Hội chứng hậu COVID-19 là thuật ngữ được dùng để chỉ những triệu chứng xảy ra ở người có tiền sử nhiễm SARS-CoV-2 đã khỏi bệnh khoảng 3 tháng và có các triệu chứng của bệnh kéo dài tối thiểu 2 tháng mà không thể dùng chẩn đoán thay thế để giải thích.

Ho là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của COVID-19.  Nó xuất hiện từ những ngày đầu trong giai đoạn cấp và có thể kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng  sau khi bệnh nhân đã khỏi bệnh hay còn gọi là  ho kéo dài hậu COVID-19. Cơn ho có thể xuất hiện trong mọi hoạt động như khi cười, nói, hít phải luồng không khí lạnh…, gây ảnh hưởng sinh hoạt, làm thức giấc vào ban đêm,thậm chí có thể gây hạn chế hoạt động xã hội và làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân  một cách nghiêm trọng.

Một đánh giá hệ thống trực tiếp về năm cơ sở dữ liệu đã được thực hiện để xác định các nghiên cứu báo cáo sự tồn tại của các triệu chứng hô hấp ở bệnh nhân COVID-19 sau khi xuất viện. Hai nhà nghiên cứu độc lập đã xem xét và phân tích các tài liệu có sẵn, sau đó trích xuất và đánh giá chất lượng của các bài báo đó.

Trong số 1.154 báo cáo được trả về bởi tìm kiếm ban đầu, chín bài báo đã được tìm thấy, trong đó 1, 816 bệnh nhân được đưa vào tổng hợp dữ liệu. Mệt mỏi, khó thở, đau ngực và ho là các triệu chứng hô hấp phổ biến nhất được tìm thấy ở 52%, 37%, 16% và 14% bệnh nhân từ 3 tuần đến 3 tháng, sau khi xuất viện ở những người sống sót sau khi nhập viện bằng COVID-19, tương ứng.

Vậy tại sao chúng ta lại ho ?

Ho, về bản chất là phản ứng bảo vệ cơ thể, nhằm tống xuất mầm bệnh ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho kéo dài, ho nhiều quá gây mệt, gây khó ngủ thì cần điều trị.

Bình thường, khi phát hiện ra virus hoặc những vật thể lạ, các dây thần kinh cảm giác sẽ kích hoạt cảm biến ho ở vùng tủy của não, từ đó kích hoạt các cơ xung quanh đường hô hấp để đẩy vật thể lạ ra ngoài.

Một số nghiên cứu cho rằng, ho kéo dài sau COVID-19 là do nhiều nguyên nhân: Do tác động của virus SARS-CoV-2 lên dây thần kinh phế vị – dây thần kinh chịu trách nhiệm điều khiển phản xạ ho. Ho kéo dài và đau rát họng, khàn giọng là do virus SARS-CoV-2 gây tổn thương trực tiếp thanh quản và niêm mạc họng, nhất là biến thể Omicron.

Một nghiên cứu khác cho rằng ho kéo dài sau COVID, chính là cách cơ thể của bạn đang cố gắng loại bỏ, dọn sạch các chất bài tiết dư thừa trong giai đoạn hồi phục

Tình trạng viêm là một quá trình “phòng thủ” của hệ thống miễn dịch chống lại virus. Các mô bị viêm sưng lên và tiết dịch. Điều này có thể xảy ra trong một thời gian dài ngay cả khi cơ thể đã đào thải hết virus. Ho kéo dài có thể vì nhiều lý do nhưng tất cả đều liên quan đến tình trạng viêm.

Thứ nhất, nếu đường hô hấp trên (mũi và xoang) bị viêm, dịch tiết sẽ chảy từ hệ thống xoang qua mũi sau xuống đến thành sau họng, gây hiện tượng chảy dịch mũi sau. Điều này khiến người bệnh cần ho hoặc nuốt gây ra tình trạng ho kéo dài.

Thứ  hai, nếu phổi và đường hô hấp dưới bị ảnh hưởng, ho là cách để cơ thể cố gắng loại bỏ dịch tiết và tình trạng sưng tấy. Nếu không có nhiều dịch tiết (còn gọi là ho khan), nhưng tình trạng sưng tấy ở mô phổi vẫn gây ho.

Một nguyên nhân khác ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng hơn, có thể là mô phổi bị sẹo do tình trạng viêm gây ra, còn được gọi là bệnh phổi kẽ. Điều này cần được các bác sĩ chuyên khoa hô hấp chẩn đoán và xử lý. Ngoài ra, còn một số lý do khác nữa.

Phân loại ho kéo dài hậu COVID

Có 2 loại ho thường gặp trong ho kéo dài hậu COVID-19 đó là ho khan và hoa có đờm:

• Ho khan: thường do nhiễm virus, gây kích ứng đường hô hấp
• Ho có đờm: thường do có bệnh mạn tính về đường hô hấp hoặc do nhiễm vi khuẩn

Đa phần bệnh nhân ho kéo dài hậu COVID-19 là ho khan, ít khi ho có đờm. Nguyên nhân chủ yếu từ bản thân người bệnh có cơ địa dị ứng, người có bệnh lý trào ngược sẵn có, hoặc do sự kích thích trung khu thần kinh ở dọc đường hô hấp gây ho.

Ho kéo dài sau nhiễm COVID-19 có thể  do niêm mạc các cơ quan phản xạ ho trên đường hô hấp như họng, thanh quản, khí quản, phế quản… bị kích thích từ lúc nhiễm COVID-19 rồi kéo dài sau khỏi bệnh.

Bên cạnh đó, ho kéo dài còn do viêm phế quản, viêm phổi, xơ phổi trong thời gian nhiễm COVID-19 ở những bệnh nhân nặng, khiến phổi sau này không hoạt động bình thường, dễ kích thích, thiếu độ giãn nở…

Chúng kích thích viêm, di chứng hậu COVID-19 cộng với môi trường và nhiệt độ bên ngoài sẽ ảnh hưởng cơn ho và mức độ ho

Ho kéo dài hậu Covid có gì nguy hiểm không?

Muốn biết ho kéo dài hậu Covid có nguy hiểm không thì tốt nhất người bệnh nên đi khám để đánh giá xem mình có đang mắc bệnh phổi khác hay bệnh dị ứng hay không, có đúng là ho kéo dài sau Covid hay không.  Đặc biệt là khi bạn có các triệu chứng khó thở, đau tức ngực kèm theo.

Trường hợp ho kéo dài hậu Covid nhưng không do bệnh lý thì chỉ cần luyện tập, vận động và tẩm bổ tốt, một thời gian sau ho kéo dài do Covid sẽ hết dần.

Điều trị ho kéo dài hậu COVID-19

Ho khan

Có thể vẫn còn virus chưa hết hẳn, hoặc nhiễm virus đường hô hấp khác. Hoặc ho do dị ứng, do khói thuốc, hóa chất…

Cách xử lý là  cố gắng giảm kích thích đường hô hấp, dùng giảm ho + thuốc chống dị ứng thế hệ cũ.

Làm giảm kích thích đường hô hấp

Ta có thể làm giảm sự kích thích lên đường hô hấp bằng cách làm sạch, làm thông đường hô hấp với các phương pháp sau:

• Uống trà gừng pha với mật ong:uống trà gừng ấm với mật ong có thể giúp giảm cơn ho do đau rát họng
• Uống thuốc thảo dược: sirô ho có chứa thảo dược có thể giúp bạn giảm ho khi uống trước ngủ tối. Ngoài việc dùng siro ho thảo dược, bạn có thể thử ngậm viên ngậm ho thảo dược để làm dịu phản xạ ho do ngứa cổ họng
• Xông mũi họng: xông mũi họng 2-3 lần một ngày có thể giúp làm lỏng chất nhầy bị tắc nghẽn và giảm tần suất ho. Bạn có thể dùng tinh dầu chanh, sả, bạc hà… pha nước nóng và xông mũi họng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp

• Hoạt chất codein
• Hoạt chất dextromethorphan…

Thuốc chống dị ứng nhóm kháng histamin thế hệ cũ

• Hoạt chất alimemazin (siro theralene hoặc các loại siro tương tự)
• Hoạt chất diphenhydramin (siro benadryl hoặc các loại tương tự).

Một số trường hợp là do trào ngược dạ dày thực quản, do khi bị COVID-19, dễ lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều… có thể gây tăng tiết acid dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan. Trường hợp này cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ dày, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng.

Ho có đờm

Có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải thăm khám bác sĩ để dùng kháng sinh + long đờm

Thuốc long đờm

• Các thuốc làm tăng dịch tiết
• Các thuốc tiêu nhầy

Có thể do các bệnh phổi khác như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản… Khi đó cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để.

Kê cao đầu và ngực khi ngủ

Đặt một miếng đệm dưới gối của bạn, vì khi ngủ với tư thế kê cao đầu và ngực sẽ ngăn chất nhầy cản trở đường thở và do đó có thể giúp bạn tránh bị kích thích gây ho.

 Ho kéo dài do nấm đường hô hấp

Việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch… có thể khiến một số loại nấm phát triển, dù bình thường không gây bệnh.

Nếu dùng các biện pháp điều trị ở trên mà vẫn ho kéo dài thì cần nghĩ đến nhiễm nấm. Do đó, cần được thăm khám của bác sĩ chuyên khoa để được điều trị triệt để. Tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc trị ho do COVID-19 khi không có hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra

Một số mắc COVID-19 thể nặng có dấu vết sẹo hay dãy xơ trên phổi. Những vấn đề này  chủ yếu là phải tập thở để tăng khả năng trao đổi khí ở những vùng còn lại không bị xơ. Một số nghiên cứu cho thấy sau 6 tháng những vết xơ này sẽ tự lành . Sự thật là những vết xơ này sẽ làm bệnh nhân khó chịu, ngột thở, không có sức khi vận động mạnh hoặc đeo khẩu trang liên tục. Vì thế tập thở là phương pháp hiệu quả nhất.

Cho dù là ho có đàm hay ho khan thì bạn cũng nên thiết lập cho mình một lối sống lành mạnh, điều này giúp cho hệ hô hấp nói riêng cũng như cơ thể nói chung có đủ điều kiện để phục hồi sau thời gian chống chọi với virus

Uống đủ nước

Đảm bảo cho cơ thể đủ nước là một trong những chìa khóa quan trọng cần làm ngay trong quá trình phục hồi sau bất kỳ tình trạng nhiễm virus hô hấp nào, bao gồm cả virus SARS-CoV-2.

Uống trung bình 8 ly (ly uống nước chứa 200ml) cho mỗi ngày. Tăng lượng chất lỏng cho cơ thể như nước ép trái cây, các loại súp, canh…hàng ngày

Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Giúp hệ thống miễn dịch của bạn có nhiều thời gian để phục hồi bằng cách nghỉ ngơi đầy đủ và cố gắng ngủ đủ giấc 7-8 giờ mỗi đêm.

 Tranh thủ phơi nắng để tạo vitamin D cho cơ thể

Ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tốt nhất, là một vitamin thúc đẩy sức khỏe phổi, tăng hệ miễn dịch của cơ thể. Chỉ cần cho ánh sáng mặt trời tiếp xúc trực tiếp với da 15-20 phút mỗi ngày là đủ, tốt nhất là ánh sáng ban mai.

Ngoài vitamin D, cần bổ sung thêm vitamin C và kẽm để tăng sức đề kháng cho phổi.

Tăng cường ăn các loại rau và trái cây tươi dễ tìm kiếm, ăn uống bổ dưỡng đủ chất

Một số trái cây dùng hàng ngày có thể là nguồn bổ sung dồi dào các loại vitamin và khoáng chất giúp tăng cường sức khỏe phổi và hệ thống miễn dịch của bạn.

Tăng cường dùng sữa chua và các chế phẩm sinh học chứa nhiều vi sinh vật có lợi đường ruột.

Ăn uống đủ chất bổ dưỡng, nhưng nên ăn uống đủ ấm, hạn chế ăn uống thực phẩm nóng quá hoặc lạnh.

 Đi bộ hàng ngày

Đi bộ 30 phút mỗi ngày, bạn có thể chia ra 2 lần mỗi lần đi bộ 15 phút, đi bộ kèm hít thở sâu đều giúp tăng cường hoạt động các cơ hô hấp, tăng sức khỏe phổi, tăng các hoạt động trao đổi oxy của cơ thể, làm thông thoáng đường thở giảm ho,tránh tình trạng ho kéo dài.

 Thực hành thở hàng ngày

Ngồi thẳng lưng, một tay đặt lên bụng và tay kia đặt trên ngực.

Hít vào từ từ và sâu qua mũi và cảm nhận bụng bạn phình ra. Rồi từ từ thở ra bằng miệng.

Lặp lại 5-6 lần trong ngày, mỗi lần làm trong 10-15 phút.

Biện pháp để cắt cơn ho

Hít vào và thở ra bằng mũi, thở chậm cho đến khi hết ho.

– Ngậm miệng và nuốt liên tục đến khi hết cơn ho.

– Uống những ngụm nhỏ nước ấm đến khi cơn ho dừng.

Y học cổ truyền trong điều trị ho kéo dài hậu COVID-19

Theo đông y, ho là do phế táo, việc bị ốm lâu ngày làm phổi tổn thương, làm cho tân dịch của phổi bị hư hao. Phổi mất đi sự tư nhuận dẫn đến các triệu chứng ho khan, ho có đờm. Để điều trị ho kéo dài, bệnh nhân sẽ được kê các bài thuốc từ nhân sâm, tang diệp, mạch môn, sa sâm, hạnh nhân… giúp giảm ho, bổ phổi. Đồng thời kết hợp với các biện pháp châm cứu, các bài tập thở cho bệnh nhân nhằm tăng khả năng trao đổi khí của phổi giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục sức khỏe.

     Để tránh di chứng ho kéo dài sau khỏi COVID-19 cũng như những di chứng khác, người dân cần phát hiện sớm nhiễm COVID-19 và điều trị đúng mức ngay từ ngày nhiễm đầu, trong đó có biện pháp dễ áp dụng là tập thở tại nhà, để tránh được di chứng ho kéo dài, xơ phổi, khó thở.

Khi có biểu hiện ho từ lúc nhiễm COVID-19 đến sau khi khỏi bệnh, ngoài tập thở, người dân cần theo dõi sức khỏe, hạn chế tối đa ăn uống đồ lạnh… Nếu tình trạng ho kéo dài vẫn không cải thiện nên đến các các cơ sở y tế thăm khám, đánh giá nguyên nhân gây ra tình trạng ho kéo dài, từ đó mới có phương án điều trị phù hợp.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC