U nang buồng trứng là gì?
Buồng trứng là cơ quan nội tiết của người phụ nữ, tạo ra trứng để gặp tinh trùng thụ thai
U nang buồng trứng (ovarian cysts) là những u, có vỏ bọc ngoài, bên trong chứa dịch hoặc chất rắn có dạng như bã đậu, phát triển bất thường trên hoặc bên trong buồng trứng. Khối u này có thể là các mô mới khác thường hay là sự tích tụ dịch tạo thành một nang trên buồng trứng. U nang buồng trứng có thể phát triển từ các mô của buồng trứng.
U nang buồng trứng là một trong những bệnh lý phụ khoa thường gặp ở phụ nữ, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi từ bé gái đến tuổi mãn kinh, từ người bình thường đến phụ nữ mang thai đều có thể bị u buồng trứng. Tỷ lệ u buồng trứng chiếm khoảng 5-10% trong cộng đồng dân số nữ.
Phân loại u nang buồng trứng
Dựa vào cấu tạo và tính chất của từng khối u, u nang buồng trứng phải được chia thành: u nang cơ năng và u nang thực thể.
U nang cơ năng
Đây là khối u được sinh ra do rối loạn hoạt động nội tiết của buồng trứng, về mặt giải phẫu bệnh tổ chức buồng trứng không thay đổi. Có 3 loại u nang cơ năng:
- Nang bọc noãn: Là các nang noãn đã đủ trưởng thành nhưng không vỡ, không rụng trứng, nang cứ tiếp tục lớn lên có thể to đến 8cm khiến nữ giới chậm chu kỳ kinh nguyệt.
- Nang hoàng thể: Được hình thành do hoàng thể vẫn phát triển bình thường sau phóng noãn, sau đó tạo ra các nang có vỏ mỏng chứa đầy dịch bên trong, gây đau và chảy máu ở vùng chậu.
- Nang hoàng tuyến: hay gặp ở bệnh nhân thai trứng, ung thư nguyên bào nuôi..
U nang thực thể
Ở những khối u này có biến đổi về tổ chức học buồng trứng, vì vậy có nguy cơ ung thư hóa. Các dạng u thực thể:
- U nang nước: Là dạng hay gặp nhất. Một túi chứa dịch bên trong, có vỏ mỏng thường lành tính. Nhưng nếu trên bề mặt có tăng sinh nhiều mạch máu hay có các nhú trên bề mặt hoặc trong lòng u là những dấu hiệu nghi ngờ ung thư hóa.
- U nang bì: Phổ biến nhất là u quái (teratoma) chiếm 25% u nang buồng trứng hầu hết là lành tính, có thể gặp ở mọi lứa tuổi từ trẻ trước dậy thì, phụ nữ tuổi sinh đẻ và mãn kinh. Thành khối u nang có cấu tạo như một lớp sừng, bên trong chứa tóc, xương, răng, tuyến bã… rất dễ bị xoắn.
- U nang nhầy: Chiếm 20% các khối u buồng trứng, đây là khối u có rất nhiều thùy, chính vì thế có kích thước lớn hơn các loại u khác. Trong nang chứa dịch nhầy màu vàng, đặc, thường dính với các tạng xung quanh.
- Nang lạc nội mạc buồng trứng: tổ chức nội mạc tử cung phát triển ngay trên bề mặt buồng trứng, gây phá hủy mô lành buồng trứng, nang vỏ mỏng, dính vào các tổ chức xung quanh, bên trong chứa màu chocolate, u thường gây đau khi hành kinh, dính nhiều làm tắc vòi trứng gây vô sinh.
Triệu chứng thường gặp của u nang buồng trứng
U nang buồng trứng thường có nhiều loại khác nhau và 90% là khối u lành tính (ít gây ung thư), 10% phát triển thành ác tính. Phụ nữ trong độ tuổi tiền mãn kinh bị u buồng trứng có nguy cơ phát triển thành ung thư cao hơn so với phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ.
Các khối u này tiến triển âm thầm với triệu chứng mơ hồ hoặc thậm chí không gây ra triệu chứng bất thường, đôi khi vô hại và tự biến mất. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp nhất.
- Đau vùng chậu, thắt lưng hoặc đùi: Người bệnh có thể gặp các cơn đau mơ hồ vùng chậu, dọc thắt lưng hoặc đùi. Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuyên gặp phải do các khối u chèn ép lên các cơ quan hoặc các dây thần kinh chạy dọc sau xương chậu.
- Đau tức bụng dưới, đầy hơi, buồn nôn và nôn: Khối u có kích thước lớn có thể gây khó chịu tức thời cho người bệnh, đôi lúc cảm giác chướng bụng, bụng to, sờ thấy khối u.
Đặc biệt, khi có cảm giác đầy hơi liên tục hằng ngày, nôn và buồn nôn thì nên cảnh giác với những tế bào ác tính ở buồng trứng do các khối u ác tính không vỡ, sẽ biến chứng thành ung thư gây hoạt tử và nhiễm trùng. Dấu hiệu đầy hơi, buồn nôn thường nhầm lẫn triệu chứng bệnh về tiêu hóa khiến các chị em chủ quan, coi thường bệnh.
- Đi tiểu liên tục: Hiện tượng rối loạn tiểu tiện có thể do nhiều yếu tố và có thể do nhiều bệnh lý gây ra, bao gồm những vấn đề bàng quang, đường tiết niệu, các triệu chứng của đường huyết cao nhưng cũng là biểu hiện của bệnh u nang buồng trứng do sự chèn ép lên bàng quang của khối u từ đó thôi thúc bạn có nhu cầu đi tiểu nhiều hơn, nhưng khi tiểu lại có cảm giác đau buốt, bứt rứt.
- Đau khi quan hệ tình dục: Nếu bạn quan hệ tình dục và cảm thấy đau ở một bên so với bên kia, thì bạn cần nghĩ đến u nang buồng trứng. Một số u nang khi phát triển với kích thước lớn, có thể nằm ngay ở cổ tử cung gây cản trở. Do đó, bạn sẽ xuất hiện cảm giác đau đớn khi quan hệ.
- Chu kỳ kinh nguyệt bất thường: Chu kỳ kinh bất thường hay còn gọi là chứng rối loạn kinh nguyệt là biểu hiện của nhiều bệnh phụ khoa trong đó có liên quan đến buồng trứng.
- Tăng cân không rõ nguyên nhân: Mặc dù không phải là triệu chứng điển hình của bệnh, tuy nhiên nếu bạn tăng cân bất thường đi kèm với một số triệu chứng kể trên thì bạn nên nghi ngờ và đến gặp bác sĩ để được thăm khám và phát hiện sớm.
Nguyên nhân dẫn đến u nang buồng trứng
Các báo cáo nghiên cứu cho rằng nguyên nhân dẫn đến u nang buồng trứng là do 1 số vấn đề liên quan đến:
- Rối loạn nội tiết tố: U nang chức năng xuất hiện do các vấn đề về nội tiết tố hoặc do dùng thuốc kích thích rụng trứng. U nang này thường tự biến mất mà không cần điều trị.
- Lạc nội mạc tử cung: Các mô nội mạc tử cung xuất hiện ở buồng trứng, sau đó các kỳ hành kinh sẽ bong ra và chảy máu, gây dính và tạo thành nang dạng lạc nội mạc tử cung.
- Mang thai: U nang buồng trứng thường phát triển ở giai đoạn đầu thai kỳ để giúp hỗ trợ quá trình mang thai. Đôi khi, u nang vẫn ở buồng trứng cho đến giai đoạn sau của thai kỳ.
- Nhiễm trùng vùng chậu nặng: Nhiễm trùng có thể lan đến ống dẫn trứng, buồng trứng và gây u nang.
Những ai có nguy cơ bị u nang buồng trứng
U nang buồng trứng có thể gặp ở mọi lứa tuổi, kể cả ở thai nhi, phụ nữ tiền mãn kinh hoặc sau mãn kinh. Nhưng phổ biến hơn ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có kinh nguyệt.
U nang buồng trứng ít phổ biến hơn sau khi mãn kinh. Phụ nữ sau mãn kinh bị u nang buồng trứng có nguy cơ ác tính cao hơn.
Các yếu tố nguy cơ hình thành u nang buồng trứng là:
- Điều trị vô sinh bằng gonadotropin hoặc các chất kích thích rụng trứng khác.
- Thuốc tamoxifen.
- Mang thai.
- Lạc nội mạc tử cung.
- Nhiễm trùng vùng chậu.
U nang buồng trứng có nguy hiểm không?
Tùy theo bị mắc loại u nang buồng trứng nào mà sẽ có các mức độ nguy hiểm khác nhau.
Các loại u nang cơ năng thường không nguy hiểm đến tính mạng và chỉ gây rối loạn kinh nguyệt tạm thời, cơ thể sẽ dần ổn định và tự điều chỉnh.
Ngược lại, u nang buồng trứng thực thể thường tiến triển chậm, âm thầm qua nhiều năm. Khi triệu chứng rõ rệt tức là u đã to và chèn ép vào các tạng xung quanh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí ảnh hưởng tới tính mạng.
- Xoắn u nang: Có thể xảy ra với bất kỳ loại u nào, những u nhỏ, có cuống dài, không dính là những u dễ bị xoắn. Do tuần hoàn máu đến buồng trứng bị ngưng trệ nên khi u xoắn bệnh nhân đau bụng dữ dội, liên tục, có thể buồn nôn, nôn, đôi khi choáng vì đau.
Khối u phình to khiến bụng chướng, ấn đau hạ vị và 2 hố chậu, có phản ứng thành bụng. Thăm âm đạo thấy khối u căng, ít di động, ấn đau nhói.
- Vỡ nang: Biến chứng xảy ra khi áp lực dịch trong khối u quá lớn, gây vỡ u nang. Bệnh nhân đột ngột đau bụng liên tục, hạ vị và 2 hố chậu ấn đau, có phản ứng. Một số trường hợp vỡ nang gây chảy máu trong, bệnh nhân có thể choáng mất máu.
Thăm khám âm đạo thấy khối u khó xác định, tử cung đau khi di động. Sau khi vỡ nang, bệnh nhân có hội chứng nhiễm khuẩn, bụng trướng, có phản ứng phúc mạc, thăm khám âm đạo thấy u dính, rất ít di động, ấn thấy đau. Nếu như không điều trị kịp thời thì có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh.
- Chèn ép các tạng xung quanh: Biến chứng này thường muộn, khi u đã phát triển lâu, kích thước lớn. U chèn ép bàng quang gây đái rắt, chèn ép trực tràng gây táo bón, đôi khi chèn ép niệu quản gây ứ nước bể thận, thậm chí có những khối u buồng trứng rất lớn chèn ép tĩnh mạch chủ dưới gây tuần hoàn bàng hệ, phù 2 chi dưới, cổ trướng. Ung thư hóa có thể xuất hiện ở nang nước.
- U nang có thể tiến triển thành ung thư: U nang buồng trứng có thể trở thành ung thư nhưng hiếm xảy ra. Khi bị ung thư buồng trứng, bạn sẽ phải phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, dùng hóa trị và xạ trị.
Chẩn đoán u nang buồng chứng bằng cách nào?
Bác sĩ có thể khai thác một số thông tin của người bệnh làm cơ sở chẩn đoán như:
- Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt;
- Triệu chứng đau nhức, khó chịu ở vùng chậu;
- Đau khi quan hệ tình dục;
- Tiểu khó, bí tiểu, táo bón.
Bên cạnh đó, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng gồm:
- Siêu âm: Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, giá thành rẻ, cho biết được vị trí u, hình dạng, kích thước khối u, tính chất bên trong u. Hình ảnh trong siêu âm có thể gợi ý u lành hay u ác.
- Chụp CT scan hoặc MRI: Nếu u to nghi ngờ chụp MRI giúp thấy rõ hơn kết quả siêu âm, còn kết quả CT scan hỗ trợ chẩn đoán chính xác sự lan rộng hay di căn của khối u.
- Xét nghiệm tìm các dấu ấn bướu có thể gợi ý tính ác tính của u như: CA 125, AFP, beta HCG, HE4…
Điều trị u nang buồng trứng như thế nào?
Hầu hết các trường hợp bị u nang buồng trứng ở giai đoạn sớm đều không có biểu hiện rõ ràng do đó rất khó để chị em có thể phát hiện. Vậy nên nếu có bất kỳ biểu hiện nào nghi ngờ, các chị em cần phải đến ngay cơ sở y tế để được khám và kiểm tra.
- Đa phần các u nang cơ năng không cần điều trị mà có thể tự biến mất hoặc chỉ cần điều trị nội khoa. Nếu u nang cơ năng gây ra biến chứng như xoắn nang, vỡ nang thì cần cấp cứu cầm máu bằng phương pháp nội soi ổ bụng hoặc mổ.
- Đối với u nang thực thể, một khi đã xác định chẩn đoán thì cần mổ cắt u sớm. Việc phẫu thuật có thể cắt bỏ khối u bảo tồn phần buồng trứng lành, cắt bỏ một bên buồng trứng hoặc cắt cả hai buồng trứng. Điều này phụ thuộc vào tuổi tác, độ lớn, vị trí khối u, có đang mang thai hay không và nguy cơ ung thư.
Trong trường hợp u nang có dấu hiệu nứt vỡ hoặc nghi ngờ thì cần sinh thiết để để giải phẫu bệnh phòng ngừa ung thư.
Bị u nang buồng trứng có thể co thai không?
Phần lớn phụ nữ bị u nang buồng trứng vẫn có thể có thai và mang thai bình thường. Tuy nhiên, ngay cả khi không phẫu thuật cắt buồng trứng thì một số trường hợp u nang vẫn có thể khiến phụ nữ khó có thai.
Hai tình trạng u nang buồng trứng thường gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản là:
- Lạc nội mạc tử cung.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Khoảng 1% phụ nữ mang thai có thể bị u nang buồng trứng trong thai kỳ. U nang buồng trứng gặp khi mang thai thường là nang hoàng thể và u nang bì, ít khi gặp nang ác tính. Nang giảm kích thước hoặc không phát triển trong quá trình mang thai thì có thể không cần phải mổ.
Nhưng nếu không phẫu thuật, nang to ra cũng có thể dẫn đến các biến chứng như xoắn hay vỡ u nang buồng trứng. Phẫu thuật thường thực hiện vào 3 tháng giữa thai kỳ bằng phương pháp mổ nội soi.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC