Probiotics là gì?
Probiotics theo định nghĩa của WHO là những vi sinh vật còn sống khi đưa vào cơ thể một lượng đầy đủ sẽ có lợi cho sức khỏe của ký chủ.
- Còn sống: vi khuẩn cần được xác định còn sống sau khi được bổ sung vào cơ thể người – chứng minh bởi nghiên cứu lâm sàng.
WHO chỉ công nhận tiêu chuẩn này đối với các Probiotics chứng minh được bằng nghiên cứu lâm sàng về sự tồn tại của vi khuẩn trên toàn hệ tiêu hóa.(Vì điều này nên sữa chua không được coi là probiotic, do hầu hết đã chết ở dạ dày).
- Liều lượng đầy đủ: 10^8 đơn vị hay 100 triệu đơn vị tế bào lợi khuẩn – được WHO quy định là liều đầy đủ số lượng Probiotics cho mỗi lần bổ sung, tùy thuộc vào tình trạng có thể mỗi người có thể sử dụng tới 10^11.
Lưu ý: các vi khuẩn phải được xác định cụ thể chi, loài, chủng và được phân lập tới chủng
- Có lợi cho sức khỏe: WHO cũng chỉ công nhận những lợi ích đã được chứng minh bằng nghiên cứu lâm sàng.
Phân loại:
Có nhiều loại vi khuẩn sống có lợi cho sức khỏe đã được nghiên cứu như : L.acidophilus, L. caucasicus, L. johnsonii, L. lactis, L. leichmannii, L. paracasei, L. plantarum, L. reuteri, L. rhamnosus, B. lactis (B. animalis), B. licheniformis, B. longum, B. clausii, B. subtilis, Enterococcus faecium, Pediococcus acidilactici, Streptococcus thermophilus … nói chung nhóm vi khuẩn được chia làm 2 nhóm chính : nhóm sinh axit lactic và nhóm không sinh axit lactic. Ngoài ra còn có các loại nấm như: Saccharomyces boulardii, Saccharomyces cerevisiae.
Cần lưu ý không phải loại chế phẩm nào có nhãn ghi probiotics cũng có hiệu quả như nhau vì mỗi dòng vi khuẩn có tác dụng khác nhau đối với các loại bệnh khác nhau.
Hệ vi khuẩn đường ruột và vai trò của lợi khuẩn đường ruột
Các vi khuẩn trong hệ tiêu hóa của chúng ta có nhiều vai trò tác động tích cực lên cơ thể như:
- Tổng hợp các chất dinh dưỡng cần thiết, bao gồm vitamin K, vitamin B12 và biotin;
- Hỗ trợ và tăng cường hệ thống miễn dịch;
- Hỗ trợ phát triển sức khỏe đường tiêu hóa.
- Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng sự cân bằng của hệ vi khuẩn trong đường ruột có ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta và khả năng nhạy cảm với một vài bệnh.
Công việc chính của probiotics là duy trì sự cân bằng lành mạnh trong cơ thể chúng ta. Hãy coi đó là việc giữ cho cơ thể chúng ta ở trạng thái trung tính.
Khi chúng ta bị bệnh, vi khuẩn xấu sẽ xâm nhập vào cơ thể và tăng số lượng. Điều này khiến cơ thể chúng ta mất thăng bằng. Vi khuẩn tốt có tác dụng chống lại vi khuẩn xấu và khôi phục sự cân bằng trong cơ thể, giúp chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn.
Vi khuẩn tốt giúp chúng ta khỏe mạnh bằng cách hỗ trợ chức năng miễn dịch và kiểm soát chứng viêm. Đặc biệt giúp hỗ trợ giảm các triệu chứng:
- Tiêu chảy (tiêu chảy do dùng kháng sinh và do nhiễm trùng Clostridioides difficile (C. diff): Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng probiotics có thể giúp ngăn ngừa hoặc điều trị tiêu chảy liên quan đến phác đồ kháng sinh lâu dài. Hơn nữa, probiotic cũng có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian mắc bệnh tiêu chảy truyền nhiễm cấp tính ở trẻ em và người lớn cũng như có thể giúp ngăn ngừa bệnh lý này
- Táo bón: Bằng cách uống bổ sung men vi sinh hoặc ăn thực phẩm có chứa nhiều men vi sinh có thể giúp điều trị các triệu chứng táo bón ở người lớn bằng cách giúp làm mềm phân và dễ dàng đi qua đại tràng. Probiotic có thể giúp kiểm soát thời gian vận chuyển các chất rắn trong đường ruột và làm tăng tần suất đi tiêu.
- Bệnh viêm ruột (IBD): Có nhiều bằng chứng cho thấy một số chế phẩm sinh học có thể mang lại lợi ích cho những người bị viêm loét đại tràng bên cạnh các liệu pháp quy chuẩn. Tuy nhiên, việc sử dụng men vi sinh đơn thuần trong điều trị bệnh lý này thì không được khuyến cáo.Thật vậy, các vi sinh vật tốt sẽ giúp ngăn chặn sự tấn công ban đầu của các yếu tố gây viêm và ngăn ngừa sự tái phát sau khi đã thuyên giảm bằng phác đồ kháng sinh. Probiotic cũng có thể được khuyến nghị để điều trị các triệu chứng viêm ruột nhẹ hay là một liệu pháp duy trì cho những người đã thuyên giảm.
- Hội chứng ruột kích thích (IBS): Ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy các chế phẩm có chứa men vi sinh có thể giúp giảm triệu chứng hội chứng ruột kích thích như khó chịu ở bụng, đầy hơi và chướng bụng. Tác dụng này đạt được trong điều trị hội chứng ruột kích thích ở người lớn và cả trẻ em.
- Nhiễm trùng nấm men
- Nhiễm trùng đường tiết niệu
- Bệnh về nướu
- Không dung nạp lactose
- Chàm (viêm da dị ứng)
- Nhiễm trùng đường hô hấp trên (nhiễm trùng tai, cảm lạnh thông thường, viêm xoang)
- Nhiễm trùng huyết (đặc biệt ở trẻ sơ sinh).
Những tác dụng sức khỏe trên đều cần phải dùng đúng cách, đúng người. Và điều quan trọng hơn, không phải lợi khuẩn nào cũng như nhau. Ví dụ, nếu một loại Lactobacillus cụ thể giúp ngăn ngừa bệnh tật, điều đó không nhất thiết là loại Lactobacillus khác sẽ có tác dụng tương tự hoặc bất kỳ loại vi khuẩn Bifidobacterium nào cũng có thể làm những điều tương tự một con Bifido trong nghiên cứu.
Hiệu quả của một số probiotics
Một số probiotics được chứng minh là có hiệu quả trên một số bệnh cụ thể qua nhiều nghiên cứu và có thể được sử dụng như thuốc
- Tiêu chảy ở người lớn: Lactobacillus reuteri, Lactobacillus GG, L casei, L acidophilus, S boulardi*
- Tiêu chảy ở trẻ em: Lactobacillus acidophilus, L casei, L GG, Bifidobacteria*
- Tiêu chảy do sử dụng kháng sinh: L plantarum, S boulardi, L GG*
- Điều hòa miễn dịch: L acidophilus, L plantarum, B lactis, L GG, L johnsonii*
Khi nào sử dụng thuốc bổ sung probiotics
Cách cuối cùng để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột là sử dụng thuốc bổ sung probiotics. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều sản phẩm bổ sung probiotics, tuy nhiên khi sử dụng người bệnh cần đảm bảo đúng hướng dẫn sử dụng đi kèm hoặc lời khuyên của bác sĩ.
Thuốc bổ sung probiotics cần đảm bảo chủng vi khuẩn đó phải phát triển được trong hệ tiêu hóa, bền với dịch mật, dịch acid dạ dày, dịch tiêu hóa và quan trọng nhất là có thể đến được nơi cần đến để cư trú và phát triển.
Các chủng vi khuẩn có lợi được làm bất hoạt, đông khô và bào chế dưới dạng viên nang, viên nén, bột hoặc hỗn dịch uống. Khi vào trong cơ thể, các vi khuẩn sẽ trở thành dạng hoạt động.
Tuy nhiên, probiotic luôn có sẵn trong chế độ ăn uống đầy đủ hàng ngày như trong một số thực phẩm bao gồm sữa chua hay các sản phẩm lên men. Mặc dù vậy, một lợi thế của việc bổ sung probiotics tổng hợp là đạt được nồng độ cao, đã được pha chế đúng cách, dễ bảo quản và có thời hạn sử dụng lâu hơn so với chế phẩm sinh học tự nhiên.
Trái lại, nguồn probiotics từ thực phẩm thường được xác định là an toàn, không phải là thuốc, phù hợp cho sức khỏe tự nhiên hơn và có thể dùng không cần chỉ dẫn đặc biệt của bác sĩ cũng như tránh được các tác dụng phụ không mong muốn.
Sử dụng các thuốc bổ sung probiotics là một biện pháp nâng cao sức khỏe tổng thể, do đó mức độ an toàn tương đối cao.
Tuy nhiên, một số bệnh nhân lại gặp một số tác dụng phụ của thuốc. Lúc này, bệnh nhân nên giảm liều hoặc ngừng liệu pháp bổ sung probiotics. Sau đó nhanh chóng đến bệnh viện nếu các triệu chứng bất thường có xu hướng kéo dài hoặc trở nặng.
Những người có nhiều nguy cơ bị các phản ứng phụ nghiêm trọng bao gồm những người bệnh nặng, những người đã được phẫu thuật, trẻ sơ sinh bị bệnh nặng và những người có hệ miễn dịch kém
Sử dụng probiotics không đúng chỉ định có thể gây hại gì hay không?
Probiotics được định nghĩa là các chủng vi khuẩn có lợi và đã có một lịch sử lâu dài về tính an toàn, đặc biệt ở những người khỏe mạnh.
Tuy nhiên, vì đây cũng là một loại thuốc và cần chỉ định từ bác sĩ khi sử dụng để đảm bảo an toàn. Việc lạm dụng chế phẩm sinh học này hay sử dụng không đúng cách sẽ không cho tác dụng hay gặp phải tác dụng phụ không mong muốn.
Nguy cơ ảnh hưởng có hại từ việc sử dụng men vi sinh thường thấy ở những người bị bệnh nặng hoặc hệ thống miễn dịch đã bị tổn hại. Tương tự như vậy, khi probiotics đang được xem xét cho những đối tượng có nguy cơ cao, chẳng hạn như trẻ sinh non hoặc bệnh nhân đang cần chăm sóc đặc biệt, nguy cơ tiềm ẩn của men vi sinh nên được cân nhắc cẩn thận với lợi ích đem lại của chúng.
Các tác động có thể có hại của men vi sinh là:
- Gây nhiễm trùng, nhiễm ngoại độc tố sản xuất từ các chủng vi sinh vật tiêu thụ vào
- Tuy hiếm gặp nhưng vẫn có trường hợp chuyển gen kháng kháng sinh từ các vi sinh vật này sang các vi sinh vật thường trú trong đường tiêu hóa, bao gồm cả nhóm gây bệnh.
Ngoài ra, nguy cơ lây nhiễm còn có thể xảy ra khi các sản phẩm bào chế của probiotics không đảm bảo thuần khiết do có chứa thêm các chủng vi sinh vật khác nên có thể gây ra rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe.
Sữa chua có được xem là probiotics hay không?
Hiện nay, có một số tranh cãi về việc vi khuẩn sống trong sữa chua có được xem là probiotics hay không? Bởi lẽ để có được sữa chua, người ta thường sử dụng vi khuẩn cấy (men cái) để lên men sữa và chuyển sữa ban đầu thành sữa chua.
Thông thường, vi khuẩn cấy vào sữa thuộc dòng Lactobacillus bulgaricus và Streptotoccus thermophilus và những vi khuẩn này không bền vững ở môi trường acid của dạ dày và ruột non do đó không đạt được số lượng đủ lớn ở đường tiêu hoá nhằm có được hiệu quả tối ưu của một probiotics đúng nghĩa.
Tuy nhiên, do các vi khuẩn cấy men này lại có hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng bất dung nạp lactose ở những người bị thiếu men lactase, vì thế, với lý do này chúng vẫn được xem là probiotics nhưng không được … “tâm phục khẩu phục” lắm!
Probiotics và Prebiotics
Bổ sung probiotic có thể được kết hợp với prebiotic. Prebiotics là những carbohydrate phức tạp nuôi các vi sinh vật trong ruột của chúng ta. Về cơ bản, prebiotics là “nguồn thức ăn” cho các vi khuẩn tốt. Chúng giúp nuôi các vi khuẩn tốt và giữ cho nó khỏe mạnh.
Prebiotics bao gồm inulin, pectin và tinh bột kháng. Khi chúng ta có một chất bổ sung kết hợp probiotic và prebiotic, nó được gọi là synbiotic.
Khác với probiotics, Prebiotics được tìm thấy chủ yếu từ những thực phẩm giàu carbohydrate, tiêu biểu là chất xơ hoặc các loại chứa nhiều tinh bột đề kháng. Về bản chất, thực phẩm này khá khó tiêu hóa trong cơ thể, chúng thường nằm ở ruột già và trở thành nguồn dinh dưỡng dồi dào để lợi khuẩn phát triển lớn mạnh hơn.
Những thực phẩm bổ sung Prebiotics hiệu quả như: yến mạch, quả tây, măng tây và một số loại đậu đỗ. Chúng đều là thực phẩm quen thuộc và dễ tìm kiếm, vậy nên mọi người dễ dàng bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày của mình
Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế
Kính chào Quý Khách hàng,
Với định hướng mang lại những giải pháp y tế toàn diện, Phòng khám Đông y OMC – một sản phẩm của Công ty CP ĐT&PT Giải Pháp Y Tế đã ra đời nhằm thực hiện sứ mệnh cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại chỗ như khám bệnh và điều trị bệnh bằng Đông y, chuyên trị các bệnh lý: Cơ xương khớp, Thần kinh, Tiêu hóa, Nội tiết, Phụ khoa, Nam khoa…
Tọa lạc tại vị trí trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, phòng khám được trang bị hệ thống máy móc hiện đại, cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ có trình độ chuyên môn cao.
Chúng tôi luôn đặt sức khỏe và sự hài lòng của Quý Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.
Với phương châm “Ân cần – Tôn trọng – Yêu thương”, Phòng khám Đông Y OMC cam kết sẽ mang đến cho Khách hàng sự hài lòng từ các dịch vụ mà chúng tôi cung cấp.
Chân thành cảm ơn Quý Khách hàng đã tin dùng dịch vụ của chúng tôi.
PHÒNG KHÁM ĐÔNG Y OMC
Fanpage: Phòng Khám Đông Y OMC
Youtube: Phòng Khám Đông Y OMC
Tiktok: Phòng Khám Đông Y OMC