Hội chứng ống cổ chân là gì?
Thần kinh chày là sự tiếp tục đường đi của dây thần kinh ngồi. Thần kinh ngồi bao gồm các thần kinh chày và mác chung, vốn là những thần kinh thường chỉ tách rời nhau ở đỉnh hố khoeo nhưng có thể lần theo chúng đến tận nguyên ủy để thấy rằng thần kinh chày được tạo nên bởi các sợi trước của thân thắt lưng-cùng (L4,5) và ba thần kinh cùng đầu tiên (S1,2,3).
Từ hố khoeo đi dưới cung gân cơ dép, thần kinh chày đi giữa hai lớp cơ vùng cẳng chân sau rồi đi sau mắt cá trong xuống gan chân. Đến dưới mạc giữ gân duỗi dưới thì chia thành 2 nhánh là thần kinh gan chân trong và thần kinh gan chân ngoài. Trên đường đi, nó cho các nhánh:
- Các nhánh cơ: chi phối cơ chày sau, cơ gấp dài các ngón chân, cơ gấp ngón chân cái dài, và phần sâu của cơ dép.
- Các nhánh bì: xuyên qua mạc cơ gấp để chi phối da mặt sau và mặt dưới của gót chân.
- Các nhánh khớp: cung cấp cho khớp mắt cá chân.
Dây thần kinh chày sau chạy dọc theo ống cổ chân xuống bàn chân, đóng vai trò tiếp thu cảm giác cũng như kiểm soát vận động ở cổ chân và bàn chân. Nó được bảo vệ bởi một lớp vỏ xơ, được gọi là võng mạc cơ gấp. Võng mạc cơ gấp, cùng với xương của mắt cá chân, tạo thành một đường hầm để cho dây thần kinh chày (và các sợi gân, động mạch, tĩnh mạch) chạy qua bàn chân. Đường hầm này chính là đường hầm cổ chân.
Hội chứng ống cổ chân (tiếng Anh là Tarsal Tunnel Syndrome – TTS) là hiện tượng xảy ra khi có sự chèn ép dây thần kinh bên trong đường hầm nên còn có tên gọi khác là hội chứng đường hầm cổ chân. Tương tự như hội chứng ống cổ tay, đây cũng là một dạng rối loạn hệ thần kinh
Nguyên nhân gây nên hội chứng ống cổ chân
Hội chứng ống cổ chân là nỗi lo lắng, khổ tâm của người bệnh khi mà bệnh lý này ảnh hưởng rất nhiều đến hoạt động của cổ chân cũng như sinh hoạt hàng ngày. Để có thể ngăn ngừa, phòng tránh hiệu quả hội chứng này xuất hiện, tìm hiểu nguyên nhân sẽ giúp người bệnh hạn chế tối thiểu khả năng xảy ra bệnh. Vậy nguyên nhân nào gây nên hội chứng ống cổ chân?
Hội chứng ống cổ chân là kết quả của tình trạng chèn ép dây thần kinh chày. Những áp lực gây chèn ép này có thể bắt nguồn từ những lý do như sau:
-
Những chấn thương ở chân như gãy xương, bong gân,… gây tác động đến dây thần kinh.
-
Chân bị bẹt nặng khiến cho các dây thần kinh căng ra.
-
Giãn tĩnh mạch chân ở vị trí xung quanh hoặc gần dây thần kinh chày sau.
-
Một số bệnh lý như viêm khớp, viêm bao gân, viêm sưng cổ chân,…
-
Sự hình thành khối u hay mỡ tích lũy gần dây thần kinh.
- Phát triển xương lành tính bên trong đường hầm cổ chân;
-
Ngoài ra, người bị bệnh tiểu đường, béo phì tăng nguy cơ dẫn đến những tổn thương do sự chèn ép thần kinh chày sau
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc hội chứng ống cổ chân
Mặc dù bất cứ ai, ở bất kỳ lứa tuổi nào cũng có khả năng phát triển hội chứng ống cổ chân, nhưng có một số yếu tố làm tăng đáng kể nguy cơ mắc hội chứng ống cổ chân, bao gồm
-
Những vận động viên thể thao, nhất là các môn hoạt động chân nhiều và dễ bị chấn thương như điền kinh, nhảy cao, nhảy xa, cầu thủ bóng đá,…
-
Người thường xuyên làm việc nặng nhọc trong thời gian dài như bốc vác,…
- Người làm các công việc đòi hỏi phải đứng hoặc đi bộ trong thời gian dài, chẳng hạn như nhân viên bán hàng siêu thị, giáo viên, thợ cơ khí, công nhân sản xuất, bác sĩ…
- Mang giày không vừa vặn: quá chật (khiến bàn chân bị bó chặt) hoặc quá rộng (không hỗ trợ vòm và mắt cá chân để nâng đỡ bàn chân)
-
Các trường hợp từng bị chấn thương ở cổ chân hoặc mắc các bệnh lý xương khớp.
- Viêm màng hoạt dịch
- Giãn tĩnh mạch
- Bàn chân phẳng hoặc vòm cong, dị tật chân
- Loạn dưỡng phản xạ giao cảm;
- Tình trạng bệnh thần kinh ngoại vi
-
Những bệnh nhân bị tiểu đường, béo phì hay có khối u ở chân
- Phù hoặc sưng chân, đặc biệt ở phụ nữ mang thai
Hội chứng ống cổ chân có triệu chứng gì?
- Người bệnh đi khám chủ yếu là vì đau cổ chân được mô tả chủ yếu là cơn đau trực tiếp trên cổ chân truyền đến vòm và gan bàn chân.
- Một số bệnh nhân khác lại có cảm giác đau buốt, tê liệt, cảm giác kiến bò, ngứa ran bên trong cổ chân, phía sau mắt cá và đôi khi ở phía trong gót chân và có thể lan dọc theo bề mặt của gan chân đến đầu xa các ngón chân.
- Suy yếu khả năng uốn cong bàn chân, bẻ quặp các ngón chân;
- Mất cảm giác ở ngón chân và lòng bàn chân.
- Ngoài tình trạng đau cổ chân kéo dài, không ít bệnh nhân có thể nhận thấy yếu cơ ở bàn chân và mất dần chức năng vận động.
Các triệu chứng của người bệnh đôi khi sẽ khác nhau tùy thuộc vào việc toàn bộ dây thần kinh chày sau bị tổn thương hay chỉ ảnh hưởng đến các nhánh bên hoặc nhánh giữa. Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp hội chứng ống cổ chân đều có triệu chứng tồi tệ hơn vào ban đêm, khi đi bộ hoặc đứng hoặc sau khi hoạt động thể chất, giảm đi khi nghỉ ngơi
Mức độ nguy hiểm của hội chứng ống cổ chân
Hội chứng ống cổ chân gây ảnh hưởng rất lớn đến khả năng di chuyển, đi lại của người bệnh. Đặc biệt, nếu như không điều trị hội chứng ống cổ chân sớm, kịp thời thì dây thần kinh có thể bị tổn thương vĩnh viễn và không có khả năng phục hồi. Điều này có thể dẫn đến liệt chân.
Nếu dây thần kinh ở ống cổ chân của người bệnh bị tổn thương, mọi khả năng cử động của bản chân đều bị ảnh hưởng. Do đó, việc ngăn ngừa, phòng tránh, phát hiện và điều trị kịp thời hội chứng ống cổ chân rất quan trọng để tránh những rủi ro, biến chứng xấu xảy ra, ảnh hưởng đến toàn bộ cuộc sống và sinh hoạt
Hội chứng ống cổ chân được chẩn đoán bằng phương pháp nào?
Nếu thấy mình xuất hiện các triệu chứng của hội chứng ống cổ chân, bạn nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và tìm đúng nguyên nhân gây bệnh.
Khi khám bệnh, bác sĩ sẽ hỏi bạn về sự tiến triển của các triệu chứng, tiền sử bệnh lý ở khu vực xung quanh cổ chân. Bạn sẽ được kiểm tra bàn chân và mắt cá chân, xem có bị một dị tật nào không. Bác sĩ cũng có thể thực hiện nghiệm pháp để thăm khám vùng cổ chân của bạn
Cùng với việc khám tổng quát vùng chân, bác sĩ sẽ chỉ định bạn thực hiện các xét nghiệm bổ sung nhằm tìm nguyên nhân gây bệnh như:
- Chụp X quang để chẩn đoán phân biệt với những bệnh lý xương, khớp
- Đo điện cơ: giúp phát hiện rối loạn chức năng thần kinh.
- MRI: cho hình ảnh rõ nét về vùng bàn chân, xem có khối u hay các tổn thương khác ở khu vực này hay không.
Cách điều trị hội chứng ống cổ chân
Điều trị hội chứng ống cổ chân ra sao phụ thuộc vào các triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh. Một số phương pháp thường được bác sĩ áp dụng để điều trị hội chứng ống cổ chân là:
- Nghỉ ngơi: Cách đơn giản và hiệu quả nhất để giảm viêm ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể là hạn chế hoạt động hoặc tạo áp lực lên bộ phận đó. Thời gian nghỉ bao lâu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Đối với những trường hợp nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định ngưng vận động mạnh, có thể đi lại nhẹ nhàng. Với trường hợp hội chứng ống cổ chân nghiêm trọng hơn, bệnh nhân cần hạn chế hoạt động vùng chân tối đa.
- Chườm đá: Biện pháp chườm đá lên mặt trong mắt cá chân và bàn chân trong 20 phút sẽ giúp giảm viêm hữu hiệu. Tốt nhất, bạn nên kê cao chân trong thời gian chườm. Có thể thực hiện chườm đá nhiều lần mỗi ngày, mỗi lần cách nhau tối thiểu 40 phút.
- Băng ép và kê cao chân: Việc làm này nhằm giảm lưu lượng máu đến bàn chân, do đó giảm viêm nhanh chóng. Bạn hãy băng bàn chân (lưu ý không quá chặt) và kê chân lên gối khi ngồi hoặc ngủ.
- Sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm như: acetaminophen và thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể hữu ích. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể thử dùng thuốc giảm đau thần kinh bao gồm gabapentin, pregabalin và thuốc chống trầm cảm ba vòng đối với các tổn thương thần kinh nặng nề.
- Hạn chế cử động: Đối với các ca bệnh nghiêm trọng, đặc biệt là những trường hợp tổn thương thực thể đến dây thần kinh, có thể phải bó bột để hạn chế cử động hoàn toàn. Việc làm này nhằm giúp dây thần kinh, khớp và các mô xung quanh có cơ hội lành lại.
- Liệu pháp tiêm: Nếu bạn cảm thấy rất đau hoặc có nguy cơ tàn phế, bác sĩ sẽ tiêm trực tiếp thuốc chống viêm, chẳng hạn như corticosteroid và thuốc gây tê cục bộ vào dây thần kinh chày.
- Sử dụng dụng cụ chỉnh hình và giày điều chỉnh: Bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn bạn mang giày chuyên dụng và miếng lót giúp nâng đỡ vòm bàn chân, đồng thời hạn chế các chuyển động có thể gây kích ứng thêm dây thần kinh bị viêm và các mô xung quanh. Giày chuyên dụng cũng giúp giảm căng tức quanh bàn chân.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu rất hiệu quả trong việc cải thiện triệu chứng của hội chứng ống cổ chân. Bác sĩ sẽ thiết lập cho bạn những bài tập có tác dụng kéo giãn, tăng cường các mô liên kết, vận động dây thần kinh chày và mở không gian khớp xung quanh để giảm chèn ép.
Ngoài ra, các phương thức vật lý trị liệu mô mềm cũng có thể giúp ích trong điều trị hội chứng ống cổ chân như: dùng sóng siêu âm, điện di và kích thích điện tử
- Phẫu thuật: Phẫu thuật giải áp ống cổ chân được chỉ định nếu xử trí bảo tồn không giải quyết được các triệu chứng của bệnh nhân hoặc nếu xác định được nguyên nhân chính xác gây chèn ép.
Bệnh nhân có các triệu chứng do tổn thương chiếm chỗ thường đáp ứng tốt với xử trí phẫu thuật. Tuy nhiên, tín hiệu dẫn truyền thần kinh chậm bất thường qua dây thần kinh chày sau sẽ dự báo là liệu pháp bảo tồn thất bại.
Sau can thiệp, người bệnh cần được chăm sóc hậu phẫu và phục hồi chức năng thích hợp, nhằm mục đích bảo vệ sự toàn vẹn của khớp và dây thần kinh, đồng thời kiểm soát tình trạng viêm, sưng và đau cổ chân.
Trong quá trình phục hồi tiếp tục, nhà trị liệu và bệnh nhân sẽ cần tập luyện để ngăn chặn phản ứng co cơ lại và kết dính của các mô sẹo trong khi duy trì tính di động của mô mềm và khớp. Hơn nữa, khả năng trở lại dáng đi bình thường, đi bộ và chạy nhảy sẽ là những mục tiêu dài hạn về sau.
Phòng ngừa hội chứng ống cổ chân bằng cách nào?
Hội chứng ống cổ chân hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách biện pháp sau:
- Cho bàn chân nghỉ ngơi nếu phải đứng hoặc đi bộ quá lâu. Bạn hãy cố gắng ngồi xuống trong vài phút, hoặc ít nhất là thay đổi tư thế đứng để giảm căng thẳng cho đường hầm cổ chân và dây thần kinh chày.
- Luôn khởi động trước khi chơi thể thao hoặc vận động mạnh sẽ giúp ngăn ngừa chấn thương cho các cấu trúc trong và xung quanh dây thần kinh, giảm khả năng bị chèn ép.
-
Nên tập luyện, rèn luyện thể thao với mức độ vừa phải, hợp lý với thể trạng con người. Không nên chơi những môn thể thao quá mạnh, ảnh hưởng đến chân và gây tổn thương ở chân cũng như toàn bộ cơ thể.
- Mang giày vừa vặn và dụng cụ chỉnh hình nếu cần thiết để giảm áp lực cho chân. Ngoài ra, cần chú ý đến dây giày. Giày được buộc không đúng cách hoặc quá chặt có thể gây tổn thương chân.
- Sử dụng băng quấn hoặc nẹp khi tham gia các hoạt động thể thao, đặc biệt là những bộ môn có sự thay đổi hướng đột ngột (như bóng đá, bóng chuyền, tennis…) có thể làm giảm nguy cơ chấn thương mắt cá chân – căn nguyên của hội chứng ống cổ chân.
-
Khi phát hiện cổ chân, chân có dấu hiệu bất thường thì cần phải đến thăm khám bác sĩ sớm để được kiểm tra, chẩn đoán và có những biện pháp điều trị kịp thời, phù hợp. Bên cạnh đó, cần giữ gìn vệ sinh chân sạch sẽ cũng là cách để ngăn ngừa hội chứng ống cổ chân xuất hiện.
- Có chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng cường các chất dinh dưỡng tốt cho xương khớp như axit béo omega-3, vitamin và khoáng chất (vitamin nhóm B, vitamin C, canxi, phốt pho, magiê…), tinh bột tốt; hạn chế thực phẩm nhiều đường, nhiều muối, thức uống chứa caffeine…
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC