Chảy máu cam (hay chảy máu mũi) là một trong những tình trạng cấp cứu về Tai Mũi Họng hay gặp nhất và chiếm tỷ lệ 1/200 lượt khám cấp cứu. Ứớc tính khoảng 60% dân số có ít nhất một lần chảy máu mũi trong đời, đặc biệt thường xảy ra ở trẻ em 2-10 tuổi và người già 50-80 tuổi.
Chảy máu cam là gì?
Chảy máu cam còn được gọi là chảy máu mũi, là tình trạng các mao mạch mũi vì lý do nào đó bị vỡ, khiến máu chảy ra từ một bên hoặc cả 2 bên mũi. Hầu hết các trường hợp chảy máu cam đều xuất hiện ở một bên mũi, ít khi xuất hiện ở cả 2 mũi. Đây không phải là một bệnh, mà là triệu chứng chung do nhiều nguyên nhân gây nên.
Phân loại chảy máu cam
Chảy máu cam (chảy máu mũi) được phân thành 2 loại: chảy máu mũi trước và chảy máu mũi sau.
- Chảy máu mũi trước:
Hiện tượng chảy máu mũi trước chiếm tới gần 90% các trường hợp bị chảy máu cam. Vị trí máu chảy là vách ngăn lỗ mũi, khu vực này chứa nhiều mạch nhỏ rất dễ vỡ khi xì mũi hay gặp chấn thương cục bộ như ngoáy mũi, day mũi hay tay bạn vô tình làm xước. Chảy máu xuất phát từ phía trước mũi.
Chảy máu mũi trước là tình trạng phổ biến ở những vùng khí hậu hanh hoặc có môi trường khô như dùng lò sưởi hay máy điều hòa trong thời gian dài. Niêm mạc khô khiến vách ngăn mũi có vảy, nứt nẻ và chảy máu.
Tình trạng chảy máu mũi trước thường xảy ra một bên mũi và chủ yếu chảy ra phía trước. Tình trạng này kéo dài và khối lượng máu chảy không nhiều. Sau khi áp dụng các biện pháp sơ cứu thì máu ngừng chảy.
- Chảy máu mũi sau:
Khoảng 10% mắc tình trạng chảy máu mũi sau, thường liên quan tới các mạch máu ở cao hơn và sâu hơn của mũi. Chảy máu mũi sau nguy hiểm hơn và khó kiểm soát hơn tình trạng chảy máu mũi trước. Thường gặp ở người cao tuổi, những người bị huyết áp cao hay gặp chấn thương vùng mũi mặt.
Chảy máu sau mũi thường xảy ra ở cả hai bên mũi, máu chảy ra phía sau và đi xuống họng. Chảy máu nhiều và có thể khiến cho người bệnh rơi vào trạng thái nguy kịch. Có thể kiểm soát tình trạng bằng cách nhét bấc mũi hoặc thắt mạch máu.
Trong một vài trường hợp, rất khó để nhận biết chảy máu mũi trước hay sau. Cả hai đều có thể khiến cho máu chảy về phía sau cổ họng nếu bạn nằm ngửa, nhưng tình trạng chảy máu mũi sau nghiêm trọng hơn nhiều. Bạn cần phải đến cơ sở y tế để được giúp đỡ kịp thời.
Các nguyên nhân gây chảy máu cam
Chảy máu mũi không phải bệnh. Có nhiều nguyên nhân gây chảy máu cam, tùy theo vị trí và lượng máu chảy mà chảy máu cam có thể là biểu hiện của nhiều rối loạn khác nhau
- Chấn thương khoang mũi
Chảy máu cam có thể do những nguyên nhân sau làm tổn thương niêm mạc mũi dẫn đến chảy máu mũi:
Ngoáy mũi
Day mũi hoặc chà xát quá mạnh
Xì mũi liên tục và quá mạnh
Trẻ bị nhét dị vật vào mũi, chẳng hạn như hạt cườm, viên bi…
Phải thở oxy qua ống thông mũi
Do chấn thương ở mũi
Chấn thương do điều trị các bệnh lý vùng đầu cổ: Chảy máu mũi kết hợp triệu chứng phù nề, viêm mũi.
Bị chấn thương đầu, gãy xương mũi, vỡ nền sọ
- Vẹo vách ngăn mũi
Vách ngăn mũi là “tấm vách” chia đôi khoang mũi được cấu tạo từ sụn và xương. Nếu bạn có vách ngăn mũi bị lệch, điều này nghĩa là “tấm vách” này bị vẹo hoặc lệch tâm. Đây là một dị tật có thể gây nghẹt mũi, thậm chí là khó thở. Các triệu chứng khác bao gồm đau mặt, đau đầu, hay chảy máu mũi và có thể đó là tình trạng chảy máu mũi sau
- Viêm, dị ứng ở mũi, xoang
Tình trạng viêm mũi làm cho lớp chất nhày bảo vệ bề mặt niêm mạc mũi bị thương tổn, các mạch máu nằm ngay dưới đó cũng hay bị xước gây ra chảy máu cam
- Vệ sinh mũi sai cách
Người bị xoang thường sử dụng xịt mũi nhằm vệ sinh chất nhầy và lưu thông xoang. Tuy nhiên, nhiều người nhất là nam giới dễ sử dụng sai, dùng lực quá mạnh hoặc bắn thẳng dung dịch vào hốc mũi khiến niêm mạc mũi xoang tổn thương, chảy máu mũi.
- Do khí hậu
Khí hậu khô hoặc không khí khô, nóng khiến mũi bạn khô làm mạch máu trở nên nhạy cảm và có thể bị vỡ
- Chấn thương khí áp do chênh lệch áp suất:
Thường gặp khi ngồi máy bay, lặn, áp suất bên ngoài và áp suất trong khoang mũi chênh lệch lớn khiến cơ thể không kịp thích nghi, các mạch máu cũng dễ bị giãn nở và chảy máu.
- Do sử dụng một số loại thuốc, hóa chất, chất kích thích
Sử dụng nhiều các loại thuốc kháng viêm, thuốc xịt mũi và một số thuốc gây dị ứng cũng có thể gây chảy máu cam
Ngoài ra, lạm dụng chất kích thích, chẳng hạn như hít cocaine (một loại ma túy được chiết xuất từ cây coca) có thể gây kích ứng niêm mạc mũi, tổn thương mạch máu trong mũi và dẫn đến chảy máu mũi.
- Sốt truyền nhiễm cấp tính
Khi bị sốt cấp tính, sởi, sốt tinh hồng nhiệt,… mạch máu ở niêm mạc trong mũi cũng dễ bị khô rát, tổn thương. Khi đó nếu gặp một số tác động nhẹ như hắt hơi, xì mũi, lau nước mũi,… cũng dễ dàng gây vỡ và chảy máu.
Ngoài ra sốt xuất huyết làm giảm tiểu cầu cũng gây ra các triệu chứng xuất huyết trong đó có chảy máu cam
- Thiếu vitamin C, vitamin K
Vitamin C giúp cho độ bền của thành mạch, vitamin K tham gia vào quá trình đông máu. Nếu thiếu 2 vitamin này, cơ thể rất dễ gặp phải các tình trạng gây chảy máu, xuất huyết.
- Bệnh lý tim mạch, huyết áp
Bệnh nhân huyết áp cao khá thường gặp triệu chứng chảy máu cam. Nguyên nhân là khi huyết áp tăng đột biến gây tổn thương, vỡ mạch máu mũi. Đặc biệt nếu huyết áp cao kết hợp xơ cứng động mạch sẽ có thể khiến bệnh nhân cao tuổi chảy máu cam với khối lượng lớn và thường xuyên. Cần chú ý nếu bạn bị huyết áp cao, tránh vận động mạnh, làm tổn thương mũi hoặc táo bón rặn mạnh vì dễ gây nứt mạch máu, chảy máu cam.
- Bệnh lý về máu
Chảy máu cam có thể bắt nguồn từ các bệnh lý về máu như: Rối loạn chức năng đông máu, thay đổi số lượng tiểu cầu,… Ngoài ra, tác dụng phụ của thuốc điều trị chống đông máu cũng gây ra tình trạng chảy máu mũi thường xuyên.
- U xơ lành tính
U xơ lành tính ở vòm họng, vòm mũi hoặc khối u xâm lấn dây thần kinh vận nhãn có thể gây triệu chứng chảy máu cam, mờ mắt, thể trạng yếu, da dẻ xanh xao,… Khi có các triệu chứng nghi ngờ này, bệnh nhân nên tới cơ sở y tế để khám và xét nghiệm chẩn đoán chính xác về nguyên nhân, vị trí, kích thước khối u. Các khối u xơ lành tính thường không phát triển thành ác tính hay gây nguy cơ ung thư nhưng vẫn cần chỉ định mổ loại bỏ.
Việc khối u xâm lấn sang các dây thần kinh, gây chảy máu mũi và các triệu chứng toàn thân khác cảnh báo mức độ nguy hiểm của bệnh.
- U xơ ung thư
U xơ ác tính trong ung thư vòm họng gây dấu hiệu ban đầu là chảy máu cam thường xuyên, bên cạnh đó là các triệu chứng như: Lở loét, viêm nhiễm vòm họng mạn tính khi bệnh tiến triển. Khi chảy máu cam xuất hiện cùng các dấu hiệu nghi ngờ khác, bệnh nhân cần tới cơ sở y tế thăm khám và chẩn đoán.
- Do gen di truyền
Chảy máu cam có thể do gen di truyền trong gia đình. Một tình trạng hiếm gặp có tên là di truyền xuất huyết telangiectasia (HHT) ảnh hưởng đến các mạch máu. Triệu chứng chính là chảy máu cam lặp đi lặp lại và trở nên nặng hơn theo thời gian.
Nếu bạn bị HHT, bạn có thể thức dậy vào đêm và nhận ra rằng chiếc gối của bạn bị ướt đẫm máu, bạn có thể xuất hiện những đốm đỏ trên mặt hoặc trên tay. Nếu bố hoặc mẹ hoặc cả bố mẹ bạn đều gặp tình trạng này đồng thời bạn cũng đang bị chảy máu cam thì bạn nên đến cơ sở y tế sớm nhất để được kiểm tra và cải thiện tình trạng này.
- Một số bệnh lý khác
Một số bệnh lý cũng có thể gây ra tình trạng chảy máu mũi nhưng hiếm gặp hơn như:
– Bệnh lý về gan.
– Bệnh thấp khớp.
– Các bệnh lý về gan.
– Suy thận.
Những ai thường bị chảy máu cam?
Hiện tượng chảy máu mũi tương đối phổ biến. Theo thống kê, chảy máu cam ở trẻ em nhiều gấp hai lần so với người lớn. Trong đó, thay đổi nội tiết tố khi mang thai cũng khiến một số mẹ bầu bị chảy máu mũi. Trẻ có thể chảy máu cam trong khi ngủ
Xử trí chảy máu cam như thế nào?
- Ngồi thẳng lưng và nghiêng người về phía trước
Nhiều lời khuyên cho rằng khi bị chảy máu cam nên ngả người ra sau để máu không chảy xuống mặt tuy nhiên điều này không hoàn toàn đúng. Cách tốt nhất là hơi nghiêng người về phía trước để ngăn máu chảy xuống cổ họng làm nghẹt thở hoặc nôn mửa ra máu. Tập trung thở bằng miệng thay vì bằng mũi và cố gắng giữ bình tĩnh.
- Không cầm máu quá mạnh
Một số người sẽ dán bông hoặc dùng khăn giấy nhét mũi để cầm máu, điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng chảy máu vì kích thích các mạch máu quá mạnh. Thay vào đó hãy dùng khăn giấy hoặc khăn ẩm để thấm máu một cách nhẹ nhàng khi máu chảy ra từ mũi. Xì nhẹ mũi vào khăn hoặc giấy ăn để đẩy cục máu đông trong mũi (nếu có) ra ngoà
- Bóp mũi
Bóp nhẹ phần thịt mềm của mũi dưới xương mũi trong khoảng 10 phút có thể giúp nén các mạch máu và cầm máu, trong lúc đó thở đều qua miệng.
Sau khi bỏ tay ra, nếu còn chảy máu thì lặp lại các bước trên trong khoảng 15 phút.
Khi máu đã bớt chảy, vẫn nên chăm sóc mũi để ngăn ngừa chảy máu cam tái phát bằng cách:
- Không ngoáy mũi
Ngoáy mũi thường xuyên có thể gây kích ứng màng mũi vì bạn vừa bị chảy máu cam.
- Không xì mũi
Bạn có thể xì mũi để loại bỏ phần gỉ mũi do vết máu mũi đã khô. Tuy nhiên không nên xì mũi trong vòng 24 giờ sau khi chảy máu cam vì có thể làm cho mũi chảy máu lại.
- Không cúi đầu xuống quá lâu
Không cúi đầu xuống quá lâu vì có thể gây áp lực lên mũi đồng thời chỉ nên làm việc nhẹ nhàng từ 24 đến 48 giờ sau khi chảy máu cam.
- Chườm túi đá
Chườm túi đá bằng vải lên mũi có thể giúp thắt chặt các mạch máu đồng thời làm giảm viêm nếu bạn gặp chấn thương. Lưu ý không để túi đá quá 10 phút để tránh làm tổn thương da.
Nếu chảy máu mũi nhiều, kéo dài, gây khó thở, nôn do nuốt một lượng lớn máu, do chấn thương nghiêm trọng: cần đến khám cấp cứu tại cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi điện báo cấp cứu tại nhà
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Nếu chảy máu mũi có các dấu hiệu sau cần đến đi khám sau khi đã được sơ cứu cầm máu tại chỗ.
- Chảy máu mũi tái diễn nhiều lần.
- Thấy máu phun mạnh ra từ mũi của bạn hay bạn nôn ra máu nhiều lần
- Chảy máu mũi đi kèm xuất huyết dưới da (bầm tím), thường xuất hiện ở hai chân, hoặc rải rác khắp cơ thể.
- Chảy máu mũi kèm chảy máu ở khu vực khác như chảy máu chân răng, tụ máu, sưng đau khớp, xuất hiện máu trong phân, nước tiểu, rong kinh hay cường kinh ở bé gái.
- Chảy máu mũi kèm theo các triệu chứng khác như da xanh, sốt, gầy sút cân, kém ăn, hay quấy khóc, đau xương, nổi hạch, gan lách to.
- Đang bị tăng huyết áp hoặc có bệnh lý huyết học (ưa chảy máu, bệnh bạch cầu) có thể gây ra hiện tượng chảy máu mũi
- Đang dùng thuốc chống đông (warfarin)
- Bạn bị sốt cao hơn 38,9°C, đặc biệt khi mũi bạn đã được nhét gòn hoặc đốt cầm máu
- Bị khó thở
- Chảy máu không ngừng sau 30 phút kể cả khi đã đè mũi cầm máu
- Máu chảy từ mũi sau chấn thương, chẳng hạn như tai nạn xe.
Phòng ngừa chảy máu mũi bằng cách nào?
Có thể phòng ngừa tình trạng này bằng những cách sau đây:
- Kiểm soát tốt huyết áp.
- Làm ẩm không khí trong nhà và tại nơi làm việc nếu có thể.
-
Khi thời tiết khô hanh, nóng, cần đeo khẩu trang bảo vệ mũi.
- Tránh các hóa chất, bụi hoặc mang khẩu trang.
- Hạn chế ngoáy mũi quá nhiều, quá mạnh hoặc tác động tiêu cực đến mũi, vùng mặt.
- Cắt móng tay: móng tay dài và sắc nhọn sẽ là kẻ thù số một đối với mũi, vô tình ngoáy mũi khi đang ngủ có khả năng cao sẽ dẫn đến chảy máu mũi
- Không nên ngồi điều hòa quá lâu, cần thường xuyên thay đổi không khí sinh hoạt và làm việc.
- Thường xuyên vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý, vệ sinh mũi đúng cách.
- Ăn uống đủ chất, đặc biệt là bổ sung đầy đủ vitamin C.
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC