng khớp tay, khớp chân bị viêm nhiễm, tổn thương sẽ gây tê bì tay chân
• Do hẹp ống sống: Cột sống bị biến dạng, thu nhỏ lại khiến các rễ thần kinh chạy qua bị chèn ép và gây tê tay chân kéo dài. Bệnh để lâu sẽ gây tắc nghẽn lưu thông máu, vận động khó khăn.
• Do đa xơ cứng: Tình trạng này dẫn đến co thắt cơ bắp, mệt mỏi.
• Do viêm đa rễ thần kinh: Bệnh lý xảy ra khi hệ thần kinh ngoại biên tổn thương, gây rối loạn cảm giác và hạn chế vận động.
• Do xơ vữa động mạch: Xơ vữa động mạch gây hẹp lòng mạch, chèn ép dây thần kinh chạy qua và dẫn đến tê bì tay chân
• Bệnh tiểu đường: Khi lượng đường trong máu tăng cao, các mạch máu có thể bị tổn thương, đồng thời giảm lưu thông máu và dẫn tới tê bì tay chân.

Tê bì tay chân có nguy hiểm không?

Thông thường người bệnh có xu hướng xem nhẹ, thậm chí là bỏ qua việc điều trị tê tay chân, mà không biết rằng điều này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Những biến chứng từ nhẹ đến nặng mà người bệnh có thể gặp phải, bao gồm chán ăn, mất ngủ, đi lại khó khăn, đại tiểu tiện không tự chủ, teo cơ, liệt chi…

Nếu tê bì tay chân là dấu hiệu của ung thư thì việc không được chẩn đoán kịp thời sẽ tạo điều kiện cho khối u phát triển, ngày càng chèn ép vào hệ thống dây thần kinh, gây nguy hiểm đến tính mạng.

đó, người bệnh cần đến bệnh viện để các bác sĩ thăm khám nếu tình trạng tê bì xuất hiện liên tục từ 6 tuần trở lên. Những trường hợp tê bì tay chân kéo dài dưới 5 tuần có thể là do tác nhân cơ học, cần theo dõi thêm

Đối tượng dễ mắc phải tình trạng tê bì tay chân

• Người cao tuổi

Đối tượng có nguy cơ cao nhất là những người già, vì ở người lớn tuổi, xương khớp sẽ lão hóa theo thời gian, dễ bị tổn thương.

Bên cạnh đó, do tính chất của công việc, những người làm nghề lái xe đường dài, làm việc văn phòng có tiếp xúc với máy tính trong nhiều giờ liên tục, hay những người thường xuyên phải lao động động chân tay nặng, người bị chấn thương trong lúc làm việc, luyện tập thể thao hay bị tai nạn giao thông… cũng là những đối tượng dễ bị tê tay chân.

• Bệnh nhân rối loạn chuyển hóa

Không chỉ vậy, các bệnh rối loạn chuyển hóa như: đái tháo đường, mỡ máu cao cũng là những nguyên nhân thường gặp gây nên chứng tê bì chân tay. Nguyên nhân là do ở nhóm bệnh này có sự tổn thương vi mạch dẫn tới tình trạng thiếu hụt máu cung cấp nuôi dưỡng dây thần kinh.

Biểu hiện lúc đầu có thể chỉ đơn giản là rối loạn co thắt mạch máu, khi co thắt dẫn tới thiếu máu gây tê bì tay chân.

Các triệu chứng này hoàn toàn có thể khắc phục nếu được phát hiện sớm và sẽ giúp giảm, thậm chí hết tê bì nhưng nếu không chữa trị sớm mà để bệnh trở nặng hơn sẽ khiến mạch máu chít hẹp, tắc mạch sẽ dẫn tới tình trạng teo cơ, trợt loét.

• Phụ nữ sau sinh

Tê tay sau sinh cũng là hiện tượng phổ biến ở phụ nữ sau khi sinh với biểu hiện là các ngón tay thi thoảng bị tê cứng, có thể kèm theo tê buốt, châm chích hoặc chuột rút. Cơn đau có thể bị lan sang các vùng như cẳng chân, mông, đùi,… thậm chí có thể hạn chế khả năng di chuyển nêu không được điều trị sớm.

Chẩn đoán tê bì tay chân

Người bệnh cần được khám lâm sàng, cận lâm sàng để tìm ra chính xác nguyên nhân của bệnh tê bì tay chân thường xuyên.

Khi khám, bác sĩ sẽ khai thác các thông tin lâm sàng, chỉ định xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh để tìm ra những dấu hiệu bất thường, là nguyên nhân gây nên tình trạng tê bì tay chân thường xuyên. Qua đó, người bệnh được định hướng điều trị đúng phương pháp, hiệu quả và kịp thời.

Cách xử lý và điều trị

Tùy theo tình trạng bệnh lý của người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa, sử dụng các loại thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAIDs), phối hợp với paracetamol, các vitamin nhóm B đường uống hoặc đường tiêm,…

Bên cạnh đó, dựa vào căn nguyên gây bệnh mà bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị kết hợp:

• Đái tháo đường: Kiểm soát đường huyết tốt
• Rối loạn chuyển hóa Lipid máu: Kiểm soát lipid máu ở ngưỡng an toàn
• Thiếu vitamin: Bổ sung vitamin
• Thoái hóa cột sống: Điều trị thoái hóa
• Viêm khớp: Điều trị viêm khớp
• Nhiễm độc: Điều trị nhiễm độc

Điều trị tê bì tay chân với Đông y

Theo y học cổ truyền, tê bì tay chân được mô tả trong chứng Ma mộc (tê bì). Trong đó:

• Ma: Cấp độ nhẹ, cảm giác như kiến bò hoặc kim chích, bỏng rát, đau nhức… vẫn cảm nhận được kích thích.
• Mộc: Mức độ nặng hơn, không còn cảm giác, thường kèm theo yếu liệt, teo cơ, mất vận động…

Có nhiều nguyên nhân gây ra chứng ma mộc, trong đó nguyên nhân chủ yếu là:

• Phong hàn phạm vào kinh lạc:  Khi sức khỏe giảm sút, sức đề kháng của cơ thể bị suy giảm nên dễ bị tác động bởi gió (phong), lạnh (hàn), ẩm thấp (thấp) khiến kinh mạch bị ứ trệ, khí huyết kém lưu thông, gây nên các triệu chứng tê mỏi, chân tay lạnh, tê buốt, các khớp đau nhức, vai gáy và lưng gối đau mỏi.
• Tê bì tay chân do khí huyết không dồi dào thương gặp ở người già, người lao động nặng nhọc, bệnh lâu ngày… khí huyết hư tổn, tứ chi không được nuôi dưỡng nên phát sinh tê dại
• Ngoài ra, khí trệ huyết ứ, Can phong nội động, thấp nhiệt uất trệ…cũng là nguyên nhân gây ra tê bì tay chân.

Khi điều trị tê bì tay chân bằng Đông y, tùy thuộc vào tình trạng và nguyên nhân gây ra bệnh, mà thầy thuốc sẽ lựa chọn phác đồ điều điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân với những phương pháp như:

• Phương pháp dùng thuốc: sử dụng các bài thuốc y học cổ truyền với mục đích: ôn kinh tán hàn, bổ khí huyết, thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết hay thanh nhiệt lợi thấp tán uất…

• Châm cứu: là một phương pháp không dùng thuốc sử dụng các kim nhỏ châm vào các huyệt vị trên cơ thể nhằm kích thích các huyệt vị  làm lưu thông, điều hòa khí huyết, thúc đẩy tuần hoàn, loại trừ ngoại tà xâm nhập từ đó làm giảm tình trạng đau, tê tay chân.

Một số huyệt thường được sử dụng như: Bát tà, Bát phong, Ngoại quan, Khúc trì, Hơp cốc, Tam âm giao, Túc tam lý, Huyết hải…

• Xoa bóp bấm huyêt: cũng là một phương pháp không dùng thuốc của y học cổ truyền với các  động tác xoa, xát, bóp, vuốt, day, ấn…Cải thiện lưu lượng máu đến nơi tương ứng, thư giãn cơ gân, xương khớp, tăng khả năng vận động, góp phần giải tỏa áp lực tổn thương thần kinh, phục hồi rối loạn cảm giác làm giảm tình trạng tê bì tay chân.