Viêm phế quản- nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

viêm phế quản

Viêm phế quản là gì?

Phế quản là ống dẫn không khí vào trong phổi. Hệ thống phế quản trông giống như hệ thống cành cây, chia ra nhiều cành, nhiều nhánh từ lớn tới nhỏ để dẫn khí vào phổi. Trong đó có hai nhánh lớn nhất gọi là phế quản gốc phải và trái.

Viêm phế quản là khi các phế quản này bị viêm sẽ dẫn đến tổn thương lớp tế bào phủ mặt trong lòng ống phế quản, phù nề tổ chức dưới niêm mạc, co thắt các cơ trơn dưới lớp mô này và tiết dịch vào lòng ống phế quản dẫn tới các hiện tượng như ho, khò khè, có đờm…

viêm phế quản

Phân loại:

Viêm phế quản có 2 dạng là cấp tính và mạn tính.

Viêm phế quản cấp tính: là tình trạng nhiễm trùng ngắn hạn (dưới 6 tuần) ở các phế quản, có thể kèm nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Viêm phế quản mãn tính: khi chuyển sang giai đoạn mãn tính, nó sẽ kích thích liên tục các ống phế quản, đây là một trong những nguyên nhân chính gây nên bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Tình trạng này có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí là nhiều năm. Viêm phế quản mãn tính có cấp độ nghiêm trọng hơn nhiều so với viêm phế quản cấp tính.

Các dấu hiệu của bệnh viêm phế quản

Các dấu hiệu và triệu chứng thường thấy ở những người bị mắc viêm phế quản bao gồm:

  • Ho
  • Khạc đờm, có thể là màu trắng, màu vàng hoặc xanh lá cây (hiếm thấy), ho có thể kèm theo máu.
  • Mệt mỏi
  • Sốt, ớn lạnh
  • Đổ mồ hôi
  • Khó thở hoặc thở gấp
  • Tức ngực đặc biệt là khi ho hoặc thở sâu
  • Đau cơ
  • Mất vị giác, không cảm thấy ngon miệng khi ăn
  • Đau đầu, chóng mặt

Nếu bị viêm phế quản cấp tính, bạn sẽ xuất hiện những triệu chứng cảm lạnh như nhức đầu nhẹ hoặc cơ thể bị đau nhức, thêm vào đó, các cơn ho sẽ dai dẳng kéo dài trong vài tuần sau khi chứng viêm đã hết.

Đối với viêm phế quản mãn tính có lẽ sẽ mất nhiều thời gian hơn trước khi bệnh trở nên tồi tệ. Vào thời điểm này, các triệu chứng ho và một số triệu chứng khác có thể tiến triển xấu đi, nguy cơ cao bạn sẽ bị nhiễm trùng cấp tính ở giai đoạn đầu viêm phế quản mãn tính

Nguyên nhân gây ra viêm phế quản

Nguyên nhân chính gây nên bệnh viêm phế quản cấp tính thường là do vi- rút, bệnh còn có thể xảy ra do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc tiếp xúc nhiều với các chất gây kích thích phổi, ví dụ như khói thuốc, bụi, ô nhiễm không khí.

Các virut hay gặp gồm: Adenovirus, corona virus, virut cúm A, B, metapneumovirus, RSV, rhinovirus… Vi khuẩn hiếm gặp hơn có thể là: Ho gà, chlamydia pneumonia, mycoplasma pneumonia…
Cũng như các bệnh lý viêm nhiễm hô hấp phổ biến nhất, viêm phế quản lây qua đường hô hấp thông qua các giọt dịch tiết (nước mũi, nước miếng, đờm…) mà người bệnh thải ra, người khác hít vào hoặc chạm vào rồi đưa lên miệng mũi.

Viêm phế quản mãn tính thường do sự lặp lại của viêm niêm mạc phế quản trong thời gian dài. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc phải viêm phế quản mãn tính là những người thường xuyên phải tiếp xúc với các chất kích thích phổi do nghề nghiệp (như công nhân xây dựng, thợ mỏ than, công nhân kim loại,..), và những người nghiện hút thuốc lá. Mức độ ô nhiễm không khí cũng là một trong những yếu tố góp phần phát triển bệnh.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản

Bên cạnh nguyên nhân chính là do virus, vi khuẩn, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản như:

  • Tuổi tác: Những người từ 65 tuổi trở lên và trẻ em từ 2 tuổi trở xuống có nguy cơ bị viêm phế quản phổi cao hơn. Trong trường hợp nhiễm bệnh, nhóm người này cũng có nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng hơn.
  • Tính chất công việc: Tiếp xúc với khói bụi, môi trường ô nhiễm, hóa chất nồng độ cao… hoặc làm việc trong bệnh viện, tiếp xúc với nguồn bệnh chính là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phế quản cao hơn.
  • Lối sống: Những người sinh hoạt không lành mạnh, ăn uống thất thường hoặc ăn không đầy đủ dinh dưỡng, thường xuyên uống rượu hoặc hút thuốc lá,… cũng dễ mắc các bệnh về phổi hơn so với người bình thường.
  • Khói thuốc lá: đây được coi là yếu tố hàng đầu làm phát triển bệnh. Những người thường xuyên hút thuốc lá hoặc sống chung trong môi trường khói thuốc cũng có nguy cơ cao mắc viêm phế quản cấp tính hoặc mãn tính.
  • Sức đề kháng: Những người có sức đề kháng thấp, bị suy giảm hệ miễn dịch sẽ dễ bị viêm phế quản phổi cũng như các vấn đề bệnh lý khác.
  • Tình trạng sức khỏe: Những người đã hoặc đang dùng thuốc kháng sinh; người vừa phẫu thuật hoặc vừa bị chấn thương gần đây; người mắc các bệnh hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm, hen suyễn, giãn phế quản; người có các vấn đề sức khỏe như bị suy tim, mắc bệnh tiểu đường, mắc bệnh rối loạn tự miễn dịch; người đang dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch;… đều có nguy cơ bị viêm phế quản cao hơn.
  • Trào ngược dạ dày thực quản: Tình trạng thường xuyên bị trào ngược dạ dày góp phần khiến cổ họng dễ bị kích ứng, từ đó tạo điều kiện cho tình trạng viêm phế quản phát triển.
  • Thời tiết: Khi thời tiết chuyển lạnh hoặc thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh và ngược lại, độ ẩm thấp khiến hệ miễn dịch của chúng ta dễ suy giảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công dẫn đến viêm phế quản.

Viêm phế quản được chẩn đoán như thế nào?

Sau khi hỏi về các dấu hiệu viêm phế quản đang xảy ra, bác sĩ sẽ sử dụng ống nghe để lắng nghe kỹ tiếng phổi khi thở. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thêm xét nghiệm để chẩn đoán bệnh như:

  • Chụp X-quang ngực: Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện những biểu hiện bất thường trong phế quản cũng như phổi
  • Các xét nghiệm đờm: Mẫu dịch từ phổi hoặc phế quản sẽ được lấy để phân tích và tìm kiếm dấu hiệu nhiễm trùng tại đây.
  • Kiểm tra chức năng phổi: Mục tiêu của thủ thuật này là đo lượng không khí mà phổi có thể giữ được và tốc độ không khí được đẩy ra khỏi phổi. Việc áp dụng phương pháp kiểm tra chức năng phổi sẽ giúp bác sĩ kiểm tra dấu hiệu của bệnh hen suyễn hoặc khí phế thũng.
  • Xét nghiệm máu: gợi ý nhiễm trùng nếu bạch cầu tăng, gợi ý virus nếu bạch cầu không tăng, xem xét các yếu tố viêm và các chỉ điểm quan trọng khác.

Viêm phế quản được điều trị bằng phương pháp nào?

Viêm phế quản cấp 

Hơn 90% viêm phế quản là do virut do đó trong nhiều trường hợp, viêm phế quản không cần điều trị kháng sinh.
Liệu pháp kháng sinh: Chỉ dùng kháng sinh khi có chỉ điểm nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc một số trường hợp đặc biệt

Đối với các trường hợp viêm phế quản cấp tính, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng một số loại thuốc giúp giảm các triệu chứng, bao gồm: thuốc hạ sốt, thuốc giãn phế quản, thuốc long đờm… để giúp bệnh nhân dễ chịu hơn.

Viêm phế quản mạn tínhĐiều trị viêm phế quản mạn cần đạt được 3 mục tiêu: Chống nhiễm khuẩn mới; phục hồi lưu thông không khí; chống nguy cơ suy hô hấp. Do đó tùy từng bệnh nhân và tình trạng bệnh mà bác sĩ có những đơn thuốc thích hợp để điều trị.

Cũng như viêm phế quản cấp, bệnh nhân không nên tự ý mua thuốc ho khi chưa có chỉ định. Bởi ho là phản xạ có lợi trong bệnh lý hô hấp. Động tác ho sẽ giúp tống đẩy đờm (có chứa nhiều vi khuẩn, virus) trong đường hô hấp ra ngoài, giúp mau khỏi bệnh. Chỉ lưu ý là bệnh nhân nên ho vào khăn giấy và vứt gọn để tránh lây nhiễm vi khuẩn, virus ra xung quanh.

Nếu có nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh phổ rộng, liều dùng tối thiểu 5 ngày. Sau đó tái khám để đánh giá lại tình trạng bệnh và quyết định có được dừng kháng sinh hay tiếp tục dùng.

Bệnh nhân viêm phế quản mạn tính có sẵn bệnh lý bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính rất dễ bị co thắt phế quản cấp. Do đó bác sĩ có thể kê đơn thuốc giãn phế quản nhóm cholinergic. Đây là các thuốc giúp làm giãn tạm thời các phể quản bị hẹp trong phổi.

Các thuốc nhóm steroid giúp giảm nhanh tình trạng viêm

Trong trường hợp viêm phế quản mạn tính có kèm bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính nặng, bệnh nhân có thể phải thở oxy liên tục hoặc tùy theo nhu cầu. Nếu sử dụng bình oxy tại nhà thì phải đặc biệt chú ý không được đặt thiết bị gần những chất dễ cháy nổ như rượu, xăng, các loại bình xịt… hoặc gần những nguồn nhiệt như bếp, máy sấy tóc, lò sưởi…

Khi nào bạn cần đến khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây:

  • Ho kéo dài hơn 3 tuần
  • Khó ngủ
  • Sốt cao hơn 38 độ C
  • Ho có đờm nhầy lẫn máu
  • Khó thở, tức ngực.

Cách phòng tránh viêm phế quản

Một số thay đổi nhỏ trong lối sinh hoạt hàng ngày sau đây có thể giúp giảm thiểu nguy cơ bị bệnh viêm phế quản ở trẻ em và cả người lớn. Chúng bao gồm:

  • Cách ly người bệnh, không tiếp xúc gần với người đang có biểu hiện viêm hô hấp,
  • Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng,
  • Chem miệng khi ho hay hắt hơi
  • Ho hoặc hắt hơi vào khăn giấy, khuỷu tay
  • Bỏ thuốc lá
  • Không ở gần người đang hút thuốc nhằm tránh nguy cơ hút thuốc lá thụ động
  • Đeo khẩu trang, mặt nạ chuyên dụng khi làm việc trong môi trường không khí ô nhiễm hoặc khi dọn dẹp nhà cửa
  • Sử dụng máy làm ẩm. Không khí ấm áp với độ ẩm phù hợp có thể giúp giảm ho và làm lỏng chất nhầy tích tụ trong phế quản.
  • Vệ sinh các bề mặt: Vi khuẩn có thể dính trên bề mặt bàn ghế, sàn nhà, đồ chơi, áo quần… do đó cần thiết vệ sinh thường xuyên những vật dụng này.
  • Nghỉ ngơi nhiều, tránh kiệt sức, hạn chế thức khuya,… khiến cơ thể bị suy giảm hệ miễn dịch.
  • Uống nhiều nước, giữ ấm vào mùa đông.
  • Bổ sung vi chất: Nếu muốn bổ sung kẽm, vitamin C thì cần có sự hướng dẫn của bác sĩ.
  • Tăng cường dinh dưỡng: Ăn đa dạng thực phẩm
  • Tiêm phòng cũng có thể giúp ngăn ngừa viêm phổi. Vì thế, nên tiêm phòng cúm hàng năm để hạn chế cơ thể bị virus, vi khuẩn tấn công. Cả người lớn và trẻ em đều nên thực hiện tiêm phòng

Điều trị viêm phế quản theo Đông y

Y học cổ truyền (YHCT) gọi viêm phế quản thuộc phạm vi chứng Khái thấu và Đàm ẩm.

Theo YHCT, nguyên nhân gây bệnh bên ngoài chủ yếu do cảm thụ phải tà khí của lục dâm như ngoại cảm phong hàn, phong nhiệt. Những yếu tố này làm cho phế khí bị ngưng trệ, mất tuyên thông chức năng thăng giáng khí của phế bị rối loạn  dẫn đến người bệnh ho, có đờm nhiều.

Ngoài ra, vào mùa thu, táo tà thường từ bên ngoài xâm phạm vào phế, làm tổn thương tân dịch của phế, dẫn đến ngứa họng, ho khan.

Các yếu tố gây bệnh bên trong thường do chức năng của 3 tạng phế, tỳ, thận bị suy giảm, hàn thấp làm tổn thương tỳ, thành đàm dẫn đến ho và khạc đờm nhiều hoặc do vị trường tích nhiệt, nhiệt sẽ làm tổn thương phế dẫn đến phế, thận âm hư làm cho khí và tân dịch đều bị tổn thương đưa đến ho và khạc đờm.

Một số vị thuốc thường dùng như: Tang diệp, Hạnh nhân, Cát cánh, Bạc hà, Xuyên bối mẫu, Bán hạ, Tiền hồ…

Ngoài phương pháp dùng thuốc thì các bác sĩ cũng sử dụng các  phương pháp không dùng thuốc để điều trị viêm phế quản, trong đó phương pháp châm cứu được sử dụng nhiều nhất.

châm cứu điều trị viêm phế quản

Một số huyệt thường được sử dụng như: Trung phủ, Phong môn, Phế du, Xích trạch, Thái uyên, Liệt khuyết…

Tùy vào nguyên nhân, triệu chứng và thể bệnh mà bác sĩ sẽ sử dụng các bài thuốc cũng như phương huyệt châm cứu khác nhau

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.

Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.