Mọi thứ bạn cần biết về ngất do phản xạ thần kinh phế vị

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị (Vasovagal Syncope)

Ngất có nghĩa là ngất xỉu hoặc bất tỉnh. Khi ngất xỉu do một số tác nhân gây ra, chẳng hạn như nhìn thấy máu hoặc kim tiêm, hoặc một cảm xúc mãnh liệt như sợ hãi hoặc hoảng sợ, nó được gọi là ngất do phản xạ thần kinh phế vị. Đó là nguyên nhân phổ biến nhất của ngất xỉu.

Ngất do vận mạch đôi khi được gọi là ngất do thần kinh tim hoặc phản xạ.

Bất cứ ai cũng có thể bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị, nhưng nó có xu hướng phổ biến hơn ở trẻ em và thanh niên. Loại ngất xỉu này xảy ra với nam và nữ với số lượng ngang nhau.

Mặc dù một số nguyên nhân gây ngất xỉu có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, nhưng đó thường không phải là trường hợp ngất do phản xạ thần kinh phế vị.

Bài viết này sẽ đề cập đến nguyên nhân, chẩn đoán và điều trị ngất do phản xạ thần kinh phế vị, cũng như các dấu hiệu cho thấy bạn nên đi khám bác sĩ.

Thế nào gọi là ngất?

Ngất là một hội chứng bao gồm nhược cơ toàn thân kèm theo mất trương lực tư thế không có khả năng đứng thẳng và mất ý thức. Thường bệnh nhân luôn cảm thấy trước cơn ngất với cảm giác thấy khó chịu, có cảm giác lảo đảo quay cuồng của mặt đất và các đồ vật xung quanh.

Các giác quan trở nên lộn xộn, ngáp nhiều chảy nước mắt và có cảm giác ù tai, nôn và buồn nôn. Mặt bệnh nhân trở lên nhợt nhạt vã mồ hôi lạnh và ngã xuồng kèm mất ý thức thường gọi là bất tỉnh.

Mức độ ngất và thời gian ngất thay đổi rất nhiều tùy theo bệnh gây ra ngất, có thể chỉ vài giây, vài phút thậm chí kéo dài đến nửa giờ. Tuy mất ý thức nhưng các cơ vòng vẫn được kiểm soát tốt nên không bị tiêu tiểu ra quần. Mạch của bệnh nhân rất yếu, huyết áp thấp hoặc không đo được.

Tuy nhiên, có điều khác với động kinh hay các bệnh co giật khác khi bệnh nhân hồi phục không hề bị đau đầu và tình trạng thẫn thờ không tỉnh táo sau cơn ngất.

Các nguyên nhân gây ngất

Loại ngất thường gặp nhất là ngất do phản xạ thần kinh phế vị. Với nguyên nhân này ngất có thể xảy ra ngay cả ở những người khỏe mạnh, nó thường hay bị đi bị lại và liên quan nhiều đến việc bị stress, hay xảy ra ở trong những phòng nóng và có đông người.

Bệnh nhân bị ngất với mạch nhanh, huyết áp hạ, tim đập chậm chứ không đập nhanh như các trường hợp tụt huyết áp khác do kích thích của dây thần kinh phế vị. Khi xảy ra ngất do phản xạ thần kinh phế vị nên cho bệnh nhân nằm đầu thấp và đưa hai chân lên cao, loại bỏ các tác nhân gây kích thích thì bệnh nhân sẽ hồi phục nhanh chóng.

Loại ngất thứ hai có liên quan đến bệnh tim mạch đó là ngất do hạ huyết áp tư thế: loại ngất này hay xảy ra ở những bệnh nhân có tiền căn hạ huyết áp tư thế là một bệnh tim mạch mạn tính. Bệnh xảy ra khi bệnh nhân đang ngồi hay nằm mà đứng dậy khá nhanh hay đứng lâu quá.

Nguyên nhân xếp hàng thứ ba là ngất do tim. Ngất do tim thường xảy ra khi hiệu suất bơm máu của tim đi nuôi các cơ quan nhất là não bị giảm đột ngột do loạn nhịp tim.

Một số bệnh nhân khác có thể bị ngất sau khi bị một số bệnh nặng về tim như hồi máu cơ tim, suy tim, viêm cơ tim, tăng áp động mạch phổi. Khi đó bệnh nhân nên đến bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được điều trị và làm một số thủ thuật quan trọng như: thông tim đặt stent động mạch vành, đốt bằng sóng cao tần, sử dụng thuốc…

Ngoài ra còn một số nguyên nhân hiếm gặp nhưng không phải là không có chúng ta cũng cần chú ý đến như: ngất do kích thích xoang cảnh, ngất do ho nhiều, ngất do đau dây thần kinh phế vị…

Điều gì gây ra ngất do phản xạ thần kinh phế vị?

Có những dây thần kinh đặc biệt trên khắp cơ thể giúp kiểm soát nhịp tim của bạn. Chúng cũng có tác dụng điều chỉnh huyết áp của bạn bằng cách kiểm soát độ rộng của mạch máu.

Thông thường, các dây thần kinh này hoạt động cùng nhau để đảm bảo rằng não của bạn luôn nhận đủ máu giàu oxy.

Tuy nhiên, đôi khi, chúng có thể khiến các tín hiệu của chúng bị lẫn lộn, đặc biệt là khi bạn có phản ứng với thứ gì đó khiến các mạch máu của bạn đột ngột mở rộng và huyết áp của bạn giảm xuống.

Sự kết hợp giữa giảm huyết áp và nhịp tim chậm hơn có thể làm giảm lượng máu chảy lên não của bạn. Đây là nguyên nhân khiến bạn bất tỉnh.

Bên cạnh phản ứng khi nhìn thấy thứ gì đó khiến bạn sợ hãi hoặc có phản ứng cảm xúc mãnh liệt, một số tác nhân khác có thể gây ra ngất do phản xạ thần kinh phế vị bao gồm:

đứng sau khi ngồi, cúi hoặc nằm
đứng trong một thời gian dài
thời tiết nóng
hoạt động thể chất cường độ cao
đau dữ dội
ho dữ dội

Các triệu chứng ngất do phản xạ thần kinh phế vị?

Trước khi ngất do phản xạ thần kinh phế vị, có thể gặp:

Da tái nhợt.
Hoa mắt, chóng mặt
Vã mồ hôi hoặc tay chân lạnh
Buồn nôn.
Nhìn mờ, không rõ
Cảm giác nóng bừng.
Giảm thị trường, tầm nhìn, chỉ có thể nhìn thấy các vật đặt ngay chính diện mắt

Trong lúc xảy cơn ngất do phản xạ thần kinh phế vị, người bên ngoài có thể thấy người ngất có các biểu hiện sau:

Cử động bất thường
Mạch chậm, yếu
Đồng tử dãn

Thường sau 1 phút người ngất do phản xạ thần kinh phế vị sẽ tỉnh lại. Tuy nhiên, trong khoảng 15-30 phút sau tỉnh lại, người bị ngất không nên đứng dậy ngay, vì có nguy cơ sẽ ngất lại lần nữa.

Bạn cần đến gặp bác sĩ khi nào nếu ngất do phản xạ thần kinh phế vị?

Nếu bạn đã từng đi khám bác sĩ và biết mình bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị, bạn không cần phải quay lại mỗi khi ngất xỉu.

Tuy nhiên, bạn chắc chắn nên liên hệ với bác sĩ của mình nếu bạn phát triển các triệu chứng mới hoặc nếu bạn bị ngất xỉu nhiều hơn mặc dù bạn đã loại bỏ một số tác nhân gây ra.

Nếu bạn chưa bao giờ bị ngất trước đây và đột nhiên bị ngất, hãy chắc chắn được chăm sóc y tế. Một số điều kiện có thể khiến bạn dễ bị ngất xỉu là:

Bệnh tiểu đường
Bệnh tim
Bệnh Parkinson

Ngất xỉu cũng có thể là tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là thuốc chống trầm cảm và thuốc ảnh hưởng đến huyết áp. Nếu bạn nghĩ đúng như vậy, đừng ngừng dùng thuốc mà không nói chuyện với bác sĩ về các biện pháp thay thế.

Nếu bác sĩ cho rằng thuốc của bạn có thể khiến bạn ngất xỉu, họ sẽ làm việc với bạn để tìm ra cách giảm dần thuốc cho bạn một cách an toàn mà không gây ra các tác dụng phụ khác.

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị khi nào cần được chăm sóc y tế ngay lập tức

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế khẩn cấp nếu bạn (hoặc người khác) bất tỉnh và:

ngã từ độ cao lớn hoặc bị thương ở đầu khi ngất xỉu
phải mất hơn một phút để lấy lại ý thức
khó thở
bị đau ngực hoặc áp lực
gặp rắc rối với lời nói, thính giác hoặc tầm nhìn
kiểm soát bàng quang hoặc ruột lỏng lẻo
dường như đã có một cơn động kinh
đang mang thai
cảm thấy bối rối hàng giờ sau khi ngất xỉu

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị được chẩn đoán như thế nào?

Bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn sẽ bắt đầu với một bệnh sử chi tiết và khám sức khỏe tổng quát. Bài kiểm tra này có thể sẽ bao gồm một số chỉ số huyết áp được thực hiện khi bạn đang ngồi, nằm và đứng.

Xét nghiệm chẩn đoán cũng có thể bao gồm điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) để đánh giá nhịp tim của bạn.

Đó có thể là tất cả những gì cần thiết để chẩn đoán ngất do phản xạ thần kinh phế vị, nhưng bác sĩ của bạn có thể muốn loại trừ một số nguyên nhân có thể khác. Tùy thuộc vào các triệu chứng cụ thể và tiền sử bệnh của bạn, xét nghiệm chẩn đoán thêm có thể bao gồm:

Nghiệm pháp bàn nghiêng. Thử nghiệm này cho phép bác sĩ kiểm tra nhịp tim và huyết áp của bạn khi bạn ở các tư thế khác nhau.
Màn hình Holter di động. Đây là thiết bị bạn đeo cho phép phân tích nhịp tim chi tiết trong 24 giờ.
Siêu âm tim. Thử nghiệm này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của tim và lưu lượng máu của nó.
Bài kiểm tra tập thể dục gắng sức. Bài kiểm tra này thường liên quan đến việc đi bộ nhanh hoặc chạy trên máy chạy bộ để xem tim bạn hoạt động như thế nào trong quá trình hoạt động thể chất.

Các xét nghiệm này có thể giúp xác nhận rằng bạn bị ngất do phản xạ thần kinh phế vị hoặc chỉ ra một chẩn đoán khác.

Các tùy chọn điều trị ngất do phản xạ thần kinh phế vị là gì?

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị không nhất thiết phải điều trị. Nhưng bạn nên cố gắng tránh những tình huống gây ngất xỉu và thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa thương tích do ngã.

Không có phương pháp điều trị tiêu chuẩn nào có thể chữa khỏi tất cả các nguyên nhân và loại ngất do phản xạ thần kinh phế vị. Điều trị được cá nhân hóa dựa trên nguyên nhân gây ra các triệu chứng tái phát của bạn.

Nếu ngất xỉu thường xuyên ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn. Bằng cách làm việc cùng nhau, bạn có thể tìm ra phương pháp điều trị hữu ích.

Một số loại thuốc dùng để điều trị ngất do phản xạ thần kinh phế vị bao gồm:

chất chủ vận alpha-1-adrenergic, làm tăng huyết áp
corticosteroid, giúp tăng mức natri và chất lỏng
chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), giúp điều chỉnh phản ứng của hệ thần kinh

Bác sĩ sẽ đưa ra khuyến nghị dựa trên tiền sử bệnh, tuổi tác và sức khỏe tổng thể của bạn. Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, bác sĩ của bạn có thể muốn thảo luận về những ưu và nhược điểm của việc đặt máy tạo nhịp tim.

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị có thể được ngăn chặn?

Có thể không ngăn chặn được hoàn toàn ngất do phản xạ thần kinh phế vị, nhưng bạn có thể giảm tần suất ngất xỉu.

Bước quan trọng nhất là thử và xác định các yếu tố kích hoạt của bạn.

Bạn có xu hướng ngất xỉu khi bị lấy máu hoặc khi xem phim kinh dị không? Hay bạn có nhận thấy rằng mình cảm thấy muốn ngất xỉu khi quá lo lắng hoặc khi đứng trong một thời gian dài không?

Nếu bạn có thể tìm thấy một khuôn mẫu, hãy cố gắng thực hiện các bước để tránh hoặc giải quyết các yếu tố kích hoạt của bạn.

Khi bạn bắt đầu cảm thấy muốn xỉu, hãy ngay lập tức nằm xuống hoặc ngồi ở một nơi an toàn nếu có thể. Nó có thể giúp bạn tránh ngất xỉu, hoặc ít nhất là ngăn ngừa chấn thương do ngã.

Điểm mấu chốt ngất do phản xạ thần kinh phế vị

Ngất do phản xạ thần kinh phế vị là nguyên nhân phổ biến nhất của ngất xỉu. Nó thường không liên quan đến một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng điều quan trọng là phải gặp bác sĩ để loại trừ bất kỳ tình trạng tiềm ẩn nào có thể khiến bạn ngất xỉu.

Loại cơn ngất xỉu này thường do một số tác nhân gây ra, chẳng hạn như nhìn thấy thứ gì đó khiến bạn sợ hãi, cảm xúc mãnh liệt, quá nóng hoặc đứng quá lâu.

Bằng cách học cách xác định các yếu tố kích hoạt, bạn có thể giảm thiểu các cơn ngất xỉu và tránh làm tổn thương bản thân nếu bạn bất tỉnh.

Vì ngất xỉu có thể do các nguyên nhân khác nên điều quan trọng là bạn phải đi khám bác sĩ nếu đột nhiên bị ngất xỉu hoặc chưa từng bị ngất xỉu trước đó.

Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn bị thương ở đầu khi bất tỉnh, khó thở, đau ngực hoặc khó nói trước hoặc sau khi ngất xỉu.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC logo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC