Hạ huyết áp tư thế đứng (Chóng mặt khi đứng lên) là gì

Hạ huyết áp tư thế đứng (hạ huyết áp tư thế) là gì?

Hạ huyết áp tư thế đứng, còn được gọi là hạ huyết áp tư thế, là tình trạng huyết áp giảm đột ngột xảy ra khi bạn đứng lên nhanh chóng.

Khi bạn đứng lên, trọng lực kéo máu vào chân và huyết áp của bạn bắt đầu giảm xuống. Một số phản xạ trong cơ thể bạn sẽ bù đắp cho sự thay đổi này. Tim bạn đập nhanh hơn để bơm nhiều máu hơn và các mạch máu của bạn co lại để ngăn máu dồn xuống chân.

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến các phản xạ bình thường này và dẫn đến hạ huyết áp tư thế đứng. Những phản xạ này cũng có thể bắt đầu yếu đi khi bạn già đi. Vì lý do này, hạ huyết áp tư thế đứng phổ biến hơn ở người lớn tuổi.

Trên thực tế, theo một đánh giá nghiên cứu năm 2021, khoảng 28% dân số nói chung là người lớn tuổi bị ảnh hưởng bởi chứng hạ huyết áp tư thế đứng.

Tình trạng này thường nhẹ, chỉ kéo dài trong vài phút sau khi đứng, nhưng những trường hợp nghiêm trọng hơn có thể khiến người bệnh ngất xỉu hoặc bất tỉnh.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Thỉnh thoảng chóng mặt hoặc cảm giác quay cuồng có thể rất nhẹ – gây ra bởi mất nước nhẹ, đường máu thấp hoặc quá nóng. Chóng mặt hoặc đầu lâng lâng cũng có thể xảy ra khi bạn đứng dậy sau khi ngồi quá lâu. Nếu các triệu chứng thỉnh thoảng mới có bạn không cần lo lắng.

Bạn phải hẹn gặp bác sĩ nếu các triệu chứng của hạ huyết áp tư thế đứng xảy ra thường xuyên, vì chúng có thể báo hiệu các vấn đề nghiêm trọng. Thậm chí bạn phải gặp bác sĩ ngay nếu bị mất ý thức, thậm chí chỉ một vài giây.

Theo dõi và ghi lại các triệu chứng của bạn, khi nào chúng xảy ra, trong thời gian bao lâu và bạn đang làm gì vào lúc đó. Nếu các triệu chứng xảy ra vào những thời điểm nguy hiểm như trong khi lái xe, hãy thảo luận điều này với bác sĩ.

Triệu chứng hạ huyết áp tư thế đứng

Các triệu chứng phổ biến của hạ huyết áp tư thế là:

Cảm thấy đầu óc quay cuồng hoặc chóng mặt sau khi đứng lên
Nhìn mờ
Yếu
Ngất xỉu
Lẫn lộn
Buồn nôn

Triệu chứng thường gặp nhất là chóng mặt hoặc choáng váng khi bạn đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm. Các triệu chứng thường kéo dài một vài phút.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Nguyên nhân

Hạ huyết áp tư thế đứng có thể là một vấn đề tạm thời hoặc có thể là mãn tính. Nhiều lần, nguyên nhân chính xác của tình trạng này không được biết đến. Những lần khác, có những nguyên nhân trực tiếp, chẳng hạn như thuốc và chảy máu mãn tính.

Một số nguyên nhân khác được biết đến của hạ huyết áp tư thế đứng bao gồm:

mất nước
một số loại thuốc hóa trị
thuốc giãn mạch (chẳng hạn như thuốc điều trị huyết áp cao và bệnh Parkinson)
một số loại thuốc chống loạn thần
một số thuốc chống trầm cảm
uống rượu
giảm thể tích máu (huyết tương thấp)
suy bơm tim
tĩnh mạch tổng hợp (khi trọng lực làm cho máu chảy trong dạ dày và chân)
các điều kiện cơ bản gây ra sự cố của hệ thống thần kinh tự trị (chẳng hạn như bệnh Parkinson)
một số vấn đề về tủy sống
Hội chứng Guillain Barre
Bệnh tiểu đường

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc hạ huyết áp tư thế đứng?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây hạ huyết áp tư thế như:

Hạ huyết áp tư thế đứng thường xảy ra ở người già. “Xơ cứng động mạch” hoặc xơ vữa động mạch phát triển khi tuổi cao gây khó khăn cho các mạch máu thích ứng với sự thay đổi đột ngột khi cần thiết. Nhiều bệnh có liên quan đến hạ huyết áp tư thế đứng tiến triển xấu đi và làm các triệu chứng nặng lên theo tuổi tác.
Mang thai có liên quan đến hạ huyết áp tư thế đứng. Khi thai lớn dần, lưu lượng của hệ thống tuần hoàn mở rộng và huyết áp có xu hướng giảm. Điều này có thể dẫn đến chóng mặt khi đứng lên đột ngột. Huyết áp sẽ trở lại bình thường sau khi sinh.
Tiết mồ hôi quá nhiều do gắng sức và tiếp xúc với nhiệt là những yếu tố nguy cơ và nguyên nhân tiềm ẩn của mất nước và các triệu chứng của hạ huyết áp tư thế đứng. Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ khác gây hạ huyết áp tư thế đứng có nguy cơ gia tăng cho dù họ bị mất nước nhẹ.
Uống rượu thường xuyên và lạm dụng ma túy cũng là những yếu tố nguy cơ gây ra các triệu chứng hạ huyết áp tư thế đứng.

Biến chứng

Một biến chứng phổ biến của hạ huyết áp tư thế đứng là ngất, mất ý thức tạm thời (còn được gọi là ngất xỉu). Chấn thương liên quan đến ngất xỉu và ngã là một biến chứng khác có thể xảy ra, đặc biệt là ở người lớn tuổi.

Ngoài ra, sống chung với huyết áp thường xuyên giảm và tăng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ và các bệnh tim mạch khác.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán hạ huyết áp tư thế đứng?

Mục tiêu của bác sĩ trong việc đánh giá hạ huyết áp tư thế đứng là tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn và xác định cách điều trị thích hợp với bất kỳ vấn đề sức khỏe nào có thể gây hạ huyết áp. Đôi khi, bác sĩ không tìm ra nguyên nhân.

Bác sĩ có thể xem lại lịch sử bệnh án, các triệu chứng và tiến hành kiểm tra sức khỏe để chẩn đoán tình trạng của bạn.

Bác sĩ cũng có thể đề nghị một hoặc nhiều điều sau đây:

Theo dõi huyết áp. Bác sĩ sẽ đo và so sánh số đo huyết áp của bạn ở tư thế ngồi và đứng. Bác sĩ sẽ chẩn đoán bạn bị hạ huyết áp tư thế đứng nếu huyết áp tâm thu giảm 20mm thuỷ ngân (mm Hg) hoặc huyết áp tâm trương giảm 10 mm Hg trong vòng 2-5 phút đứng hoặc kèm theo các triệu chứng khi đứng lên.
Xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu giúp cung cấp các thông tin về sức khỏe tổng quát của bạn, có thể tìm ra đường máu thấp (hạ đường huyết) hoặc số lượng hồng cầu thấp (thiếu máu). Cả hai vấn đề này đều có thể gây ra huyết áp thấp.
Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG). Xét nghiệm không xâm lấn này phát hiện các bất thường trong nhịp tim hoặc cấu trúc tim, tìm ra các vấn đề liên quan đến việc cung cấp máu và oxy cho cơ tim của bạn.
Trong xét nghiệm không xâm lấn và không gây đau này, các miếng dán mềm, dính (các điện cực) được gắn vào da phần ngực, cánh tay và chân. Các miếng này sẽ thu nhận tín hiệu điện của tim truyền vào một máy ghi đồ thị hoặc hiển thị chúng trên một màn hình. Đôi khi, những bất thường về nhịp tim đến rồi đi và làm điện tâm đồ không tìm thấy bất kỳ vấn đề nào. Nếu điều này xảy ra, bạn có thể được yêu cầu đeo màn hình Holter 24 giờ để ghi lại điện tim đo các hoạt động hàng ngày của bạn.
Siêu âm tim. Trong xét nghiệm không xâm lấn này, sóng âm thanh được sử dụng để tạo ra một hình ảnh động của tim bạn. Sóng âm được hướng vào trái tim của bạn qua một thiết bị giống như cái gậy (bộ chuyển đổi) được đặt trên ngực của bạn. Các sóng âm thanh dội từ tim được phản hồi ở thành ngực và qua xử lý điện tử cung cấp các hình ảnh động của tim giúp phát hiện các bệnh tiềm ẩn về cấu trúc tim của bạn.
Kiểm tra gắng sức. Nghiệm pháp gắng sức được thực hiện trong khi bạn đang tập thể dục như đi bộ. Bạn có thể được uống loại thuốc làm tim hoạt động mạnh hơn nếu không tập thể dục được. Sử dụng các xét nghiệm như điện tâm đồ hoặc siêu âm tim để theo dõi hoạt động của tim khi nó làm việc nhiều.
Kiểm tra với bàn nghiêng. Một thử nghiệm bàn nghiêng dùng để đánh giá phản ứng của cơ thể bạn với sự thay đổ vị trí. Bạn sẽ nằm trên bàn phẳng, bàn này sẽ được xoay nghiêng để nâng phần trên của cơ thể, mô phỏng sự dịch chuyển từ tư thế nằm qua đứng. Huyết áp của bạn được đo thường xuyên khi bàn nghiêng.
Tăng áp suất lồng ngực. Thử nghiệm không xâm lấn này sẽ kiểm tra các chức năng của hệ thần kinh tự chủ của bạn bằng cách phân tích nhịp tim và huyết áp sau các chu kỳ thở sâu: Bạn hít vào thật sâu và đẩy không khí ra ngoài qua miệng như bạn đang cố gắng thổi bóng.

Những phương pháp nào dùng để điều trị hạ huyết áp tư thế đứng?

Mục tiêu của điều trị hạ huyết áp tư thế đứng là khôi phục lại huyết áp bình thường. Điều này thường liên quan đến tăng khối lượng máu, giảm trữ máu ở chân và giúp các mạch máu đẩy máu đi khắp cơ thể của bạn.

Điều trị thường giải quyết các nguyên nhân cơ bản như mất nước hoặc suy tim, chứ không phải là huyết áp thấp đơn thuần.

Đối với hạ huyết áp tư thế đứng nhẹ, một trong những phương pháp điều trị đơn giản nhất là ngồi hoặc nằm xuống ngay sau khi cảm thấy đầu óc quay cuồng khi đứng lên. Triệu chứng của bạn sẽ biến mất.

Khi huyết áp thấp gây ra do thuốc, việc điều trị thường liên quan đến thay đổi liều thuốc hoặc ngừng hoàn toàn.

Phương pháp điều trị hạ huyết áp tư thế đứng bao gồm:

Thay đổi lối sống. Bác sĩ có thể đề nghị một số thay đổi lối sống như uống đủ nước; uống ít hoặc không uống rượu; tránh quá nóng; nâng cao đầu giường; tránh bắt chéo chân khi ngồi; đứng lên từ từ.
Nếu bạn không bị huyết áp cao, bác sĩ có thể đề nghị tăng lượng muối trong chế độ ăn của bạn. Nếu huyết áp của bạn giảm sau khi ăn, bác sĩ có thể khuyên chia nhỏ bữa ăn và giảm tinh bột.
Vớ nén y khoa. Vớ nén y khoa hay các loại vải bó chặt vùng bụng giúp giảm trữ máu ở chân và giảm các triệu chứng của hạ huyết áp tư thế đứng.
Thuốc. Một số loại thuốc, sử dụng một mình hoặc kết hợp, có thể được dùng để điều trị hạ huyết áp tư thế đứng. Ví dụ, fludrocortisone thuốc thường được sử dụng để tăng lượng chất lỏng trong máu, làm tăng huyết áp. Midodrine tăng huyết áp khi đứng do hạn chế sự mở rộng các mạch máu.
- Droxidopa (Northera) có thể được kê toa để điều trị hạ huyết áp tư thế đứng liên quan đến bệnh Parkinson, bệnh teo đa hệ thống hay suy hệ thần kinh tự chủ đơn thuần.

- Các thuốc khác như Pyridostigmine (Regonol, Mestinon), thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), caffeine và epoetin (Epogen, Procrit và những biệt dược khác) đôi khi cũng được sử dụng, hoặc một mình hoặc kết hợp cho những người khi thay đổi lối sống hoặc các thuốc khác không có hiệu quả.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà

Nếu bạn thường xuyên bị chóng mặt hoặc ngất xỉu, điều quan trọng là phải đến bác sĩ kiểm tra càng sớm càng tốt để loại trừ một vấn đề nghiêm trọng hơn.

Khi họ chẩn đoán tình trạng của bạn, bác sĩ có thể đề xuất một số thay đổi lối sống có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bạn, bao gồm:

tăng lượng nước và chất lỏng của bạn và hạn chế uống rượu nếu bạn bị mất nước
thực hiện các bài tập đẳng áp trước khi thức dậy để giúp tăng huyết áp (ví dụ: dùng tay bóp một quả bóng cao su hoặc một chiếc khăn)
tránh tắm nước nóng hoặc đi bộ dài trong thời tiết nóng
từ từ đứng lên
mang vớ nén để giúp lưu thông ở chân
thêm muối vào bữa ăn hàng ngày để giúp bạn giữ nước

Đối với những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê các loại thuốc có tác dụng làm tăng thể tích máu hoặc làm co mạch máu. Những loại thuốc này có thể bao gồm:

fludrocortison (Florinef)
midodrine (ProAmatine)
erythropoietin (Epogen, Procrit)

Hạ huyết áp tư thế đứng có biến mất không?

Hạ huyết áp tư thế đứng có thể do nhiều vấn đề gây ra, từ mất nước đến các tình trạng nghiêm trọng như bệnh Parkinson.

Khi tình trạng này không phải là mãn tính (do một vấn đề sức khỏe khác gây ra), nó thường tự biến mất. Với trường hợp mãn tính hơn, điều trị tình trạng cơ bản có thể giúp kiểm soát hạ huyết áp tư thế đứng. Đôi khi, những người bị hạ huyết áp tư thế đứng có thể giảm hoặc loại bỏ các triệu chứng bằng cách dùng một số loại thuốc.

Tóm lại

Điều trị hạ huyết áp tư thế đứng đôi khi có thể là một thách thức nhỏ vì có nhiều nguyên nhân. Mục tiêu chính của điều trị là cải thiện huyết áp khi bạn đứng lên mà không làm tăng huyết áp khi bạn nằm.

Nếu thuốc gây ra tình trạng này, hành động đầu tiên sẽ là thay đổi hoặc ngừng thuốc.

Nếu bạn đang sống chung với bệnh Parkinson, tiểu đường hoặc một tình trạng khác gây hạ huyết áp tư thế đứng, việc điều trị có thể sẽ tập trung vào điều trị tình trạng cơ bản trước.

Những người bị hạ huyết áp tư thế đứng không có triệu chứng hầu như không cần điều trị.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC logo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC