Xơ gan là gì?
Xơ gan là giai đoạn muộn của quá trình xơ hóa (tạo sẹo) ở gan do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, chẳng hạn như viêm gan virus và nghiện rượu mãn tính. Gan sẽ cố gắng tự phục hồi sau mỗi lần bị tổn thương. Quá trình phục hồi này sẽ hình thành các mô sẹo, tổn thương càng kéo dài, càng nhiều mô sẹo được hình thành.
Khi các mô sẹo xuất hiện ngày càng nhiều sẽ ngăn chặn dòng máu lưu thông qua gan, làm suy giảm chức năng gan nghiêm trọng.
Phân loại bệnh xơ gan
Dựa vào đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và hình ảnh học mà xơ gan được phân loại thành xơ gan còn bù và xơ gan mất bù.
Xơ gan còn bù
Xơ gan còn bù là tình trạng gan đã bị tổn thương nhưng vẫn có thể thực hiện được các chức năng quan trọng của nó. Xơ gan còn bù được xem là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, kéo dài trong nhiều năm và thường không biểu hiện triệu chứng. Các triệu chứng nếu có cũng rất mờ nhạt, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như mệt mỏi, chán ăn, giảm cân, đau hạ sườn phải…
Theo thời gian, mức độ tổn thương gan sẽ ngày càng nặng và dẫn đến nhiều biến chứng. Do đó, việc phát hiện, điều trị sớm để loại bỏ nguyên nhân gây xơ gan là rất quan trọng để làm chậm tiến triển bệnh và phục hồi chức năng gan.
Xơ gan mất bù
Xơ gan mất bù (thường có biểu hiện bụng báng, gọi là xơ gan cổ trướng) được xác định khi gan bị tổn thương lan tỏa, xơ hóa chiếm phần lớn và không còn khả năng thực hiện các chức năng.
Xơ gan mất bù là giai đoạn sau của xơ gan với những biểu hiện rõ rệt hơn nhiều so với xơ gan còn bù. Ở giai đoạn này, người bệnh cũng dễ gặp phải các biến chứng nguy hiểm, trong đó có ung thư gan.
Các giai đoạn và của xơ gan
Giai đoạn 1
Giai đoạn này không có dấu hiệu gan bị tổn thương. Tuy nhiên, gan đã bắt đầu bị viêm. Do các tế bào gan bị viêm liên tục nên gan tự cố gắng đảo ngược lại quá trình này và hình thành sự xơ hóa. Bệnh nhân sẽ cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng tại giai đoạn này, rất khó để hiểu vấn đề gì đang xảy ra với gan.
Mặc dù gan bị tổn thương nhưng bệnh nhân thường không có dấu hiệu đáng chú ý vì sự xơ hóa là chưa nhiều. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, nếu được điều trị đúng cách gan vẫn có thể hồi phục và trở lại như bình thường.
Giai đoạn 2
Ở giai đoạn này áp lực tĩnh mạch cửa đang tăng dần. Các mô xơ hóa xuất hiện nhiều hơn. Cần phải loại bỏ nguyên nhân gây bệnh thì mới có thể làm tăng cơ hội khỏi bệnh.
Giai đoạn 3
Tại giai đoạn 3, bệnh nhân xuất hiện hiện tượng cổ trướng. Lượng dịch tại ổ bụng tăng nhanh báo hiệu gan đã bị xơ hóa rất nhiều.
Giai đoạn này gan không thể trở lại bình thường, ghép gan thường được đề xuất để chữa khỏi bệnh.
Trong giai đoạn này, có rất nhiều dấu hiệu đáng chú ý bao gồm:
- Ăn không ngon.
- Sụt cân nhanh.
- Mệt mỏi.
- Bối rối.
- Da vàng, nhợt nhạt, thở nhanh.
- Viêm da, ngứa không hồi phục. Eczema.
- Đường huyết tăng giảm thất thường.
- Phù chân, mắt cá.
- Dấu hiệu sang giai đoạn cuối.
Giai đoạn 4
Bước vào giai đoạn này, quá trình xơ hóa đã xảy ra hoàn toàn trên gan. Các biến chứng như xuất huyết tiêu hóa, bệnh não gan hay tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
Nếu những dấu hiệu này không được phát hiện thì bệnh nhân cũng sẽ không thể tiến hành ghép gan. Thời gian sống cho bệnh nhân sẽ vào khoảng 12 tháng.
Dấu hiệu cũng giống như giai đoạn 3 và có thêm một vài triệu chứng:
- Mệt mỏi về tinh thần
- Rất buồn ngủ
- Lòng bàn tay son
- Tính cách thay đổi
- Suy thận và dẫn tới thiểu niệu
- Sốt cao
- Viêm màng bụng.
Do không có phương pháp điều trị cho xơ gan giai đoạn 4, cách tốt nhất là điều trị sớm nhất có thể.
Triệu chứng của xơ gan
Triệu chứng lâm sàng của bệnh xơ gan đa dạng, tùy thuộc vào các giai đoạn của bệnh như xơ gan còn bù hoặc xơ gan mất bù. Giai đoạn sớm của bệnh, người bệnh xơ gan đôi khi không biểu hiện rõ triệu chứng trên lâm sàng hoặc triệu chứng mơ hồ, không đặc hiệu, rất khó phân biệt với một số bệnh lý khác.
Người bệnh đôi khi thấy:
- Mệt mỏi,
- Khó làm việc tập trung, cơ thể trong tình trạng thiếu năng lượng,
- Ăn uống không thấy ngon miệng, ăn kém đi, thi thoảng có thể buồn nôn, nôn, sút cân nhẹ, có rối loạn tiêu hoá, chướng bụng, khó tiêu,…
Theo tiến triển thời gian, các triệu chứng trên thường rõ ràng và nghiêm trọng hơn, bên cạnh đó, bệnh nhân có nhiều triệu chứng của xơ gan mất bù như:
- Vàng da, vàng mắt
- Ngứa da, sạm da
- Dễ bị bầm tím và chảy máu
- Lòng bàn tay đỏ rực lên (bàn tay son)
- Xuất hiện nhiều nốt giãn mạch màu đỏ trên da, còn gọi là nốt sao mạch
- Sưng (phù) ở cẳng chân, bàn chân và mắt cá chân
- Cổ trướng còn gọi là báng bụng (tích tụ dịch trong ổ bụng)
- Nước tiểu sẫm màu
- Phân có thể màu nhạt
- Lú lẫn, giảm trí nhớ, thay đổi tính cách
- Đi ngoài ra máu, hoặc ói ra máu
- Giảm ham muốn tình dục, biểu hiện qua mãn kinh sớm (ở phụ nữ) hoặc tuyến vú phát triển (ở nam giới), tinh hoàn teo lại.
Nguyên nhân dẫn đến xơ gan
Xơ gan là hậu quả tổn thương gan trong thời gian dài do rất nhiều nguyên nhân gây ra. Một số nguyên nhân gây xơ gan đã được biết nhiều như:
- Rượu bia: việc sử dụng rượu bia với số lượng nhiều trong thời gian dài gây tổn thương gan, ban đầu là gan nhiễm mỡ, sau đó là viêm gan do rượu, cuối cùng là xơ gan do rượu.
- Virus viêm gan mạn: virus viêm gan B và virus viêm gan C là hai virus gây tổn thương gan mạn hay gặp nhất. Tổn thương viêm tế bào gan nhiều năm, nếu không được điều trị kịp thời, hậu quả dẫn tới xơ gan và ung thư gan.
- Tổn thương gan do thuốc, độc chất: một số thuốc dùng trong thời gian dài có thể gây tổn thương gan mạn tính, tạo điều kiện cho quá trình xơ hóa gan như thuốc điều trị bệnh lý về tâm thần ( clopromazin), thuốc điều trị lao,… Các độc chất khác có thể là căn nguyên gây bệnh như aflatoxin, dioxin,..
- Tổn thương gan do căn nguyên ký sinh trùng: toxocara, sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ,…
- Tắc mật gây biến chứng xơ gan mật,…
- Hội chứng Banti: xơ gan, lách to,…
- Xơ gan mật nguyên phát.
- Các bệnh lý khác do rối loạn chuyển hóa di truyền như: bệnh Willson, thiếu hụt anpha-1-antitrypsin, bệnh rối loạn chuyển hóa pocphyrin,…
- Một số bệnh mạch máu hoặc gan bị sung huyết như bệnh lý tắc tĩnh mạch gan, tĩnh mạch trên gan, hội chứng Budd-Chiari,..
- Một số người bệnh xơ gan không thể xác định được nguyên nhân
Để chẩn đoán xơ gan cần làm những xét nghiệm gì?
Để chẩn đoán bệnh xơ gan, đầu tiên bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh cũng như các loại thuốc (kê đơn và không kê đơn), chất bổ sung hoặc sản phẩm thảo dược mà người bệnh đang sử dụng. Việc tìm hiểu kỹ những vấn đề này giúp bác sĩ phát hiện và lưu ý đến một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xơ gan như tiền sử lạm dụng rượu lâu dài, lạm dụng thuốc tiêm hoặc đã bị viêm gan B hoặc C.
Tiếp đó, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một số kiểm tra và xét nghiệm để chẩn đoán bệnh và xác định mức độ tổn thương gan, bao gồm:
Khám thể chất
Bác sĩ tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh xơ gan bao gồm: vàng da vàng mắt; mạch máu mạng nhện trên da; vết thâm trên da; lòng bàn tay đỏ; sưng đau ở bụng…
Xét nghiệm máu
Nếu nghi ngờ xơ gan, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh tiến hành xét nghiệm máu để kiểm tra các vấn đề ở gan.
Ngoài ra, xét nghiệm máu còn giúp tìm ra các dấu hiệu của thiếu máu do xuất huyết nội hoặc để kiểm tra viêm gan B hoặc C thông qua các xét nghiệm viêm gan siêu vi.
Xét nghiệm hình ảnh
Xét nghiệm hình ảnh cho thấy kích thước, hình dạng và kết cấu của gan, đồng thời giúp xác định tình trạng sẹo gan, lượng chất béo trong gan và lượng dịch tích tụ trong ổ bụng. Các xét nghiệm hình ảnh có thể được chỉ định bao gồm: siêu âm tổng quát, siêu âm đàn hồi gan, chụp cắt lớp vi tính (CT) và cộng hưởng từ gan (MRI).
Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng để phát hiện các vấn đề về ống mật hoặc nội soi đường tiêu hóa trên để phát hiện tình trạng giãn tĩnh mạch hoặc chảy máu trong ở các cơ quan tiêu hóa.
Sinh thiết
Sinh thiết gan có thể xác định chẩn đoán xơ gan, xác định mức độ tổn thương gan, hoặc chẩn đoán ung thư gan.
Xơ gan điều trị như thế nào?
Phương pháp điều trị xơ gan phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương gan của người bệnh. Mục tiêu của điều trị là làm chậm sự tiến triển của mô sẹo trong gan, kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa hoặc điều trị các biến chứng của bệnh.
Hiện không có phương pháp trị liệu giúp phục hồi mô sẹo ở gan hay chữa lành xơ gan. Những biện pháp được áp dụng để điều trị bệnh xơ gan gồm có:
Bảo vệ gan khỏi các yếu tố tổn thương
Để tránh khiến tình trạng bệnh thêm nặng, người bị xơ gan cần chủ động áp dụng một số cách để bảo vệ gan khỏi những yếu tố gây tổn thương, cụ thể như sau:
- Nghỉ ngơi nhiều hơn: Người bệnh cần dành thời gian để nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức.
- Dừng uống rượu bia: Người bệnh phải ngưng uống rượu bia càng sớm càng tốt để bảo vệ gan.
- Lưu ý trong việc dùng thuốc: Người bệnh cần tránh dùng những loại thuốc, hóa chất gây độc cho gan, đặc biệt là các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDS). Trong trường hợp bị rối loạn chuyển hóa mỡ thì có thể sử dụng nhóm thuốc statin.
- Kiểm soát bệnh tiểu đường: Người bệnh cần kiểm soát tốt chứng đái tháo đường và kháng insulin.
Điều trị nguyên nhân
Phương pháp điều trị tiếp theo có thể được áp dụng chính là điều trị nguyên nhân gây bệnh, bao gồm:
- Cai rượu: Nếu người bệnh bị xơ gan do dùng rượu thì cần tiến hành cai rượu càng sớm càng tốt. Việc cai rượu có thể sẽ gặp nhiều khó khăn. Vì thế, người bệnh nên tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ để có được phương án khắc phục, cai rượu hữu hiệu, dễ dàng hơn.
- Sử dụng thuốc chữa viêm gan do virus: Người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc kháng virus đã được phê duyệt để chữa viêm gan B, C.
- Giảm cân: Giảm cân là việc làm cần thiết đối với người bệnh xơ gan bị thừa cân, gan nhiễm mỡ hoặc tiểu đường tuýp 2.
- Điều trị bệnh di truyền: Việc điều trị này được áp dụng với người bị xơ gan có mắc bệnh gan di truyền. Chủ yếu, bác sĩ sẽ giúp người bệnh chữa các triệu chứng và khắc phục biến chứng
- Điều trị bệnh viêm gan tự miễn: Nếu nguyên nhân dẫn đến xơ gan là từ bệnh viêm gan tự miễn, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh điều trị bằng thuốc ức chế hệ thống miễn dịch,…
- Chữa bệnh làm tổn thương hoặc gây tắc ống dẫn mật trong gan: Biện pháp điều trị có thể là phẫu thuật để mở lại những ống dẫn mật bị tắc/hẹp hoặc sử dụng thuốc như ursodiol.
- Ngừng/giảm sử dụng thuốc góp phần gây xơ gan: Bác sĩ sẽ xem xét những loại thuốc mà người bệnh đang dùng để xác định xem liệu thuốc có đang ảnh hưởng tiêu cực đến gan hay không. Nếu có, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh ngừng/giảm sử dụng loại thuốc đó hoặc chỉ định cho đổi sang dùng thuốc khác (nếu có thể).
Điều trị biến chứng
Trường hợp xơ gan đã phát triển các biến chứng, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị cụ thể tùy vào loại biến chứng và mức độ nghiêm trọng của chúng.
- Cổ trướng và phù: Chế độ ăn ít muối (natri) và sử dụng các loại thuốc có tác dụng lợi tiểu, truyền albumin… có thể giúp kiểm soát tình trạng này. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể cần thực hiện các thủ thuật để dẫn lưu dịch ổ bụng hoặc giảm áp lực tĩnh mạch cửa bằng kỹ thuật thông nối tĩnh mạch cửa của gan và tĩnh mạch chủ trên.
- Tăng áp tĩnh mạch cửa: Một số loại thuốc huyết áp nhất định có thể kiểm soát tình trạng tăng áp tĩnh mạch cửa và ngăn ngừa xuất huyết tiêu hóa.
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu người bệnh nội soi đường tiêu hóa trên định kỳ xác định các tĩnh mạch giãn ở thực quản hoặc dạ dày để có phương án xử lý thích hợp như thắt tĩnh mạch thực quản giãn.
- Nhiễm trùng: Người bệnh có thể được cho dùng thuốc kháng sinh hoặc chỉ định các phương pháp điều trị nhiễm trùng khác. Ngoài ra, người bệnh nên tiêm phòng cúm, viêm phổi và viêm gan siêu vi A và B.
- Bệnh não gan: Một số loại thuốc kê đơn có tác dụng giảm tình trạng tích tụ chất độc trong máu do chức năng gan kém.
- Phòng ngừa ung thư gan: Bác sĩ có thể sẽ đề nghị người bệnh xét nghiệm máu định kỳ và khám siêu âm để tìm các dấu hiệu của ung thư gan.
Phẫu thuật ghép gan
Nếu xơ gan khiến gan bị mất chức năng hoàn toàn thì lựa chọn chữa trị tối ưu là làm phẫu thuật ghép gan. Bác sĩ sẽ dùng lá gan khỏe mạnh hơn được hiến tặng để ghép thay thế cho lá gan đã hư hỏng của người bệnh. Thế nhưng tỷ lệ người bệnh được ghép gan vẫn còn hạn chế. Vì nguồn tạng được hiến tặng không có nhiều.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC