Bệnh Zona là gì ?

Bệnh Zona (giời leo) là kết quả của sự tái hoạt động của virus herpes zoster (varicella-zoster virus hoặc VZV).Loại virus này có thể gây 2 bệnh khác nhau là thủy đậu và zona

Khi tiếp xúc với virus Varicella-zoster thì sẽ khởi phát bệnh thủy đậu. Sau đó virus này có thể nằm yên rất lâu trong hạch thần kinh của cơ thể người bệnh. Gặp điều kiện thuận lợi, khi hệ miễn dịch của cơ thể  bi suy yếu virus sẽ”thức giấc”  và  đi dọc theo dây thần kinh cảm giác vào da, tạo ra những mảng phát ban gây đau mà người ta thường gọi là bệnh Zona (giời leo).

Nguyên nhân gây bệnh

Đến nay vẫn chưa biết được chính xác nguyên nhân vì sao virus thủy đậu lại có thể tái hoạt động và gây ra bệnh Zona. Nhưng người ta thấy rằng một số yếu tố nguy cơ sau có thể làm vius thủy đậu tái hoạt động gây bệnh Zona như:

• Tuổi tác: Bệnh zona có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn nhiều ở người lớn từ 50 tuổi trở lên.
• Tình trạng miễn dịch: khi chúng ta mệt mỏi , stress, hoặc hệ thống miễn dịch của chứng ta bị suy yếu thì nguy cơ mắc bệnh zona sẽ cao hơn đặc biệt là những người bị bệnh ung thư hoặc đang hóa trị để điều trị ung thư, người mắc các bệnh khác cản trở phản ứng miễn dịch bình thường của cơ thể, người đang sừ dụng thuốc ức chế miễn dịch để điều trị một số tình trạng nhất định (chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp) hoặc để ngăn ngừa sự đào thải sau khi cấy ghép nội tạng…,nhiễm HIV.

Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh Zona

Bệnh Zona thường bắt đầu với những cảm giác bất thường như nóng rát hoặc ngứa ran, châm chích, tê ở một vùng da ở một bên cơ thể. Một số người cũng bị sốt, mệt mỏi hoặc đau đầu.

Thông thường thì sau khi cơn đau xuất hiện được 1-3 ngày, mụn nước bắt đầu xuất hiện , tấy đỏ, phồng lên ở ngay vị trí đau. Mụn nước có đặc điểm là khu trú, không lan ra vùng da khác có màng da che phủ dày và có nước trong ở bên trong, có kích thước khoảng 3 – 5mm, nổi gồ, tập trung, tụ lại thành đám như một chùm nho.

Tổn thương xuất hiện thành một vệt dài theo đường đi của dây thần kinh. Các dải này thường là chỉ ở 1 bên của cơ thể và ở khu vực chi phối của 1 dây thần kinh cảm giác đơn độc. Sau đó nó sẽ tụ mủ và đóng vảy trong 10-12 ngày.

2 – 3 tuần sau, ban sẽ biến mất và vảy rơi ra và có thể để lại sẹo.

Bệnh Zona có lây hay không?

Bệnh Zona là bệnh truyền nhiễm. Nếu tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên cơ thể người bệnh thì co khả năng bị lây nhiễm.

 Nếu bạn chưa bị thủy đậu hay chưa tiêm vaccine thủy đậu bạn có thể bị nhiễm virus varicella-zoster khi tiếp xúc với mụn nước Zona của người khác. Điều này có thể là nguyên nhân khiến bạn mắc bệnh thủy đậu.

Vi-rút không lây lan sau khi các mụn nước khô và thành vảy. Một khi mụn nước đóng vảy, chúng không còn truyền nhiễm. Virus cũng không lây lan khi các mụn nước được che chắn tốt.

Bạn không thể bị bệnh Zona khi tiếp xúc với nước bọt hoặc dịch tiết mũi của người bị bệnh Zona, trừ những trường hợp hiếm gặp. Điều đó có nghĩa là bạn thường không thể bị bệnh Zona nếu ai đó bị ho hoặc hắt hơi vào bạn.

VZV từ một người bị bệnh Zona ít lây truyền hơn virus từ người bị thủy đậu. Nguy cơ lây lan virus là khá thấp.

Đã tiêm phòng vẫn có nguy cơ bị mắc bệnh khi miễn dịch cơ thể bị suy giảm.

Điều trị

Điều trị bệnh zona thường bao gồm sự kết hợp của thuốc kháng virus và thuốc giảm đau. Các vùng da bị phát ban nên được giữ sạch sẽ và khô ráo, có thể kết hợp với thuốc làm dịu da. Nhưng tốt nhất là tránh thoa kem dưỡng da (ví dụ: kem dưỡng ẩm) lên vùng bị ảnh hưởng, vì điều này có thể gây kích ứng da hơn nữa.

Thuốc giảm đau

 Nếu  bệnh nhân có tình trạng sốt, thuốc thường được dùng là paracetamol để hạ sốt giảm đau.Nếu cơn đau nghiêm trọng bác sĩ có thể kết hơp thêm thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen và naproxen . Nếu cơn đau nghiêm trọng bác sĩ có thể kê đơn thuốc mạnh hơn

Thuốc làm dịu da

Tiếp theo là thuốc làm dịu da. Nó không phải là thuốc phức tạp hay đắt tiền mà chỉ là hồ nước y tế. Cách dùng đơn giản: lắc đều trước khi dùng, dùng tăm bông thấm đẫm hồ rồi bôi nhẹ lên bề mặt da tổn thương.

Ngày bôi 2 lần, bôi một lớp mỏng. Hồ nước có tác dụng làm mát da rất tốt, có thể ngay tức thì làm giảm cảm giác rát da. Hồ nước chỉ sử dụng trong 2 – 3 ngày đầu của bệnh. Sau đó, phải chuyển sang dùng dung dịch sát khuẩn. Thông dụng là xanh methylen, hoặc dung dịch khác như tím gentan, iốt hữu cơ. Dung dịch này được bôi nhẹ nhàng lên tổn thương có tác dụng chống nhiễm khuẩn cho các mụn nước. Như thế da sẽ không bị tổn thương sâu và không có nguy cơ để lại sẹo.

Thuốc kháng virus

Thuốc kháng virus ngăn chặn virus nhân lên, giúp phát ban nhanh chóng lành hơn, đồng thời giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian đau.

Điều trị thuốc kháng virus nên được bắt đầu càng sớm càng tốt, vì nó có hiệu quả nhất khi bắt đầu trong vòng 72 giờ sau khi phát ban zona xuất hiện. Sau thời gian này, thuốc kháng virus vẫn có thể hữu ích nếu mụn nước mới xuất hiện.

Ba loại thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị bệnh zona:

• Acyclovir: Thuốc kháng virus này làm giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian của các đợt bệnh zona. Thuốc giúp vết phồng rộp nhanh lành hơn đồng thời ngăn ngừa mụn nước mới phát triển và làm giảm các triệu chứng như bỏng và ngứa. Acyclovir có sẵn dưới dạng viên uống, viên nang hoặc dưới dạng kem bôi ngoài da, được bôi sau mỗi 3-4 giờ.
• Valacyclovir: Giống như acyclovir, valacyclovir giúp ngăn chặn sự phát triển của nhiễm virus. Thuốc không chữa khỏi bệnh, nhưng làm giảm các triệu chứng đau đớn của phát ban do zona đồng thời ngăn ngừa mụn nước mới hình thành. Bác sĩ kê đơn sẽ xác định liều lượng phù hợp tùy thuộc vào tình trạng, phản ứng với điều trị, tuổi tác và cân nặng của người bệnh. Người bệnh nên uống nhiều nước trong khi điều trị bằng thuốc valacyclovir.
• Famciclovir: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc này cho người lớn trong độ tuổi từ 18 đến 65, tuy nhiên cần cân nhắc ở bệnh nhân trên 65 tuổi nếu có vấn đề về chức năng thận. Giống như các loại thuốc kháng virus ở trên, famciclovir không thể chữa khỏi bệnh zona nhưng có thể làm giảm cơn đau và thời gian của các triệu chứng. Thuốc cũng có thể ngăn virus lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Famciclovir có sẵn dưới dạng viên nén với hàm lượng 125 mg, 250 mg hoặc 500 mg. Thuốc được dùng bằng đường uống, thường là hai đến ba lần mỗi ngày khi có dấu hiệu đầu tiên của đợt bùng phát bệnh zona.

Thuốc kháng sinh

Nếu phát ban bị nhiễm trùng, có thể cần điều trị bằng thuốc kháng sinh

Tóm lại, điều trị bệnh zona nên được bắt đầu sớm nhằm mục đích chống bội nhiễm thương tổn da, chống đau dây thần kinh, chống vi rút, phòng tránh các biến chứng nặng và đặc biệt là hội chứng đau sau zona.

Biến chứng

Đa số các trường hợp bị Zona đều tự khỏi có thể có điều trị hoặc không. Ban và đau có thể khỏi sau từ 2 đến 3 tuần. Tuy nhiên, bệnh có thể kéo dài lâu hơn , gây các biến chứng và thậm chí là tái phát ở người lớn tuổi, đặc biệt là trên 50 tuổi, hoặc có bệnh trầm trọng.

Các biến chứng của bệnh zona thần kinh:

• Biến chứng ở mắt: virus có thể gây ra những tổn thương trên mắt và giác mạc.
• Đau dây thần kinh sau zona: Các sợi thần kinh bị tấn công bởi virus, dẫn tới tình trạng viêm khiến bệnh nhân gặp nhiều đau đớn.

Nhiều trường hợp nghiêm trọng, các triệu chứng có thể kéo dài ở tai và ảnh hưởng nghiêm trọng đến thính lực.

• Hội chứng Ramsay Hunt: Biến chứng này xảy ra khi virus gây bệnh zona thần kinh hoạt động trở lại tại một trong những dây thần kinh mặt chịu trách nhiệm về thính giác có thể dẫn đến mất thính giác, đau và tê liệt mặt
• Những biến chứng khác có thể gặp là nhiễm trùng da, nhiễm trùng lây lan đến những cơ quan nội tạng.

Khi nào bạn nên đến gặp bác sĩ?

Thường thì bệnh zona có thể điều trị tại nhà, chỉ sau 7 – 10 ngày là bệnh có dấu hiệu lui và tiến tới khỏi. Chúng ta sẽ không phải đến bệnh viện điều trị. Tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt, có thể phải cần tới nhân viên y tế can thiệp. Cụ thể, khi ở một trong các trường hợp sau:

• Bị Zona gần mắt và tai thì phải đi khám. Nếu không để zona thần kinh chạy vào tai hoặc thuốc điều trị rơi vào mắt hay tai thì rất nguy hiểm.
• Bệnh Zona không chỉ khu trú một bên mà lan sang cả bên đối diện. Nhất là Zona vùng ngực, lưng, cổ, gáy khi bị nặng có thể lan sang bên kia.
• Bệnh Zona  thể hoại tử. Da tổn thương có biểu hiện loét và hoại tử.
• Bệnh Zona  bị trên một diện rộng như bị cả nửa thân mình từ bụng đến lưng, bệnh zona thần kinh bị nhiễm khuẩn, có mủ toàn bộ các nốt tổn thương.
• Bệnh Zona  xảy ra khi người bệnh đang điều trị một số bệnh khác như bệnh AIDS, bệnh viêm gan, bệnh ung thư, bệnh tự miễn…

Trong tất cả các trường hợp này, đi khám sớm sẽ giúp chúng ta ngăn chặn không cho Zona phát triển, ngăn chặn các biến chứng xảy ra.

Một số lưu ý dành cho người nhiễm Zona

• Không chà xát làm tổn thương và để nước bẩn tiếp xúc với vùng da nổi mụn nước. Tuyệt đối tránh làm cho các mụn nước vỡ ra dễ dẫn đến tình trạng nhiễm trùng vết thương.
• Rửa vùng da bị tổn thương bằng nước muối loãng, thuốc rửa do bác sĩ chỉ định.
• Rửa và vệ sinh tay thường xuyên khi vừa chăm sóc vùng da bị tổn thương.
• Cần mặc đồ rộng rãi, thoải mái.
• Hạn chế tiếp xúc với người chưa tiêm phòng hoặc đang bị thủy đậu, đặc biệt là người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ mang thai.
• Nghỉ ngơi, ăn đủ chất (đặc biệt sinh tố B, C, A…có trong rau quả tươi), uống nhiều nước (khoảng 2 – 2,5 lít/ngày).

Cách phòng ngừa:

Một cách để ngăn ngừa bệnh Zona là tránh tiếp xúc với những người mắc bệnh Zona khi cơ thể họ vẫn còn những vết mụn nước.

Tiêm chủng ngừa bệnh giúp: Bảo vệ mọi người khỏi thủy đậu và do đó cũng tránh được bệnh Zona

Có chế độ sinh hoạt ăn uống lành mạnh để tăng cường sức miễn dịch của cơ thể

 Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, zona thuộc loại “ôn bệnh”, Nguyên nhân: do thấp nhiệt, do uất kết làm cho kinh lạc bị trở trệ mà sinh ra bệnh. zona nằm trong phạm trù bệnh ngoại khoa. Đối với mỗi giai đoạn của zona, Đông y sẽ có những cách chữa tương ứng với nhiều biện pháp khác nhau

• Thuốc uống trong : thuốc Nam (Rau má, cỏ Mần trầu, Cỏ mực, Kim ngân hoa, Rễ tranh, Sài đất…; Chế phẩm (Toa căn bản, Thanh nhiệt tiêu độc – f…); Thuốc cổ phương (Nhân sâm bại độc gia giảm, Kinh phòng bại độc thang).
•  Bôi ngoài: dịch chiết Hoàng liên, Tô mộc, tinh dầu mù u…
• Châm cứu: bằng cách châm vào các huyệt đạo bị ứ trệ nhằm khai thông khí huyết.

Bệnh zona thường gây đau nhức ở các khu vực dọc theo dây thần kinh. Bệnh lý xảy ra ở vùng nào thì châm theo tiết đoạn thần kinh ở vùng đó để ức chế cảm giác đau, tăng cường dinh dưỡng ngay tại vùng đó. Phương pháp điện châm (hoặc kết hợp với cứu ấm) rất hiệu quả trong điều trị zona nhất là cắt cơn đau sau zona

Tóm lại

Kinh nghiệm của Y học cổ truyền điều trị zona rất phong phú, tuy nhiên, người bệnh không nên tự ý sử dụng, nên đi khám để được chẩn đoán chính xác, tư vấn cụ thể và điều trị phù hợp với từng trường hợp vì zona có thể nặng, thể nhẹ, mới mắc, mắc đã lâu, mụn nước mới mọc hay đã lở loét mưng mủ… Người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn cách điều trị phù hợp nhất với tình trạng bệnh của mình và lưu ý giữ vùng bị tổn thương khô ráo.

Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế

Kính chào Quý Khách hàng,

Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…

Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao. Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.

Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.

Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.

PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC

Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC

Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC

Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC