Viêm màng não là gì?
Màng não gồm 3 lớp với tên gọi từ ngoài vào trong là màng cứng, màng nhện và màng mềm. Các lớp màng này bao xung quanh não bộ và tủy sống. Chức năng chính của màng não là giúp bảo vệ hệ thần kinh trung ương.
Viêm màng não là tình trạng các màng bảo vệ bao quanh não và tủy sống (màng não) bị nhiễm trùng. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Tuỳ theo nguyên nhân gây bệnh mà bệnh lý não – màng não do nhiễm trùng có tên gọi riêng như:
- Bệnh viêm não Nhật Bản là viêm não do virus gây viêm não Nhật Bản. Đây là bệnh lây qua đường muỗi đốt và thường gặp ở vùng nông thôn. Virus gây bệnh truyền từ lợn, chim mang mầm bệnh sang người qua trung gian là muỗi.
- Bệnh viêm não do virus đường ruột (Enterovirus), từ đường tiêu hóa tấn công vào não gây viêm não và nguy hiểm nhất là Enterovirus 71.
- Bệnh viêm màng não hay nhiễm trùng huyết do não mô cầu, tác nhân là virus não mô cầu, bệnh nhân có thể tử vong nhanh nếu gặp thể tối cấp.
- Bệnh viêm màng não do HIB do vi trùng HIB gây ra, là vi trùng rất thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt với trẻ dưới 3 tuổi.
Nguyên nhân gây viêm màng não
Viêm màng não do vi khuẩn
Viêm màng não do vi khuẩn là một trong những dạng nguy hiểm nhất của viêm màng não. Ở Mỹ, trung bình mỗi năm có khoảng 3.000 – 5.000 người mắc bệnh.
Khoảng 20 – 25% bệnh nhân bị viêm màng não do vi khuẩn tử vong, mặc dù đã được điều trị kịp thời. Nếu trong vòng 24h viêm màng não do vi khuẩn tiến triển nhanh thì tỷ lệ tử vong có thể lên đến 50%.
Một số loại vi khuẩn là tác nhân gây bệnh do vi khuẩn là:
- Streptococcus pneumoniae (phế cầu);
- Neisseria meningitidis (não mô cầu);
- Listeria monocytogenes (thường tấn công người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hoặc những người có vấn đề về hệ thống miễn dịch);
- Haemophilus influenzae loại b (Hib): nguyên nhân phổ biến gây bệnh viêm màng não ở trẻ.
Viêm màng não do vi khuẩn khởi phát khi vi khuẩn xâm nhập vào máu từ xoang, tai hoặc cổ họng người bệnh. Sau đó, vi khuẩn đi theo dòng chảy của máu đến não
Viêm màng não do virus
Viêm màng não do virus thường gặp hơn so với do vi khuẩn và thường ít nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, có một số virus gây bệnh cùng với viêm não thì diễn tiến và tiên lượng nặng hơn, để lại nhiều di chứng và có thể gây tử vong
Viêm màng não ở người lớn do virus rất khó phát hiện vì biểu hiện rất giống với người bị cảm cúm.
Virus gây bệnh phổ biến nhất ở mọi lứa tuổi là Enterovirus. Đặc biệt virus này chiếm 85% nguyên nhân gây viêm màng não ở trẻ em. Nhóm Coxsackie hoặc Echovirus là căn nguyên phổ biến nhất, hay gặp nhất như Coxsackie virus A6 và B3, Echovirus type 30, 18, 9, 11,…. Ở trẻ 3 tháng tuổi thường gặp Coxsackie virus nhóm B. EV-71 và Coxsackievirus A16.
Một số chủng virus khác không chỉ gây viêm màng não, mà còn viêm não phối hợp. Virus bại liệt cũng có thể gây viêm não nước trong. Tuy nhiên với sự ra đời của vắc xin đã làm giảm đáng kể bệnh bại liệt, từ đó giảm nguy cơ viêm não nước trong.
Viêm màng não do nấm
So với do vi khuẩn hoặc virus, viêm màng não do nấm ít phổ biến hơn. Người khỏe mạnh hiếm khi mắc phải bệnh lý này. Bệnh do nấm chỉ thường gặp ở những bệnh nhân đang có hệ miễn dịch suy giảm hoặc rối loạn, chẳng hạn như AIDS, ung thư…
Viêm màng não do ký sinh trùng
Viêm màng não do ký sinh trùng là bệnh hiếm gặp. Bệnh gây ra bởi các loài ký sinh trùng sống ký sinh trên động vật.
Bệnh nhân có thể bị nhiễm bệnh khi ăn thức ăn chế biến từ các loại động vật như ốc sên, rắn, cá, gia cầm (hoặc trứng của chúng) bị nhiễm ký sinh trùng,… Nguy cơ càng cao hơn nếu thức ăn còn sống hoặc nấu chưa chín. Loại bệnh này không lây truyền từ người này sang người khác.
Viêm màng não do amip
Viêm màng não mãn tính có các triệu chứng tương tự như viêm màng não cấp tính, nhưng bệnh thường kéo dài và âm ỉ, do đó triệu chứng có khi không rõ ràng, có thể mất vài tuần mới biểu hiện triệu chứng. Nguyên nhân gây bệnh mãn tính thường là lao hoặc nấm.
Viêm màng não không nhiễm trùng
Viêm màng não không nhiễm trùng có nguyên nhân từ các bệnh như lupus ban đỏ hoặc ung thư. Nếu bị chấn thương đầu, phẫu thuật não hoặc dùng một số loại thuốc, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh này. Bệnh không nhiễm trùng không lây nhiễm.
Viêm màng não mãn tính
Viêm màng não mãn tính có các triệu chứng tương tự như viêm màng não cấp tính, nhưng phải mất vài tuần mới biểu hiện triệu chứng. Bạn sẽ mắc bệnh nếu cơ thể nhiễm nấm hoặc vi khuẩn mycobacteria (tác nhân gây bệnh lao). Những sinh vật này xâm nhập vào mô và chất lỏng xung quanh não để gây bệnh.
Các triệu chứng của viêm màng não
Dấu hiệu viêm màng não ở người lớn
Các dấu hiệu ban đầu của viêm màng não có thể giống như bệnh cúm. Triệu chứng có thể phát triển trong vài giờ hoặc vài ngày.
Những dấu hiệu viêm màng não thường gặp là:
- Sốt cao đột ngột
- Cứng cổ
- Đau đầu dữ dội, khác với cơn đau đầu bình thường
- Nhức đầu đi kèm với buồn nôn hoặc nôn mửa
- Trí óc không minh mẫn, khó tập trung
- Co giật như lên cơn động kinh
- Buồn ngủ hoặc khó khăn khi thức dậy
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Không có cảm giác thèm ăn hay khát nước
- Phát ban trên da (trong một số trường hợp, như khi bị viêm màng não mô cầu).
Nhận biết dấu hiệu viêm màng não ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hơn 2 tuổi nếu mắc bệnh viêm não, trẻ có thể có những dấu hiệu sau:
- Sốt cao
- Quấy khóc liên tục
- Buồn ngủ hoặc khó chịu quá mức
- Trạng thái lờ đờ, uể oải, chậm chạp
- Chán bú hoặc chán ăn
- Trên thóp đầu của trẻ có chỗ phình ra
Trẻ sơ sinh mắc phải tình trạng này có thể quấy khóc nhiều và rất khó dỗ dành, thậm chí các bé còn có xu hướng khóc nhiều hơn khi được bế lên.
Các triệu chứng trên có thể không xảy ra cùng một lúc. Hơn nữa, không phải tất cả người bệnh đều có những biểu hiện này. Do đó, khi nhận thấy bản thân hay người thân có các dấu hiệu viêm màng não, hãy đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt để được thăm khám kịp thời.
Viêm màng não do vi khuẩn là tình trạng rất nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong trong vài ngày nếu không được điều trị kịp thời. Việc điều trị chậm trễ cũng làm tăng nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn.
Viêm màng não có lây không?
Các tác nhân gây bệnh viêm màng não thường có trong những chất tiết ra từ đường hô hấp. Người khỏe mạnh hít phải chất tiết này khi người bệnh nói chuyện, ho, hắt hơi có khả năng mắc bệnh.
Bệnh cũng có thể lây gián tiếp khi tiếp xúc qua da, khi người lành dùng chung các đồ vật hàng ngày như ly chén,…. với người bệnh.
Một số nghiên cứu còn phát hiện ra, vi khuẩn Neisseria meningitidis gây bệnh viêm màng não có thể lây cho những người tiếp xúc gần hoặc tiếp xúc trong thời gian dài với người bệnh. Người trong gia đình, bạn học, bạn cùng phòng… bất cứ ai tiếp xúc trực tiếp với chất dịch bệnh nhân đều có nguy cơ mắc bệnh.
Tỷ lệ lây truyền bệnh thường cao hơn ở các vùng có khí hậu khắc nghiệt, ổ dịch đang bùng phát, những nơi có điều kiện sống, sinh hoạt, vệ sinh kém. Thời gian ủ bệnh viêm màng não thông thường là 4 ngày; dao động trong khoảng 2 – 10 ngày.
Viêm màng não có thể gây ra những biến chứng gì?
Hầu hết bệnh nhân viêm màng não sẽ hồi phục hoàn toàn sau quá trình được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, đôi khi bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng.
Biến chứng xảy ra khi tình trạng nhiễm trùng lan đến các dây thần kinh, não hoặc các khu vực khác của cơ thể. Đối tượng thường gặp phải biến chứng bệnh là trẻ rất nhỏ hoặc người có hệ miễn dịch kém, nhưng cũng có thể xảy ra ở những người hoàn toàn khỏe mạnh.
- Tổn thương dây thần kinh sọ não: viêm màng não mủ có thể gây tổn thương một số dây thần kinh sọ não II, III, IV, VI,…
- Viêm não: Nhiễm trùng do viêm màng não có khả năng lây lan đến não, dẫn đến một biến chứng gọi là viêm não. Đây là tình trạng não bị nhiễm trùng, gây ra một loạt triệu chứng như mệt mỏi, khó ngủ, suy giảm chức năng nhận thức và giảm thị lực.
- Động kinh: Khi não bị nhiễm trùng sẽ dẫn tới rối loạn chức năng các dây thần kinh vùng não – căn nguyên của cơn động kinh biểu hiện bằng những cơn co giật.
- Nhiễm trùng huyết: Nhiễm trùng huyết là tình trạng nhiễm trùng lây lan trong máu. Đây là một biến chứng nghiêm trọng của viêm màng não, thường đi kèm với suy giảm tuần hoàn nhanh chóng, có nghĩa là cơ thể không nhận đủ máu và oxy, dẫn tới suy nội tạng thậm chí gây tử vong.
- Đột quỵ: Mặc dù biến chứng này không phổ biến, nhưng phản ứng viêm của viêm màng não có thể dẫn đến hình thành cục máu đông, gây ra đột quỵ.
- Tử vong: Viêm màng não nếu tiến triển nhanh sẽ gây nhiễm trùng rất nặng, dẫn đến một tình trạng nguy hiểm gọi là thoát vị não, trong đó thân não (phần dưới của não) bị chèn ép vào ống sống. Lúc này, người bệnh có thể bị ngừng hô hấp và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Phương pháp chẩn đoán viêm màng não
Để chẩn đoán viêm màng não, bác sĩ sẽ khám tổng quát tìm triệu chứng bệnh cũng như khai thác về tiền sử sức khỏe của bệnh nhân. Để có chẩn đoán xác định bệnh nhân có mắc bệnh hay không và nguyên nhân gây bệnh là gì thì cần phải làm các xét nghiệm, đặc biệt là xét nghiệm dịch não tủy.
Kết quả xét nghiệm dịch não tủy cũng cung cấp thông tin cho bác sĩ trong việc chọn lựa thuốc điều trị cho bệnh nhân.
Các xét nghiệm khác cũng có thể được chỉ định để chẩn đoán bệnh, bao gồm:
- Chọc dịch não tủy: Là phương pháp xét nghiệm chẩn đoán viêm màng não phổ biến thực hiện bằng cách lấy dịch não tủy xét nghiệm nhằm xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm, tác nhân gây bệnh và sự nhạy cảm của vi sinh vật với sản phẩm thuốc.
- Xét nghiệm máu: Là xét nghiệm cần thiết để đánh giá mức độ nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, người bệnh phải xét nghiệm máu để xác định tác nhân gây bệnh.
- Cấy máu xác định vi khuẩn trong máu: Một số loại vi khuẩn như N. meningitidis và S. pneumonia có thể gây nhiễm trùng huyết và viêm màng não. Xét nghiệm cấy máu sẽ giúp xác định trong máu có chứa loại vi khuẩn này hay không.
- CT, MRI: Là phương pháp hiện đại được sử dụng để phát hiện biến chứng viêm màng não ảnh hưởng đến não.
Viêm màng não được điều trị như thế nào?
Bệnh nhân viêm màng não cần nhập viện ngay lập tức để hạn chế nguy cơ tổn thương não và tử vong.
Phương pháp điều trị viêm màng não phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:
- Nguyên nhân do vi khuẩn: cần nhập viện ngay lập tức. Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp ngăn ngừa tổn thương não và tử vong. Viêm màng não do vi khuẩn được điều trị bằng thuốc kháng sinh và steroid tiêm tĩnh mạch. Không có kháng sinh đặc hiệu cho bệnh do vi khuẩn gây ra. Chọn loại thuốc nào phụ thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh.
- Nguyên nhân do nấm: được điều trị bằng thuốc chống nấm.
- Nguyên nhân do ký sinh trùng: điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng. Một số trường hợp có thể sử dụng thuốc diệt ký sinh trùng.
- Nguyên nhân do virus đa số có thể tự khỏi, một số tác nhân gây bệnh sẽ được điều trị bằng thuốc kháng virus tiêm tĩnh mạch.
- Viêm màng não mạn tính được điều trị bằng cách giải quyết các nguyên nhân gây bệnh.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
- PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
- Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
- Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
- Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC