Bệnh dây thần kinh trụ và 6 điều bạn cần biết

bệnh dây thần kinh trụ

Hiểu biết chung về dây thần kinh trụ

Thần kinh trụ xuất phát từ bó trong của đám rối thần kinh cánh tay, sau khi đi xuống cánh tay, nó quặt ra sau đến rãnh ròng rọc ở khuỷu, vòng quanh mỏm trên lồi cầu và xương trụ để ra phía trước cẳng tay rồi chạy thẳng xuống xương đậu và chia ra 2 nhánh tận là nhánh vận động và nhánh cảm giác.

Thần kinh trụ chi phối vận động cho các cơ gấp cổ tay trụ, cơ gấp chung các ngón sâu, tất cả các cơ ô mô út, các cơ gian cốt mu tay và gian cốt gan tay, cơ giun 3-4 và cơ khép ngón cái. Về cảm giác, nó chi phối cho mặt lưng cổ tay, lưng bàn tay,cạnh trong bàn tay, ngón 5 và mặt trong ngón 4.

  Tổn thương thần kinh trụ gây liệt vận động các cơ và mất cảm giác vùng do thần kinh này chi phối. Các cơ do thần kinh trụ chi phối bị liệt làm ảnh hưởng nặng nề đến chức năng của bàn tay.

Nguyên nhân gây tổn thương dây thần kinh trụ

Tổn thương thần kinh trụ ở khuỷu tay:

  •  Bất thường các cấu trúc giải phẫu, gãy xương cũ hoặc mới, bệnh lý khớp viêm tại vùng khuỷu có thể dẫn đến thần kinh trụ bị chèn ép.
  • Duy trì tư thế gấp khuỷu trong thời gian dài hoặc lặp đi lặp lại động tác gấp duỗi khuỷu.
  • Bệnh phong

Tổn thương thần kinh trụ ở cổ tay: thường gặp Hội chứng chèn ép thần kinh trụ ở kênh Guyon:

  • Những người làm nghề đòi hỏi vận động cổ tay nhiều: thường gặp ở những người đạp xe đạp hay những người sử dụng gậy không đúng cách vì đặt trọng lượng quá mức lên vung mô út ở kênh Guyon và do đó dễ dẫn đến tổn thương dây thần kinh trụ do chấn thương, đặc biệt là ảnh hưởng đến nhánh vận động sâu

Chèn ép ở kênh Guyon cũng liên quan đến việc sử dụng các dụng cụ lặp lại trong thời gian dài, chẳng hạn như kìm, tua vít …

  • Tiền sử chấn thương vùng cổ tay
  • U bao hoạt dịch cổ tay.

Ngoài ra, thần kinh trụ có thể bị tổn thương ở bất cứ vị trí nào trên đường đi của nó do hung khí hay các vật sắc nhọn khác gây ra.

Triệu chứng của tổn thương thần kinh trụ

Bệnh thần kinh trụ ở khuỷu

Cảm giác:

  • Tê bì hoặc dị cảm trong vùng chi phối cảm giác của thần kinh trụ là các triệu chứng ban đầu hay gặp nhất
  • Thường có các triệu chứng cảm giác ở mặt gan tay của các ngón IV và V và cạnh bên trụ của bàn tay
  • Các triệu chứng cảm giác ở diện cảm giác mu tay hoặc gan tay của thần kinh trụ là có ích trong định khu tổn thương ở gần phía ngọn cẳng tay (tức là gần cổ tay).
  • Một số bệnh nhân tê buốt nặng và dai dẳng có thể có triệu chứng cảm giác chia đôi ngón nhẫn.
  • Đau mặt trong khuỷu là thường gặp, và có thể đau dọc mặt trong cẳng tay
  • Các triệu chứng cảm giác của bệnh thần kinh trụ ở khuỷu thường do gấp khuỷu trong thời gian dài (ví dụ: nói chuyện điện thoại, nằm nghiêng với khuỷu gấp, dựa người bằng khuỷu) hoặc thực hiện các hoạt động cần phải nắm tay hoặc sấp ngửa cẳng tay lặp đi lặp lại và kéo dài.

Vận động

  • Ít gặp hơn so với các triệu chứng cảm giác
  • Có thể từ yếu nhẹ các cơ nội tại ở bàn tay đến teo cơ nặng và bàn tay vuốt trụ.
  • Một số có yếu nhẹ và vụng về bàn tay khi làm các động tác tinh tế như cài cúc áo hoặc đánh máy.
  • Nặng hơn thì nắm tay yếu và khó nâng hoặc cầm đồ vật

Bệnh thần kinh trụ ở cổ tay

Mức độ vuốt trụ ở các ngón IV và V có thể lớn hơn so với bệnh thần kinh trụ ở khuỷu vì bảo tồn cơ gấp sâu các ngón và yếu các cơ giun III và IV.

bệnh dây thần kinh trụ

Có thể chia làm 4 vị trí tổn thương:

  • Tổn thương thân chung dây thần kinh trụ ở gần hoặc trong kênh Guyon gây ra các triệu chứng cảm giác theo phân bố nhánh gan ngón tay nông (da mặt gan tay ngón út và nửa trong ngón nhẫn) và vận động tất cả các cơ nội tại của bàn tay do thần kinh trụ chi phối (mô út, gian cốt, giun III và IV, khép ngón cái)
  • Tổn thương nhánh vận động sâu gây tổn thương vận động các cơ (không có triệu chứng cảm giác)
  • Tổn thương nhánh vận động sâu ở đoạn sau khi tách ra nhánh cho mô út gây tổn thương vận động trừ cơ mô út (không có triệu chứng cảm giác)
  • Tổn thương nhánh gan ngón tay nông gây triệu chứng cảm giác tương ứng nhưng không tổn thương vận động

Chẩn đoán bệnh dây thần kinh trụ bằng cách nào?

Để chẩn đoán bệnh dây thần kinh trụ bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, tính chất triệu chứng, tiền sử chấn thương, đặc điểm nghề nghiệp, thói quên sinh hoạt…Đồng thời bác sĩ cũng sẽ thực khám, thực hiện một  số nghiệm pháp để chẩn đoán mức độ và vị trí tổn thương của dây thần kinh trụ.

  • Dấu hiệu Froment. Để khám dấu hiệu này, bệnh nhân được yêu cầu cầm một vật mỏng (ví dụ: một tờ giấy) giữa ngón cái và ngón trỏ và người khám sẽ cố gắng lấy tờ giấy đó ra. Ở những bệnh nhân yếu cơ khép ngón cái do thần kinh trụ chi phối, tờ giấy có thể dễ dàng bị lấy ra hoặc bệnh nhân sẽ cố gắng bù lại bằng cách sử dụng cơ gấp dài ngón cái do thần kinh giữa chi phối và kẹp bằng đốt ngón xa của ngón cái.
  • Dấu hiệu Masse: bàn tay phẳng do teo các cơ liên cốt gan tay và cơ ô mô út .
  • Dấu hiệu Wartenberg : ngón V tư thế giạng do tác dụng của các cơ duỗi ngón V không có đối lực
  • Dấu hiệu Duchenne: ngón IV và V ở tư thế móng vuốt. Do liệt các cơ giun và cơ liên cốt nên không thể gấp đốt 1 và duỗi đốt 2,3 ngón IV, ngón V. Dần dần, các ngón này ở tư thế duỗi đốt 1 và gấp đốt 2,3 như móng vuốt. Trong liệt cao, dấu hiệu này ít điển hình hơn vì các cơ gấp sâu ngón IV, V cũng liệt nên lực gấp ngón bị giảm đi .

bệnh dây thần kinh trụ

 Biến dạng này được phân ra hai loại, đơn giản và phức tạp, dựa vào kết quả của nghiệm pháp Bouvier. Nghiệm pháp Bouvier dương tính là khi gấp thụ động khớp bàn ngón, bệnh nhân có thể duỗi chủ động khớp liên đốt. Trong trường hợp này, biến dạng là đơn giản và khắc phục chỉ bằng chuyển gân đơn thuần.

Đối với biến dạng móng vuốt phức tạp, biểu hiện bằng nghiệm pháp Bouvier âm tính, bệnh nhân không thể duỗi chủ động khớp liên đốt khi gấp thụ động khớp bàn ngón. Điều này cho thấy còn có sự tổn thương ở hệ thống duỗi ngón, phẫu thuật chuyển gân ngoài việc phục hồi gấp khớp bàn ngón còn phải tạo ra động lực duỗi khớp liên đốt.

  • Dấu hiệu Andre Thomas: biến dạng vuốt trụ ngày càng nặng, bệnh nhân phải gấp cổ tay mới duỗi được ngón IV, V. Điều này chứng tỏ biến dạng đã rất nặng, khó thay đổi và tiên lượng kết quả chuyển gân sẽ rất kém.
  •  Dấu hiệu Jeanne : khớp bàn – ngón của ngón I duỗi quá mức khi thực hiện động tác cầm kẹp giữa ngón I và II trong trường hợp cơ gấp ngắn ngón I cũng bị liệt

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số cận lâm sàng như:

  • X-quang: có thể cho thấy gãy xương móc hay các xương cổ tay khác cũng như các xương bàn ngón, đầu dưới xương quay, đặt biệt nếu có chấn thương hoặc các bất thường khác của xương gây chèn ép thần kinh trụ.
  • MRI: trong một số trường hợp, MRI giúp phát hiện một số tổ chức gây chèn ép thần kinh trụ ở rãnh thần kinh trụ vùng khuỷu hoặc ở kênh Guyon vùng cổ tay. Ví dụ: u bao hoạt dịch vùng cổ tay, mỏm móc của xương móc chèn ép thần kinh trụ.
  • Khảo sát chẩn đoán điện: điện cơ đồ (EMG) và khảo sát dẫn truyền thần kinh giúp xác định thần kinh bị tổn thương, định khu vị trí tổn thương và giúp theo dõi quá trình hồi phục của thần kinh trụ. Thường kết quả khảo sát chẩn đoán điện vẫn bình thường trong giai đoạn sớm của bệnh

Điều trị bệnh dây thần kinh trụ như thế nào?

Điều trị bệnh dây thần kinh trụ phụ thuộc vào nguyên nhân, vị trí, mức độ tổn thương dây thần kinh trụ .

Tổn thương thần kinh trụ nói riêng và thần kinh ngoại biên nói chung được chia thành 3 mức độ nặng khác nhau theo Seddon. Thái độ xử trí phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn  thương:

  • Độ 1: Điều trị bảo tồn. Thường hồi phục hoàn toàn.
  •  Độ 2: Điều trị bảo tồn là lựa chọn ban đầu. Nếu không có dấu hiệu phục hồi thần kinh sau một thời gian điều trị thì nghĩ đến phẫu thuật thăm dò và điều trị. Thường bệnh nhân hồi phục không hoàn toàn.
  • Độ 3: Phẫu thuật là bắt buộc. Thần kinh sẽ không hồi phục nếu không được phẫu thuật nối thần kinh. Quá trình phục hồi phục thuộc nhiều vào phương pháp phẫu thuật và khả năng tái phân phối thần kinh sau phẫu thuật.

Điều trị ban đầu bao gồm:

  • Nghỉ ngơi và tránh chấn thương (đặc biệt nếu nghi ngơi nguyên nhân nghề nghiệp hoặc các động tác lập đi lặp lại). Điều chỉnh tư thế và công thái học có thể có hiệu quả trong những trường hợp này.
  • Một số loại thuốc có thể được sử dụng như: thuốc chống viêm không steroid, thuốc giảm đau, các thuốc chống trầm cảm ba vòng liều thấp …
  • Sử dụng nẹp, đối với những người cần tiếp tục hoạt động thể thao hoặc làm việc, găng tay  có đệm lót,  chống sốc có thể hữu ích.

Phục hồi chức năng

 Phục hồi dây thần kinh trụ bị chèn ép ở khuỷu

  • Bệnh nhân được hướng dẫn tránh các động tác sinh hoạt gây chèn ép hoặc kéo căng thần kinh trụ.
  • Sử dụng miếng đệm vùng khuỷu, tránh hoặc hạn chế động tác gấp khuỷu lâu. Sử dụng nẹp đêm hỗ trợ khi ngủ để tránh tư thế gập khuỷu kéo dài.
  • Một số bài tập có thể được sử dụng như: các bài tập mạnh cơ quay sấp, cơ gấp; các bài tập mềm dẻo để duy trì tầm vận động và phòng ngừa co rút mô mềm…

Phục hồi dây thần kinh trụ bị chèn ép ở cổ tay

  • Bệnh nhân đau dây thần kinh trụ do bị chèn ép ở cổ tay thường được chỉ định mang nẹp hỗ trợ cổ tay và tránh một số động tác gây tổn thương thêm lên dây thần kinh
  • Một chương trình trị liệu vật lý hoặc hoạt động trị liệu có thể giúp bệnh nhân đạt được tầm vận động và sức mạnh chức năng cho các cơ gian cốt và cơ giun
  • Đồng thời bệnh nhân cũng được hướng dẫn các bài tập tại nhà hàng ngày

Phẫu thuật

Dây thần kinh trụ bị chèn ép ở khuỷu

  • Thông thường phẫu thuật được xem xét, sau thời gian phục hồi dây thần kinh trụ khoảng 2-3 tháng điều trị bảo tồn, đặc biệt là đối với những bệnh nhân bị rối loạn cảm giác liên tục, teo hoặc yếu cơ.
  • Phẫu thuật giải chèn ép khi dây thần kinh trụ bị chèn tại đường hầm thần kinh trụ, phẫu thuật chuyển vị trí khi thần kinh trụ bị chèn ép tại rãnh thần kinh trụ. Thông thường phẫu thuật phục hồi thần kinh trụ khả quan khi triệu chứng đau dây thần kinh trụ kéo dài dưới 1 năm đồng thời chưa xảy ra hiện tượng teo cơ

Dây thần kinh trụ bị chèn ép ở cổ tay

  • Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với điều trị bảo tồn thì phẫu thuật được cân nhắc. Phẫu thuật thường là cắt bỏ phần mỏm móc của xương móc kết hợp với giải phóng thần kinh trụ bị chèn ép.
  • Phẫu thuật cũng được xem xét khi bệnh nhân có u bao hoạt dịch hoặc một tổ chức khác ở trong hoặc gần kênh Guyon chèn ép gây đau dây thần kinh trụ

 Phòng ngừa bệnh dây thần kinh trụ

Để phòng ngừa cũng như hỗ trợ phục hồi chức năng dây thần kinh trụ, bệnh nhân nên:

  • Tránh gập, duỗi nhiều lần khuỷu và cổ tay
  • Duy trì tư thế làm việc phù hợp, tránh gập cong quá lâu các khớp liên quan đến dây thần kinh trụ
  • Duỗi thẳng khuỷu tay, cũng như chú ý tư thế cổ tay khi ngủ
  • Hạn chế không chống cằm

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.


PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMClogo

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC