U nang tuyến vú là gì?

U nang tuyến vú là bệnh xảy ra trong bầu vú của nữ giới. Nó là sự xuất hiện của một hoặc nhiều túi dạng nang bên trong có chứa dịch. Tuy nhiên đây đều là các u lành tính và thường không phải là một dạng ung thư.

U nang tuyến vú là do sự tắc nghẽn của các cúc tận cùng với sự giãn nở của các ống dẫn. Các u nang có thể là một bên, mặc dù thường là hai bên và đa ổ.

Nhìn chung, u nang tuyến vú có thể xảy ra với phụ nữ trong bất kỳ độ tuổi nào nhưng thường gặp ở phụ nữ trước mãn kinh, dưới 50 tuổi, phụ nữ có dùng thuốc hỗ trợ nội tiết tố nữ.

Phân loại u nang tuyến vú

Nang vú có thể được xác định và phân loại bởi kích thước của chúng:

• Vi nang (Microcysts)

Nang kích thước nhỏ (Microcysts): có thể được nhìn thấy trong các xét nghiệm hình ảnh, như chụp nhũ ảnh tuyến vú hoặc siêu âm, nhưng quá nhỏ để cảm nhận được.

• Nang kích thước lớn (Macrocyst)

Nang kích thước lớn (Macrocyst): có thể sờ thấy và có thể phát triển đến 2,5 – 5 cm).

Nguyên nhân gây ra u nang tuyến vú

Mỗi bên ngực chứa các thùy tuyến vú, được sắp xếp giống như cánh hoa cúc. Các thùy được chia thành các tiểu thùy nhỏ hơn để sản xuất sữa khi mang thai và cho con bú. Mô nâng đỡ tạo nên hình dạng của vú được tạo thành từ mô mỡ và mô liên kết sợi. Nang vú phát triển do sự tích tụ chất dịch bên trong các tuyến ở vú.

Hiện nay vẫn chưa thể xác định rõ nguyên nhân gây ra u nang tuyến vú. Tuy nhiên theo như chuyên gia, có một số nguyên nhân có thể khiến tình trạng này gia tăng, đó là:

• Sự phát triển quá mức của các tuyến và mô liên kết trong ống dẫn sữa: Thông thường có khoảng 12-15 thùy tuyến trong cơ thể của chị em, chính vì vậy khi các tuyến này có sự phát triển mất kiểm soát sẽ dẫn đến tình trạng tiết dịch về ống dẫn sữa. Từ đó hình thành nên các u nang chứa dịch.
• Nồng độ estrogen trong cơ thể quá cao: Việc thừa lượng estrogen trong cơ thể là nguyên nhân hàng đầu gây kích thích các mô vú phát triển đồng thời hình thành nên u nang tuyến vú.
• Các tế bào bị ức chế trong chu trình sản sinh: Để duy trì sự cân bằng của cơ thể, khi sản sinh các tế bào mới cũng là lúc các tế bào già chết đi. Quy trình này sẽ trở nên rối loạn có khi có xuất hiện của các nhân tố gây u nang như: Thực phẩm bẩn, hóa chất độc hại hay các chất kích thích…

Triệu chứng của u nang tuyến vú

U tuyến nang vú thường gặp ở phụ nữ trước khi mãn kinh, trong độ tuổi từ 35 đến 50. Nhưng chúng có thể gặp ở phụ nữ trong mọi lứa tuổi. Chúng cũng có thể xảy ra ở phụ nữ sau mãn kinh dùng liệu pháp hormone.

Theo đó, u nang tuyến vú có thể được tìm thấy ở một hoặc cả hai vú. Các dấu hiệu và triệu chứng của u nang vú bao gồm:

• Một khối u tròn hoặc bầu dục nhẵn, dễ di chuyển với các cạnh rõ ràng ( mặc dù không phải lúc nào u này cũng là lành tính)
• Tiết dịch núm vú có thể trong, vàng, vàng rơm hoặc nâu sẫm. Tiết dịch núm vú là bình thường khi mang thai hoặc cho con bú.

Ngoài ra có thể liên quan đến sự thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt và tình trạng thay đổi sợi bọc lành tính của vú. Tiết dịch màu trắng đục sau khi cho con bú thường ảnh hưởng đến cả hai vú và có thể tiếp tục kéo dài đến hai hoặc ba năm sau khi ngừng cho con bú.

• Đau vú hoặc căng tức vùng có khối u ở vú

• Tăng kích thước khối u ở vú và căng tức vú ngay trước kỳ kinh
• Giảm kích thước khối u vú và biến mất các triệu chứng khác sau kỳ kinh nguyệt

Thực chất, có u nang tuyến vú không làm tăng nguy cơ ung thư vú. Tuy nhiên, có u nang tuyến vú có thể khiến việc phát hiện các khối u mới ở vú hoặc những thay đổi khác khi bác sĩ thăm khám trở lên khó khăn hơn. Bạn cũng nên làm quen với cảm giác bình thường của vú để biết khi nào có điều gì đó thay đổi.

 U nang tuyến vú có nguy hiểm không?

Mặc dù về bản chất u nang tuyến vú vốn lành tính, không có nhiều khả năng trở thành ung thư vú tuy nhiên khi phát triển, u nang có thể chèn ép các dây thần kinh cũng như các cơ quan khác gây khó khăn trong việc tầm soát ung thư vú.

Bên cạnh đó, u nang tuyến vú còn có thể gây ra một số tác hại ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể như:

• Hiện tượng đau ngực hoặc đau ở các khu vực có khối u diễn ra liên tục. Có trường hợp chỉ sưng đau nhẹ, nhưng cũng không ít chị em sưng vú nặng, đau rát nhiều, nếu để lâu không điều trị gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.
• U nang tuyến vú khi tăng về kích thước và số lượng sẽ khiến cho hình dáng của vú trở nên to hơn. Bên cạnh đó còn đi kèm theo hiện tượng vú không đều màu, nổi gân xanh, rạn da gây mất thẩm mỹ. Chính vì vậy điều này ảnh hưởng rất lớn lên tâm lý chị em.
• Trong quá trình mang thai, sự phát triển quá mức của các tuyến và mô liên kết ở vú có nguy cơ gây tắc tia sữa. Điều này sẽ làm ảnh hưởng nghiệm trọng đến khả năng tiết sữa của người mẹ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Mô vú bình thường thường có cảm giác sần hoặc có nốt sần. Nhưng nếu bạn cảm thấy một khối u mới ở ngực không biến mất, ngày càng to ra hoặc tồn tại sau một hoặc hai chu kỳ kinh nguyệt, hãy đến gặp bác sĩ ngay. Ngoài ra, hãy đi khám nếu bạn có những thay đổi mới trên da ở một hoặc cả hai bên vú.

Chẩn đoán u nang tuyến vú như thế nào?

Chẩn đoán u nang tuyến vú thường bao gồm khám vú, xét nghiệm hình ảnh (siêu âm vú hoặc chụp nhũ ảnh tuyến vú) và có thể chọc hút kim nhỏ hoặc sinh thiết vú.

Khám vú lâm sàng

Sau khi hỏi về các triệu chứng và tiền sử sức khỏe của bạn, bác sĩ sẽ thăm khám khối ở vú và kiểm tra xem có bất kỳ bất thường nào khác ở vú không. Sau đó bạn sẽ cần một xét nghiệm khác, như xét nghiệm hình ảnh hoặc chọc hút bằng kim nhỏ.

Chụp nhũ ảnh

Chụp nhũ ảnh (mammography) là một phương pháp sàng lọc sớm để phát hiện ung thư vú. Phương pháp này sử dụng tia X để tạo ra các hình ảnh bên trong của vú. Các nang lớn và các chùm nang nhỏ thường có thể được nhìn thấy bằng chụp nhũ ảnh tuyến vú. Nhưng các nang siêu nhỏ có thể khó hoặc không thể nhìn thấy trên phim chụp.

Trong quá trình chụp nhũ ảnh, vú của bạn sẽ được đặt lên một bề mặt phẳng và có lực nén để tạo ra các hình ảnh rõ ràng hơn. Phương pháp này có thể tạo ra cảm giác khó chịu hoặc đau nhẹ, nhưng thường chỉ kéo dài trong một vài giây.

Siêu âm vú

Siêu âm vú là một phương pháp an toàn và không xâm lấn, không sử dụng tia X hay bức xạ và không gây đau đớn cho người bệnh. Siêu âm được khuyến cáo cho các phụ nữ trên 40 tuổi hoặc có tiền sử ung thư vú trong gia đình để thực hiện kiểm tra vú định kỳ.

Siêu âm vú giúp bác sĩ xác định khối ở vú là chứa dịch hay đặc. Một khối chứa đầy chất dịch thường là một  nang vú. Khối dạng đặc có thể là u vú lành tính (như là u sợi tuyến) hoặc có thể là ung thư vú.

Siêu âm u nang tuyến vú thường có đặc điểm như sau:

• Hình bầu dục hoặc hình tròn
• Không dội âm (không có tiếng vọng bên trong).
• Giới hạn rõ.
• Tăng cường âm thanh phía sau
• Thành nhẵn
• Vôi hóa ngoại vi..

Bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết để đánh giá thêm nếu đó là một khối đặc. Nếu bác sĩ có thể dễ dàng sờ thấy nang vú, bác sĩ có thể bỏ qua các xét nghiệm hình ảnh và thực hiện chọc hút bằng kim nhỏ để hút dịch và làm xẹp nang.

Chọc hút bằng kim nhỏ

Trong quá trình chọc hút bằng kim nhỏ, bác sĩ sẽ đưa một cây kim mỏng vào nang vú và rút bỏ chất dịch. Thông thường, chọc hút bằng kim nhỏ được thực hiện bằng siêu âm để hướng dẫn chọc kim chính xác vào nang. Nếu sau khi rút hết dịch và khối ở vú biến mất, bác sĩ có thể chẩn đoán u nang tuyến vú

Nếu chất lỏng không có máu và có màu vàng rơm và khối ở vú biến mất, bạn không cần xét nghiệm hoặc điều trị thêm.

Nếu chất lỏng có máu hoặc khối ở vú không biến mất, bác sĩ có thể gửi một mẫu chất lỏng để xét nghiệm và cần làm thêm các xét nghiệm hình ảnh để đánh giá.

Nếu chất lỏng không được rút ra, bác sĩ có thể sẽ đề nghị kiểm tra bằng xét nghiệm hình ảnh, như chụp nhũ ảnh tuyến vú hoặc siêu âm vú chẩn đoán. Việc rút ít chất lỏng hoặc khối u ở vú không biến mất sau khi rút cho thấy khối u ở vú hoặc là một phần u là khối đặc. Sinh thiết một mẫu mô có thể được thực hiện để loại trừ ung thư.

U nang tuyến vú được điều trị bằng phương pháp nào?

Trường hợp u nang tuyến vú có kích thước nhỏ và không gây ra các triệu chứng quá khó chịu, chị em chỉ cần siêu âm theo định kỳ trong khoảng thời gian từ 3-6 tháng để theo dõi sự phát triển của u. Nhiều u nang tuyến vú sẽ biến mất mà không cần điều trị. Bên cạnh đó, chị em có thể thực hiện các biện pháp giảm đau ở nhà như:

• Mặc áo ngực vừa vặn
• Chườm: Chườm ấm hoặc túi nước đá có thể giúp giảm đau.
• Tránh caffein: Các nghiên cứu không chỉ ra mối liên hệ giữa caffein và nang vú. Tuy nhiên, một số phụ nữ thấy giảm triệu chứng sau khi loại bỏ caffein khỏi chế độ ăn uống của họ. Cân nhắc giảm hoặc loại bỏ caffein trong đồ uống, cũng như trong thực phẩm như sô cô la, để xem các triệu chứng của bạn có cải thiện hay không.
• Cân nhắc dùng thử thuốc giảm đau không kê toa nếu bác sĩ khuyên dùng. Một số loại đau vú có thể được giảm bớt bằng cách sử dụng acetaminophen hoặc thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen hoặc naproxen natri.

Nếu u nang tuyến vú vẫn tồn tại, cảm thấy cứng hơn hoặc bạn nhận thấy những thay đổi vùng da trên nang vú, đi khám bác sĩ ngay.

 Chọc hút kim nhỏ (FNA)

Chọc hút kim nhỏ (FNA) là một thủ thuật được sử dụng để thu thập mẫu tế bào hoặc mẫu chất lỏng từ một khối u nang tuyến vú nghi ngờ bị ung thư.

Chọc hút bằng kim nhỏ có thể được sử dụng để chẩn đoán và điều trị u nang tuyến vú, sau đó nang vú sẽ biến mất và các triệu chứng sẽ hết.

Tuy nhiên, đối với một số nang vú, có thể phải chọc hút dịch nhiều lần. Thường gặp nang mới xuất hiện hoặc tái phát. Nếu nang vú tồn tại qua hai đến ba chu kỳ kinh nguyệt và to hơn, đi khám bác sĩ ngay để được đánh giá thêm.

Điều trị bằng thuốc nội tiết

Sử dụng thuốc nội tiết như thuốc tránh thai để điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt có thể giúp giảm sự tái phát của nang vú. Nhưng do các tác dụng phụ đáng kể có thể xảy ra, thuốc tránh thai hoặc liệu pháp nội tiết khác như tamoxifen, thường chỉ được khuyên dùng cho những phụ nữ có triệu chứng nghiêm trọng. Ngừng điều trị bằng thuốc nội tiết sau khi mãn kinh cũng có thể giúp ngăn ngừa nang vú.

Phẫu thuật

Sử dụng thuốc không hiệu quả hoặc có tiên lượng xấu, các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân phẫu thuật bóc tách khối u. Đây là phương pháp giúp nhanh chóng loại bỏ các túi nang. Tuy nhiên, phương pháp này cũng chưa phải tối ưu vì vẫn có những hạn chế:

• Không loại bỏ triệt để được các tế bào sinh u.
• Bệnh có nguy cơ tái phát.
• Gây cản trở bầu ngực phát triển tự nhiên.
• Gây ảnh hưởng tới sức khỏe và khả năng nuôi con bằng sữa mẹ.