Zona là một bệnh ngoài da thường gặp ở người lớn tuổi và những người suy giảm miễn dịch. Ngoài các thương tổn thường thấy ở da như mụn nước, dát đỏ, người bệnh còn gặp triệu chứng đau thần kinh sau Zona với nhiều mức độ khác nhau, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.

Bệnh Zona là gì

Zona  là bệnh nhiễm trùng do virus varicella-zoster, đây cũng là virus gây ra bệnh thủy đậu. Ngay cả sau khi đã điều trị hết thủy đậu, virus vẫn có thể trú ngụ trong hệ thần kinh nhiều năm, khi có cơ hội chúng sẽ tái hoạt động lại gây bệnh zona . Bệnh zona thường có biểu hiện là một dải mụn nước ở một bên của cơ thể, thường trên thân, cổ hoặc khuôn mặt.

Bệnh Zona có thể gặp ở mọi lứa tuổi và bất kỳ thời điểm nào trong năm.

+ Khởi đầu, người bệnh thường có cảm giác bất thường khu trú tại 1 vùng da ở 1 bên cơ thể như ngứa, châm chích, đau nhức với các mức độ khác nhau.

+ Sau khoảng 3 – 5 ngày,nổi các sẩn, ban đỏ, sau đó tiến triển nhanh thành các mụn nước, bọng nước, tập trung thành từng đám, mảng ranh giới rõ tại vùng da đó. Mụn nước, bọng nước dần hóa mủ, loét, đóng vảy tiết và bong dần để lại dát, sẹo teo da.

+ Song song với việc gây tổn thương da, virus gây tổn thương các dây thần kinh khiến người bệnh có cảm giác đau nhói, đau giật từng cơn hoặc đau nhức âm ỉ liên tục.

Triệu chứng đau thần kinh sau Zona

Các triệu chứng đau thần kinh sau Zona cụ thể như:

• Đau tại vùng da bị mụn nước đã khỏi;
• Đau một bên của cơ thể;
• Khó chịu, đau nhức khi sờ, chạm, gió thổi vào vùng da bị tổn thương;
• Các cơn đau xuất hiện với mức độ tăng dần, đau như kiến đốt, đau như cứa dao;
• Các cơn đau khiến người bệnh mất ngủ, ngủ không ngon giấc, tỉnh dậy giữa chừng, đau nhiều hơn về đêm.

Một vài điều về đau thần kinh sau Zona

Bệnh Zona có thể gặp ở mọi lứa tuổi và bất kỳ thời điểm nào trong năm.

Theo các thống kê cho thấy, cứ 5 người bị bệnh zona thần kinh thì có 1 người gặp biến chứng đau thần kinh sau Zona. Đau thần kinh sau Zona  là một những biến chứng phổ biến nhất của bệnh.

Bệnh Zona thường lành thương tổn ngoài da sau 2 – 4 tuần, song các thương tổn thần kinh cần thời gian lâu hơn để hồi phục, có thể mất vài tháng, vài năm tùy nguyên nhân và thể trạng của người bệnh.

Zona thần kinh là bệnh lành tính, sẽ khỏi sau khoảng 2 – 3 tuần. Tuy nhiên, người bệnh có thể đối mặt với các triệu chứng đau thần kinh sau Zona . Đau thần kinh sau Zona kéo dài khoảng 2 – 6 tháng, một số ít có thể kéo dài hàng năm.

Các trường hợp đau thần kinh kể từ khi xuất hiện thương tổn Zona kéo dài sau 1 đến 3 tháng được gọi là Đau thần kinh sau Zona. Đau thần kinh sau Zona  kéo dài làm giảm khả năng lao động, ảnh hưởng nhiều đến tâm lý, giấc ngủ và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguy cơ biến chứng đau thần kinh sau Zona tăng lên theo tuổi: 5% với người 60 tuổi, 10% ở người 60 đến 69 tuổi và 20% ở bệnh nhân trên 80 tuổi.

Những người lớn tuổi, trên 50; Người có thể trạng kém, stress căng thẳng, mệt mỏi; Người bị tổn thương da nhiều, rộng, phát hiện và điều trị muộn; Người mắc các bệnh lý mạn tính khác làm suy giảm miễn dịch như Đái tháo đường, Lupus ban đỏ hệ thống, Suy thận, HIV, chiếu xạ…thường có nguy cơ bị đau thần kinh sau Zona nhiều hơn khi mắc Zona

Sự đau đớn là hậu quả của những tổn thương trên dây thần kinh cảm giác. Cơn đau âm ỉ từ bên trong vùng cơ thể đã nổi ban chứ không phải sờ vào mới thấy đau. Nhiều bệnh nhân không hiểu lý vì sau bị đau trong khi những tổn thương ngoài da đã lành hẳn, đôi khi còn cho rằng do bản thân tưởng tượng nên không đi khám.

Vì sao bị đau thần kinh sau Zona ?

Virus Herpes gây bệnh zona thần kinh có cấu tạo protein rất đặc biệt giúp cho virus có khả năng gắn vào đầu dây thần kinh cảm giác dưới da, xâm nhập và di chuyển dọc theo hệ thần kinh.

Có thể ví đơn giản như hệ thần kinh chính là một ngôi nhà mà virus Herpes gây bệnh Zona thần kinh đến trú ngụ. Khi hệ miễn dịch suy yếu, người mệt mỏi… virus ẩn sẵn bên trong dây thần kinh sẽ tái hoạt động và gây nên các tổn thương dưới da và dây thần kinh ở vị trí tương ứng.

Đặc điểm của người bệnh đau sau Zona:

• Người bệnh đau thần kinh sau Zona chủ yếu trên 50 tuổ
• Vị trí đau thần kinh sau Zona tập trung ở những dây thần kinh tại lưng, ngực, thắt lưng, bụng ngoài ra còn ở đầu mặt cổ…
• Thời điểm đau nhất vào ban đêm
• Cảm giác đau, bỏng, rát

Những bệnh lý dễ nhầm lẫn với Zona thần kinh

Giai đoạn đầu mới khởi phát chúng ta thường dễ nhầm lẫn, nếu chúng ta không điều trị sớm dễ dẫn đến di chứng đau thần kinh sau Zona. Tỉ lệ những người mắc Zona ở vùng mạn sườn rất cao chiếm 50-60% những người bị Zona. Tại vị trí này chúng ta hay bị nhầm với bệnh đau dây thần kinh liên sườn. Có những người đau dữ dội có thể nhầm với bệnh nhồi máu cơ tim, nhưng chẩn đoán phân biệt cũng không khó lắm. Đau nhồi máu cơ tim rất dữ dội phía trong, khiến người bệnh không dám thở, không dám hoạt động gì cả.

Còn đau do Zona thì nó chi phối dọc theo dây thần kinh liên sườn. Thời gian biểu hiện bệnh nó từ từ do thoái hóa cột sống chèn ép vào rễ thần kinh gây ra đau thần kinh liên sườn, đôi khi kèm theo những bệnh lý của cột sống như đau mỏi, hạn chế hoạt động cột sống. Còn Zona ở trên đầu, cổ, mặt dễ bị nhầm lẫn với đau nửa đầu do các mạch máu hoặc do thoái hóa đốt sống cổ chèn ép rễ thần kinh.

Do đó đa số bệnh nhân đến bệnh viện chuyên khoa để được khám và điều trị đúng phát đồ thường muộn hơn 72 giờ, ở giai đoạn này vi rút đó xâm nhập vào các rễ và dây thần kinh liên quan gây tổn thương đến các rễ và dây thần kinh. Chính vì vậy mà tỉ lệ bệnh nhân điều trị khỏi bệnh Zona nhưng vẫn còn di chứng đau thần kinh sau Zona khá cao.

Đây là di chứng đáng lo ngại nhất của bệnh Zona đối với người bệnh là gây đau nhức, rát bỏng vùng da bị Zona hàng tuần, hàng tháng, có khi kéo dài cả năm mặc dù vùng da đó đã khỏi hoàn toàn. Chính vì vậy sẽ làm cho người bệnh mệt mỏi, ăn kém, rối loạn giấc ngủ kéo dài và làm xuất hiện nhiều bệnh khác cho người bệnh.

Điều trị đau thần kinh sau Zona