5 điều cần biết về đau dây thần kinh, nguyên nhân, điều trị

Đau dây thần kinh là gì?

Đau thần kinh đề cập đến đau dữ dội, như dao đâm do dây thần kinh bị tổn thương hoặc bị kích thích. Đau dây thần kinh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, gây đau từ nhẹ đến nặng. Một số loại thuốc và phẫu thuật có thể điều trị hiệu quả chứng đau dây thần kinh.

Đau dây thần kinh nghiêm trọng có thể cản trở khả năng thực hiện các công việc hàng ngày của một người và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ.

Đau dây thần kinh có nhiều nguyên nhân, bao gồm:

Nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh zona, bệnh Lyme, hoặc HIV
Áp lực lên dây thần kinh từ xương, mạch máu hoặc khối u
Các tình trạng khác, chẳng hạn như bệnh thận hoặc tiểu đường
Lão hóa

Bài viết này bao gồm các loại đau dây thần kinh khác nhau, các triệu chứng của chúng và các lựa chọn điều trị có sẵn.

Triệu chứng đau dây thần kinh

Nói chung, đau dây thần kinh gây ra các triệu chứng dữ dội và khác biệt, bao gồm:

Đau xảy ra đột ngột hoặc đau đâm theo con đường của một dây thần kinh bị hư hỏng hoặc bị kích thích
Đau nhức dai dẳng hoặc đau rát
Ngứa ran hoặc tê
Co giật cơ bắp không tự ý hoặc chuột rút

Nơi những cơn đau này bắt nguồn từ cơ thể phụ thuộc vào loại đau dây thần kinh mà một người đang chịu đựng

Các loại đau dây thần kinh

Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe chia đau thần kinh thành các loại tùy thuộc vào các khu vực của cơ thể mà nó ảnh hưởng. Sau đây là một số loại đau dây thần kinh phổ biến:

Đau dây thần kinh sinh ba

Đau dây thần kinh sinh ba (Trigeminal neuralgia – TN) còn được gọi là dây thần kinh tam thoa hay dây thần kinh sọ não V (một trong những dây thần kinh phân bố rộng rãi nhất ở đầu) là tình trạng đau đớn, mãn tính liên quan đến dây thần kinh sinh ba.

Cơn đau có thể xuất hiện khi bị kích thích nhẹ lên mặt như đánh răng, cạo râu, nhai thức ăn, trang điểm… Cảm giác giống như bị điện giật hoặc bị vật nhọn đâm vào mặt. Khởi phát bằng những cơn đau ngắn, nhẹ, theo thời gian, cơn đau dữ dội, kéo dài và thường xuyên hơn.

Đau xuất hiện ở một bên mặt rồi lan dọc theo xương gò má, mũi, môi trên, các răng trên và/hoặc lan xuống phần dưới của xương gò má, môi và xương hàm dưới. Khu vực trán và ổ mắt ít gặp hơn. Hầu hết những người gặp tình trạng này đều trải qua các triệu chứng theo chu kỳ: cơn đau đến và đi trong nhiều ngày hoặc vài tuần, sau đó giảm dần. Trong một số trường hợp, tình trạng bệnh trở nên nặng hơn và cơn đau xuất hiện thường xuyên hơn.

Không có xét nghiệm cụ thể cho tình trạng TN, vì vậy việc chẩn đoán có thể mất nhiều thời gian. Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Một số loại thuốc có sẵn giúp giảm đau và giảm số lượng cơn đau nhưng tình trạng nặng hơn sẽ cần phải phẫu thuật.

Đau dây thần kinh sinh ba có thể chia làm hai dạng:

Dạng rối loạn điển hình (được gọi là “Loại 1” hoặc TN1) gây đau mặt dữ dội, lẻ tẻ, đột ngột hoặc giống như sốc; kéo dài từ vài giây đến hai phút mỗi lần. Những cơn đau này có thể xảy ra liên tiếp, nhanh chóng, theo từng đợt kéo dài đến hai giờ.
Dạng rối loạn “không điển hình” (được gọi là “Loại 2” hoặc TN2), được đặc trưng bởi cảm giác đau nhức liên tục, bỏng rát, đau nhói với cường độ thấp hơn Loại 1. Cả hai dạng đau có thể xảy ra ở cùng một người, đôi khi ở cùng thời gian. Cường độ của cơn đau có thể làm ảnh hưởng đến các hoạt động về thể chất và tinh thần.

Nguyên nhân

Nguyên nhân chính xác của TN vẫn chưa rõ ràng. Tuy nhiên, áp lực từ một mạch máu mở rộng có thể kích thích hoặc thậm chí làm hỏng dây thần kinh sinh ba.

Bệnh đa xơ cứng (MS) có thể làm phát sinh TN. MS là một rối loạn thần kinh gây viêm làm tổn thương vỏ myelin xung quanh các sợi thần kinh trong hệ thần kinh trung ương.

Đau thần kinh sau zona

Bệnh zona là bệnh nhiễm trùng ở rễ thần kinh, sau khi khỏi bệnh thì những cơn đau cũng không biến mất. Đau thần kinh Zona ( PHN-Postherpetic neuralgia) là biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona. Tình trạng này ảnh hưởng đến các sợi thần kinh và da, gây đau rát kéo dài sau khi phát ban và mụn nước của bệnh zona biến mất.

Nguy cơ mắc chứng đau dây thần kinh Zona tăng theo tuổi tác, chủ yếu ảnh hưởng đến những người trên 60 tuổi. PHN không có cách chữa trị, nhưng các phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng. Đối với hầu hết mọi người, đau dây thần kinh postherpetic có thể cải thiện được theo thời gian.

Những cơn đau này có thể kéo dài hàng tháng, hàng năm hoặc thậm chí là cả đời. Nếu cơn đau kéo dài ít nhất 3 tháng sau khi phát ban zona đã lành, đó là tình trạng đau dây thần kinh Zona. PHN không chỉ đơn giản là gây đau các dây thần kinh, nó còn tốn nhiều chi phí để điều trị và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây đau thần kinh do bị zona

Bệnh Zona thần kinh do virus Varicella-zoster gây bệnh thủy đậu tái phát lại. Đối với người đã từng mắc bệnh thủy đậu, sau khi khỏi, virus vẫn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn mà ẩn trong các tế bào thần kinh dưới dạng không hoạt động.

Bình thường, chúng bị kiềm chế bởi hệ miễn dịch tự nhiên của con người. Khi hệ miễn dịch có dấu hiệu suy yếu do tuổi tác hoặc do bệnh tật, những virus này sẽ “thức dậy” và hoạt động trở lại.

Khi bị bệnh zona, người bệnh có thể có nguy cơ mắc chứng đau dây thần kinh PHN cao hơn do:

Tuổi tác: Từ 50 tuổi trở lên
Mức độ nghiêm trọng của bệnh zona khi bạn bị phát ban nặng và đau dữ dội.
Mắc phải 1 bệnh lý khác như bệnh tiểu đường.
Vị trí bị zona như ở mặt,…
Điều trị kháng virus zona bị trì hoãn hơn 72 giờ sau khi bị phát ban

Tùy thuộc vào thời gian đau thần kinh PHN kéo dài và đau như thế nào, người bệnh có thể mắc phải các biến chứng khác như:

Lo lắng
Mệt mỏi
Khó ngủ
Thèm ăn
Mất tập trung.

Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của PHN thường giới hạn ở khu vực da của người bệnh, phổ biến nhất là ở một dải quanh thân của bạn, thường ở một bên của cơ thể.

Đau dây thần kinh do bị zona sẽ xuất hiện các triệu chứng trước khi phát ban như tê, ngứa ran, đau,… Người bệnh cảm thấy đau dữ dội trong giai đoạn đầu của bệnh và phát ban nặng.

Nhạy cảm với chạm nhẹ; người bệnh thường cảm thấy đau ngay cả việc chạm vào quần áo trên vùng da bị ảnh hưởng (allodynia).
Ngứa và tê: Đau thần kinh PHN tạo cảm giác ngứa hoặc tê.

Đau dây thần kinh chẩm

Dạng đau dây thần kinh này ảnh hưởng đến các dây thần kinh chẩm, bắt nguồn từ cổ và gửi tín hiệu đến phía sau đầu.

Đau dây thần kinh chẩm gây ra một cơn đau nhói hoặc bắn bắt đầu gần đáy hộp sọ và tỏa ra dọc theo da đầu. Đau dây thần kinh chẩm có thể lan ra phía sau mắt.

Nguyên nhân

Đau dây thần kinh chẩm có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn, bao gồm

Giữ đầu ở vị trí cúi phía trước trong thời gian dài
cơ cổ căng thẳng
tổn thương hoặc khối u ở cổ
mạch máu bị viêm
Nhiễm trùng
bệnh gút
tiểu đường
chấn thương cổ hoặc đầu

Tuy nhiên, có những trường hợp đau dây thần kinh chẩm không có nguyên nhân được biết đến.

Đau dây thần kinh ngoại biên

Đau dây thần kinh ngoại biên, hoặc bệnh thần kinh ngoại biên, đề cập đến cơn đau xảy ra do tổn thương thần kinh trong hệ thần kinh ngoại biên. Điều này bao gồm tất cả các sợi thần kinh bên ngoài não và tủy sống.

Đau dây thần kinh ngoại biên có thể ảnh hưởng đến một dây thần kinh duy nhất hoặc nhiều dây thần kinh

Đau dây thần kinh ngoại biên có thể gây đau hoặc tê ở tay, chân, cánh tay và chân. Các triệu chứng khác có thể bao gồm:

co giật cơ bắp không tự ý hoặc chuột rút
mất phối hợp
khó thực hiện các tác vụ vận động phức tạp, chẳng hạn như cài nút áo hoặc buộc dây giày
quá mẫn cảm với cảm ứng hoặc nhiệt độ
đổ mồ hôi quá nhiều
các vấn đề về đường tiêu hóa
khó ăn hoặc nuốt
khó nói

Nguyên nhân

Duy trì tổn thương hệ thần kinh ngoại biên có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh kiểm soát chuyển động cơ bắp, truyền thông tin cảm giác và điều chỉnh các cơ quan nội tạng.

Đau dây thần kinh liên sườn

Đau dây thần kinh liên sườn ảnh hưởng đến các dây thần kinh nằm ngay dưới xương sườn. Các bác sĩ gọi các cơ bắp trong khu vực này là cơ liên sườn.

Đau dây thần kinh liên sườn

Một cơn đau nhói, nóng rát ảnh hưởng đến thành ngực, bụng trên và lưng trên. Một số chuyển động thể chất, chẳng hạn như thở, ho hoặc cười, có thể làm trầm trọng thêm cơn đau.

Các triệu chứng bổ sung có thể bao gồm:

căng hoặc áp lực quấn quanh ngực
ngứa ran hoặc tê ở ngực trên hoặc lưng trên
co giật cơ bắp

Nguyên nhân

Một số yếu tố nguy cơ có thể góp phần gây đau dây thần kinh liên sườn, chẳng hạn như:

chấn thương hoặc phẫu thuật liên quan đến ngực
áp lực lên dây thần kinh
bệnh zona hoặc nhiễm virus khác

Chẩn đoán

Bởi vì nó có thể được gây ra bởi một loạt các vấn đề, không có một xét nghiệm nào để chẩn đoán đau dây thần kinh.

Nếu một người tin rằng họ có thể đang đối phó với một số triệu chứng của một loại đau dây thần kinh cụ thể, bác sĩ có thể đề nghị:

Xét nghiệm máu để kiểm tra nhiễm trùng
X-quang, CT scan hoặc MRI để xem có bất kỳ dây thần kinh nào bị nén
Khám thần kinh, thường liên quan đến việc kiểm tra phản xạ bằng các công cụ nhỏ, không đau để cố gắng xác định khu vực nào bị ảnh hưởng

Ghi chú xung quanh các triệu chứng, chẳng hạn như khi chúng bắt đầu, tần suất chúng xảy ra và nơi cơn đau tỏa ra, tất cả đều có thể giúp bác sĩ chẩn đoán.

Điều trị đau dây thần kinh

Các lựa chọn điều trị đau thần kinh khác nhau tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.

Thuốc mỡ tại chỗ, gây tê thần kinh cục bộ và tiêm steroid có thể cung cấp giảm đau tạm thời cho đau thần kinh nhẹ.

Điều trị đau dây thần kinh nghiêm trọng có thể yêu cầu thuốc theo toa, phẫu thuật hoặc cả hai.

Thuốc

Thuốc giảm đau có xu hướng không hiệu quả trong việc quản lý đau dây thần kinh. Các loại thuốc có thể điều trị các nguyên nhân cơ bản của đau thần kinh bao gồm:

thuốc chống co giật, chẳng hạn như carbamazepine, topiramate và lamotrigine
thuốc chống trầm cảm, chẳng hạn như amitriptyline
thuốc giãn cơ, chẳng hạn như baclofen
Thuốc ổn định màng, chẳng hạn như gabapentin

Phẫu thuật

Phẫu thuật có thể giúp giảm đau dây thần kinh khi tình trạng này không đáp ứng với thuốc.

Điều trị đau dây thần kinh theo Y học cổ truyền

Dùng thuốc: các vị thuốc hành khí hoạt huyết, hóa ứ, trừ thấp…phối hợp với nhau thành các bài thuốc được áp dụng rất hiệu quả trên lâm sàng

Không dùng thuốc: Các phương pháp không dùng thuốc của Y học cổ truyền như Châm cứu, Cấy chỉ, Thủy châm, Xoa bóp bấm huyệt, Nhĩ châm…rất hiệu quả trong điều trị đau, trong đó có đau liên quan đến thần kinh.

Tóm lại

Đau dây thần kinh gây ra các triệu chứng đau đớn khác nhau về thời gian và mức độ nghiêm trọng. Cũng như đau, đau dây thần kinh có thể gây tê, yếu cơ và quá mẫn cảm.

Nếu một người không được điều trị, đau dây thần kinh có thể cản trở khả năng thực hiện các công việc hàng ngày của họ.

Mọi người có thể làm việc với một chuyên gia chăm sóc sức khỏe để thiết lập quá trình điều trị tốt nhất cho các triệu chứng cụ thể của họ. Nếu tình trạng này không đáp ứng với các phương pháp điều trị ban đầu, một chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể giới thiệu người đó đến một chuyên gia quản lý đau.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC logo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC