Bong gân mắt cá chân là gì?

Bong gân mắt cá chân là tình trạng các dây chằng xung quang khớp cổ chân bị giãn quá mức, có thể dẫn đến rách một phần hoặc rách toàn bộ dây chằng dưới tác động của lực chấn thương. Bong gân mắt cá chân có thể gặp ở mọi lứa tuổi, với mức độ tổn thương từ nhẹ đến nặng khác nhau, tùy thuộc mức độ tổn thương dây chằng.

Tất cả các dây chằng đều có một phạm vi chuyển động và ranh giới cụ thể cho phép chúng giữ ổn định các khớp. Khi các dây chằng bao quanh mắt cá bị đẩy qua các ranh giới này, nó sẽ gây ra bong gân. Bong gân mắt cá chân thường liên quan đến chấn thương dây chằng bên ngoài mắt cá chân.

Bạn nên gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị bong gân mắt cá chân. Bác sĩ có thể xác định mức độ nghiêm trọng của chấn thương và đưa ra liệu trình điều trị thích hợp. Có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để mắt cá chân bị bong gân có thể chữa lành hoàn toàn.

 Bong gân mắt cá chân có cần điều trị không?

Phần lớn các trường hợp bong gân mắt cá chân chỉ gặp ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể tự điều trị hoặc tự chăm sóc tại nhà bằng cách chườm đá, nghỉ ngơi và phải hạn chế đi lại.

Tuy nhiên, nếu tình trạng bong gân cổ chân ở mức độ vừa và nặng thì bắt buộc phải đến bệnh viện để khám và điều trị kịp thời. Ở mức độ vừa và nặng, nếu người bệnh đến bệnh viện muộn hoặc chữa không đúng (thường là tự đắp lá, tự chữa theo dân gian) sẽ dẫn đến tình trạng bong gân mạn tính.

Khi đó, các triệu chứng như sưng, đau sẽ kéo dài dai dẳng ở khớp cổ chân, khớp lỏng, dễ chấn thương tái phát, ảnh hưởng lớn đến lao động, sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Hầu hết bong gân cổ chân xảy ra ở hệ thống dây chằng bên ngoài, nằm ngoài khớp.

Nguyên nhân nào gây ra bong gân mắt cá chân?

Bong gân mắt cá chân thường xảy ra khi bàn chân đột ngột trẹo hoặc cuộn, buộc khớp mắt cá chân ra khỏi vị trí bình thường. Trong khi hoạt động thể chất, mắt cá chân có thể bị vẹo vào trong do chuyển động đột ngột hoặc bất ngờ. Điều này làm cho một hoặc nhiều dây chằng xung quanh mắt cá chân bị căng hoặc rách.

Một số vết sưng hoặc bầm tím có thể xảy ra do những vết rách này. Bạn cũng có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu khi đặt trọng lượng lên vùng bị ảnh hưởng. Gân, sụn và mạch máu cũng có thể bị tổn thương do bong gân.

Bong gân mắt cá chân có thể xảy ra với bất kỳ ai ở mọi lứa tuổi. Tham gia thể thao, đi bộ trên bề mặt không bằng phẳng, hoặc thậm chí đi giày dép không phù hợp đều có thể gây ra loại chấn thương này.

Các triệu chứng của bong gân mắt cá chân là gì?

Những dấu hiệu cho thấy bạn đã bị bong gân mắt cá chân gồm:

• Có tiếng trật chân hoặc cảm giác bị rách vào lúc chấn thương
• Cảm giác đau đớn khi bị thương và kéo dài sau đó, khi đi lại hoặc chuyển động cổ chân
• Cổ chân có thể sưng và khó gập lại
• Vùng da quanh chỗ bong gân có thể bị bầm tím
• Đối với chấn thương nặng, cơn đau dữ dội khiến việc mang vác nặng và di chuyển cổ chân rất khó khăn
• Có thể bị tê hoặc liệt bàn chân do tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu

Bạn có thể gặp các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Mắt cá chân có thể chịu nhiều loại chấn thương khác nhau. Điều quan trọng là phải đến gặp bác sĩ khi bạn gặp vấn đề với mắt cá chân. Bác sĩ của bạn có thể xác định xem chấn thương là bong gân hay một cái gì đó nghiêm trọng hơn.

Mức độ bong gân có thể gặp phải khi bị chấn thương

Tình trạng bong gân ở cổ chân rất dễ gặp phải. Đôi lúc chỉ là vô tình bạn đang đi bước hụt cũng khiến cho cổ chân bị thương dẫn đến bong gân. Tuy nhiên, tùy thuộc vào lực chấn thương bạn gặp phải mà mức độ bong gân sẽ ở mức nhẹ hay nặng. Nói đến mức độ bong gân mắt cá chân, người ta chia làm 3 mức cụ thể:

• Mức nhẹ nhất (mức độ 1): Đây là mức độ nhẹ nhất bạn sẽ gặp phải khi bị bong gân ở cổ chân. Trường hợp bong gân này xảy ra khi lực tác động vào vùng cổ chân của bạn không quá lớn và gây nên tình trạng giãn dây chằng nhẹ. Vùng cổ chân của bạn sẽ xuất hiện vết sưng nhỏ và kèm theo cảm giác hơi đau một chút.
• Mức trung bình (mức độ 2): khi bị bong gân ở mức độ này, dây chằng ở vùng cổ chân của bạn có thể đã bị rách hoặc bị đứt một phần. Vùng cổ chân sẽ bị sưng và thâm khá lớn. Khi đứng lên bạn sẽ cảm nhận được cảm giác hơi mất vững ở phần cổ chân.
• Mức nặng (mức độ 3): Đây là mức độ nặng nhất khi bạn bị bong gân cổ chân. Trường hợp này, dây chằng ở phần cổ chân của bạn sẽ bị đứt toàn bộ. Vùng cổ chân sẽ bị sưng và bầm tím rất lớn. Khi đứng dậy bạn sẽ có cảm giác cực kỳ đau và hoàn toàn bị mất vững khớp cổ chân.

Làm thế nào để chẩn đoán bong gân mắt cá chân?

Ngay sau chấn thương, khớp cổ chân sẽ đau, kèm theo sưng nề, bầm tím, giảm hoặc mất vận động. Khi tình trạng cấp tính qua đi, thăm khám có thể thấy khớp cổ chân mất vững. Nếu bong gân mức độ nặng, người bệnh có thể nghe tiếng “rắc” khi bị chấn thương, sau đó mất cơ năng linh hoạt ở cổ chân, giống gãy xương.

Chụp X-quang thấy cấu trúc xương không thay đổi, thấy hình ảnh gián tiếp của tổn thương dây chằng như: tổn thương dây chằng bên mác, khe sáng mắt cá trong giãn rộng (tổn thương dây chằng delta-bên chầy).

Chụp cộng hưởng từ (MRI) khi nghi ngờ tổn thương dây chằng mức độ nặng hoặc tổn thương sụn khớp, chụp khi cổ chân hết giai đoạn sưng nề.

Làm gì khi bị bong gân cổ chân?

Đối với bong gân mắt cá chân nhe,̣ bệnh nhân có thể tự điều trị tại nhà bằng các cách sau càng sớm càng tốt:

• Nghỉ ngơi, không đi lại ở chân bị chấn thương
• Chườm đá tại vị trí sưng nề, mỗi lần chườm 20 – 30 phút, mỗi ngày chườm 3 – 4 lần, không đặt đá trực tiếp lên da mà túi đá chườm qua lớp khăn.
• Băng chun: băng ép nhẹ xung quanh khớp cổ chân hoặc dùng thanh nẹp cổ chân lại. Cổ chân cần được nghỉ ngơi do đó bạn nên dùng nạng
• Kê cao chân: trong vòng 48 giờ đầu nên kê chân cao hơn tim.
• Dùng thuốc giảm đau, chống viêm, giảm phù nề như: ibuprofen, alphachoay…

 Những điều cần tránh khi tự xử lý bong gân mắt cá chân

Người bệnh cần lưu ý một số điều dưới đây để tránh làm tình trạng trở nên nặng nề hơn:

Không dùng rượu hoặc cao nóng để xoa bóp vào chỗ bị thương: Do 2 loại này đều có tính nóng cao, khi xoa vào vết thương sẽ khiến máu chảy trong nhiều hơn, cũng như làm cho phần cơ bị teo và cứng khớp.

Hạn chế dùng thuốc giảm đau hoặc tiêm thuốc vào khớp: Thuốc giảm đau có tác dụng giảm nhẹ cơn đau tạm thời, nếu lạm dụng có thể gây hại cho gan, thận, dạ dày. Tương tự, việc tiêm thuốc vào khớp sẽ giúp giảm đau nhanh vào lần đầu tiên, nhưng những lần sau đó thì cơn đau sẽ nhiều hơn trước, khớp sưng tấy và khó vận động.

Không nên băng bó cổ chân quá chặt hay quá lỏng: Các vòng băng chỉ nên siết ở một mức vừa phải, tương đối nhằm cố định phần khớp. Tránh băng quá lỏng có thể làm băng xộc xệch, tuột trong quá trình di chuyển; hoặc cũng không băng quá chặt vì sẽ làm cản trở máu lưu thông, gây đau nhức, bầm tím thêm.

Điều trị bong gân mắt cá chân như thế nào?

Điều trị bong gân mắt cá chân sẽ thúc đẩy quá trình hồi phục và ngăn ngừa sự khó chịu thêm. Điều quan trọng là không đè nặng lên vùng bị thương khi bạn đang hồi phục sau bong gân mắt cá chân.

Điều trị tại nhà

Bạn có thể điều trị bong gân nhẹ tại nhà. Các liệu pháp chăm sóc tại nhà được đề xuất bao gồm:

• sử dụng băng đàn hồi (chẳng hạn như băng ACE) để quấn mắt cá chân của bạn, nhưng không quá chặt
• đeo nẹp để hỗ trợ mắt cá chân của bạn
• sử dụng nạng, nếu cần
• kê cao chân bằng gối khi cần thiết để giảm sưng
• dùng ibuprofen (chẳng hạn như Advil) hoặc acetaminophen (chẳng hạn như Tylenol) để kiểm soát cơn đau
• nghỉ ngơi nhiều và không đè nặng lên mắt cá chân của bạn

Việc chườm đá lên vùng bị thương càng sớm càng tốt để giảm sưng cũng rất hữu ích. Vào ngày đầu tiên, bạn nên chườm đá sau mỗi 20 đến 30 phút, ba đến bốn lần mỗi ngày. Sau đó, chườm đá sau mỗi ba đến bốn giờ trong hai ngày tiếp theo.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn tránh xa mắt cá chân bị thương cho đến khi cơn đau giảm bớt. Đối với bong gân nhẹ, quá trình này có thể mất một tuần đến 10 ngày, trong khi bong gân nặng hơn có thể mất đến vài tuần để chữa lành.

Điều trị Y học cổ truyền

Các bài thuốc thảo dược cùng với các phương pháp điều trị khác như châm cứu, xoa bóp, bó thuốc…rất hiệu quả trong các tình trạng đau gân, cơ, dây chằng.

 Khi nào cần đến bệnh viện?

Những trường hợp bong gân mức độ vừa và nặng (khớp cổ chân sưng nhiều, mất vững, mất vận động). Khi đó, ngoài việc giảm đau bằng chườm đá, kê cao chân còn phải tuyệt đối bất động. Bất động bằng băng bột từ 1/3 trên cẳng chân xuống đếc bàn ngón chân trong thời gian tối thiểu 3 tuần. Sau bó bột là giai đoạn tập luyện.

Không xoa bóp, chườm nóng, tiêm bất cứ thuốc gì vào vùng bong gân để tránh làm giãn mạch, chảy máu, phù nề. Không nên băng quá chặt vì có thể sẽ gây đau nhức, bầm tím chỗ bị bong gân.

 Bong gân khi nào cần phẫu thuật?

Phẫu thuật được chỉ định cho những bong gân mức độ nặng mà việc điều trị bảo tồn không hiệu quả, khớp cổ chân mất vững. Có thể tiến hành phẫu thuật nội soi, sử dụng các lỗ vào ở mặt trước khớp cổ chân để đưa camera vào khớp, quan sát diện khớp, bỏ các mảnh bong sụn khớp nếu có. Khâu phục hồi dây chằng hoặc có thể tạo hình lại dây chằng bằng các mảnh ghép từ gân cơ tự thân.

Phẫu thuật

Phẫu thuật cho mắt cá chân bị bong gân là rất hiếm. Nó có thể được thực hiện khi tổn thương dây chằng nghiêm trọng và có bằng chứng không ổn định, hoặc khi chấn thương không cải thiện với điều trị không phẫu thuật. Các lựa chọn phẫu thuật bao gồm:

• Nội soi khớp: Trong quá trình nội soi khớp, bác sĩ phẫu thuật sẽ quan sát bên trong khớp để xem có bất kỳ mảnh xương hoặc sụn lỏng lẻo nào không.
• Tái tạo: Đối với phẫu thuật tái tạo, bác sĩ phẫu thuật sẽ sửa chữa dây chằng bị rách bằng các mũi khâu. Họ cũng có thể sử dụng các dây chằng hoặc gân khác xung quanh bàn chân hoặc mắt cá chân để sửa chữa các dây chằng bị hư hỏng.

Loại phẫu thuật cần thiết sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bong gân mắt cá chân và mức độ hoạt động của bạn. Sau phẫu thuật, phục hồi chức năng là một phần quan trọng của quá trình hồi phục.

Bạn sẽ cần tham gia các cuộc hẹn tái khám định kỳ với bác sĩ và hoàn thành các bài tập vật lý trị liệu để lấy lại chuyển động và tăng cường cơ bắp ở mắt cá chân. Tùy thuộc vào mức độ bong gân mắt cá chân của bạn và loại phẫu thuật, việc phục hồi chức năng có thể mất vài tuần hoặc vài tháng.

Triển vọng dài hạn cho người bị bong gân mắt cá chân là gì?

Trong hầu hết các trường hợp, bong gân mắt cá chân không quá nghiêm trọng và sẽ hoàn toàn lành lại nếu được điều trị thích hợp. Khoảng thời gian cần thiết để hồi phục hoàn toàn sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bong gân. Hầu hết các trường hợp bong gân ở mắt cá chân mất một vài tuần để chữa lành hoàn toàn. Tình trạng bong gân nặng hơn có thể mất hàng tháng.

Mặc dù cơn đau và sưng tấy cuối cùng sẽ biến mất, nhưng mắt cá chân bị thương của bạn có thể không ổn định bằng mắt cá chân không bị ảnh hưởng. Bác sĩ có thể đề nghị một số bài tập nhất định để giúp tăng cường cơ bắp ở mắt cá chân. Tuy nhiên, bạn không nên tiếp tục các bài tập cho đến khi bác sĩ yêu cầu bạn làm như vậy.

Làm cách nào để ngăn ngừa bong gân mắt cá chân?

Bạn có thể giảm nguy cơ bị bong gân trong tương lai bằng cách:

• quấn mắt cá chân bị ảnh hưởng trong một băng đàn hồi
• đeo nẹp, nếu cần thiết
• thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp
• tránh đi giày cao gót
• khởi động trước khi tập thể dục
• đi giày dép chắc chắn, chất lượng
• chú ý đến bề mặt bạn đang đi bộ
• làm chậm hoặc dừng các hoạt động khi bạn cảm thấy mệt mỏi

Gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn nghĩ rằng bạn đã bị bong gân cổ chân một lần nữa. Khi không được điều trị, bong gân mắt cá chân có thể dẫn đến đau lâu dài và mất ổn định ở mắt cá chân.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC